Της Γεωργίας Δημοπούλου,
Την προηγούμενη εβδομάδα, μία δυσάρεστη είδηση προκάλεσε σφίξιμο στο στομάχι και μόνο στο άκουσμά της. Δύο υπερήλικες πέθαναν μόνοι και αβοήθητοι στο διαμέρισμά τους στην Κυψέλη, με τον σύζυγο να «φεύγει» λόγω θερμοπληξίας και τη σύζυγό του να μην μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί χωρίς τη βοήθεια εκείνου — εξού και η τραγική κατάληξη του ζευγαριού. Το θλιβερό, όμως, είναι πως ένα τέτοιο συμβάν αποτελεί ένα μόνο από τα πολλά παρεμφερή που βγαίνουν καθημερινά στο φως, και διόλου σπάνια περίπτωση. Δίνει, μάλιστα, το έναυσμα για περαιτέρω διερεύνηση των συνθηκών διαβίωσης των ηλικιωμένων στη χώρα μας, μιας και οι τελευταίες δεν φαίνεται πως είναι οι καλύτερες δυνατές.
Με τις συντάξεις και τα επιδόματα αυτών μας των συνανθρώπων να μειώνονται κατακόρυφα ανά τα χρόνια, οι διαμαρτυρίες και τα παράπονα που συχνά εκφράζονται από αυτούς είναι κάθε άλλο παρά αδικαιολόγητα. Δεν γίνεται καν λόγος για την αδυναμία τους να στηρίξουν οικονομικά τα παιδιά και τα εγγόνια τους —κάτι που οι περισσότεροι εξ αυτών θεωρούν καθήκον τους— αλλά για τη δυσκολία του να συντηρήσουν οι ίδιοι τους εαυτούς τους, εφόσον τα πενιχρά ποσά που λαμβάνουν δεν αρκούν, πλέον, ούτε για τα είδη πρώτης ανάγκης. Λαμβάνοντας, δε, υπόψιν και τις πρόσφατες αυξήσεις στα προϊόντα αυτά, ο υποσιτισμός τους μετατρέπεται τώρα σε σύνηθες φαινόμενο.
Υπολογίζοντας τα δεδομένα αυτά, πολλοί είναι εκείνοι που επιλέγουν να αφήσουν τη φροντίδα των ηλικιωμένων γονιών τους στα χέρια των οίκων ευγηρίας, ώστε να είναι περισσότερο βέβαιοι για το ότι εκείνοι βρίσκονται σε καλά χέρια και ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα μάς διαψεύδουν για μία ακόμα φορά: το γηροκομείο-«κολαστήριο» στα Χανιά αποτέλεσε, πριν λίγους μήνες, ζωντανή απόδειξη της απάνθρωπης συμπεριφοράς και των άθλιων συνθηκών υγιεινής και διατροφής που βίωναν οι άνθρωποι αυτοί, ανοίγοντας το δρόμο για την αποκάλυψη παρόμοιων περιστατικών σε άλλους οίκους ευγηρίας στη χώρα. Τα τραγικά αυτά περιστατικά, σε συνδυασμό με την ήδη εκφρασμένη μελαγχολία και μοναξιά που βιώνουν τέτοια άτομα εντός των γηροκομείων, όταν τα συγγενικά τους πρόσωπα καταλήγουν να τα ξεχνούν, το καθιστούν ευνόητο: όχι, ένα γηροκομείο δεν αποτελεί πάντοτε έναν «παράδεισο σεβασμού» στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια.
Επικουρικά με τα παραπάνω, θα πρέπει να εξεταστεί και ένας επιπλέον παράγοντας: το ελληνικό Εθνικό Σύστημα Υγείας διαχειρίζεται τους ηλικιωμένους με τέτοιο τρόπο, που τους κάνει να αισθάνονται έως και… ανεπιθύμητοι. Και βέβαια, οι εξαιρέσεις είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού. Μία βόλτα στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή δομές όπως το ΕΦΚΑ/ΤΟΜΥ της εκάστοτε περιοχής αρκεί προκειμένου να διαπιστώσει κανείς την αθλιότητα με την οποία αντιμετωπίζονται οι άνθρωποι αυτοί. Είναι φανερός ο ειρωνικός και υποτιμητικός τόνος με τον οποίο τους απευθύνονται οι περισσότεροι εργαζόμενοι, ενώ οι τεράστιες ουρές και καθυστερήσεις έξω από τις δομές αυτές καθιστούν ακόμη πιο ανυπόφορη την κατάσταση. Πώς, λοιπόν, να βοηθηθούν τα υπερήλικα μέλη της κοινωνίας κάτω από τις συνθήκες αυτές;
To ότι η σύγχρονη κοινωνία οφείλει να κάνει το βήμα προς τον ουσιαστικό εναγκαλισμό των μελών της αυτών είναι δεδομένο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχουν ειδικές «συνταγές» και συγκεκριμένα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν. Ωστόσο, η ορθή λειτουργία των ήδη υπαρχουσών δομών θα τους εξασφαλίσει ένα καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης. Περιστατικά, για παράδειγμα, όπως αυτό του εγκληματικού γηροκομείου θα πρέπει όχι μόνο να καταγγέλλονται αλλά και να καταστέλλονται άμεσα, με τον νόμο να εφαρμόζεται αυστηρά, όταν απειλείται η υγεία και η ευημερία των απροστάτευτων συνανθρώπων μας. Αλλά και σε ατομικό επίπεδο, η εγκατάλειψη ενός υπερήλικα σε κάποιον οίκο ευγηρίας θα πρέπει να είναι η έσχατη και όχι η εύκολη λύση, εφόσον και μόνο το ψυχολογικό κόστος μιας τέτοιας «παραίτησης» είναι βαρύ. Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται η συγκεκριμένη μερίδα ανθρώπων είναι ποιοτικός χρόνος με τους αγαπημένους τους και δη με τα νεαρότερα μέλη της οικογένειάς τους. Και αυτό, γιατί αυτό θα τους δώσει ζωή, να τους ανανεώσει και θα τους ανακουφίσει –έστω και προσωρινά– από τα συναισθήματα μελαγχολίας και θλίψης που πολύ συχνά τους κατακλύζουν.
Η Πολιτεία, όμως, δε θα πρέπει να μείνει μόνο εκεί, διότι σαφώς είναι απαραίτητη και η υλική στήριξη των ηλικιωμένων. Ενδεικτικά, θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι δεν θα γίνονται περικοπές στις συντάξεις και τα επιδόματα που λαμβάνουν, πάντα με γνώμονα το να μη στερηθούν τίποτα από τα προς το ζην. Αυτό προϋποθέτει, σίγουρα, τον γενικότερο καλύτερο σχεδιασμό των οικονομικών του κράτους, που με τη σειρά του θα αποβεί κερδοφόρος για πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής. Ένα είναι το βέβαιο: η μέριμνα για τους ηλικιωμένους συνανθρώπους μας θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και συγχρόνως αυτοσκοπό για την κοινωνία του σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κυψέλη: Πέθαναν μόνοι και αβοήθητοι οι ηλικιωμένοι από θερμοπληξία και ασιτία, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γηροκομείο Χανιά: «Κολαστήριο» για τους ηλικιωμένους – Τι αποκαλύπτει η δικογραφία, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
