Του Νίκου Παναγιωτόπουλου,
Στις μέρες μας, εύκολα θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς το εξής: υπάρχει πραγματική φιλία; Ποια είναι τα συστατικά της; Πάνω σε τι βασίζεται; Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί ο ατομικισμός και η συμφεροντολογία, υπάρχει χώρος για να γεννηθεί και να αναπτυχθεί μία γνήσια φιλική σχέση μεταξύ δύο ή περισσότερων ανθρώπων; Αν ανατρέξει κανείς στην ελληνική μυθολογία, στη μεγάλη αυτή δεξαμενή μυθικών αφηγήσεων, θα εντοπίσει ένα ζευγάρι φίλων των οποίων η δύναμη της φιλίας τους οδήγησε και τους δύο ένα βήμα πριν τον θάνατο.
Στον κόσμο, λοιπόν, της μυθολογίας, το πιο ζωντανό παράδειγμα αγάπης και εμπιστοσύνης μεταξύ φίλων ήταν η φιλία που είχαν ο Δάμων και ο Φιντίας. Η σχέση τους έγινε ένα αξιομνημόνευτο σύμβολο πίστης και εμπιστοσύνης που χαρακτηρίζουν μία αληθινή φιλία. Οι δύο αυτοί άνδρες έζησαν κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. και ταξίδεψαν στις Συρακούσες, ακολουθώντας τον δάσκαλό τους, τον Πυθαγόρα. Το πιο αξιοθαύμαστο στοιχείο της φιλικής τους σχέσης ήταν ότι, λόγω της μεγάλης αγάπης που έτρεφε ο ένας για τον άλλον, θα μπορούσε είτε ο Δάμων είτε ο Φιντίας να θυσιαστεί με προθυμία για χάρη του φίλου του.
Οι εκδοχές αυτής της ιστορίας είναι πολλές, όμως η πιο διαδεδομένη προέρχεται από το έργο του Κικέρωνα De Officiis. Σύμφωνα με αυτήν, ο Φιντίας καταδικάστηκε σε θάνατο από τον τύραννο των Συρακουσών, τον Διονύσιο Α´, επειδή κατηγορήθηκε ως ύποπτος για συνομωσία. Ο Φιντίας δέχτηκε την ποινή του, ζήτησε όμως να του δοθεί χρόνος μέχρι να εκτελεστεί προκειμένου να τακτοποιήσει κάποιες ιδιωτικές του υποθέσεις και να αποχαιρετήσει την οικογένειά του. Ο Διονύσιος, ωστόσο, δεν το δέχτηκε αυτό, καθώς θεώρησε πως με αυτόν τον τρόπο ο Φιντίας θα γλίτωνε και δεν θα επέστρεφε για να εκτελεστεί. Τότε, λοιπόν, εμφανίστηκε ο Δάμων ο οποίος αποφάσισε να θέσει σε κίνδυνο τη δική του ζωή για χάρη του φίλου του. Προσφέρθηκε, δηλαδή, να κρατηθεί όμηρος από τον Διονύσιο και, σε περίπτωση που ο Φιντίας δεν επέστρεφε εγκαίρως στον τόπο της εκτέλεσής του, ο Δάμων θα εκτελούνταν στη θέση του φίλου του.
Ο χρόνος κυλούσε και ο Φιντίας καθυστερούσε να επιστρέψει. Ο Διονύσιος είχε πειστεί πως εκείνος δεν θα προλάβαινε να επιστρέψει πριν την ώρα της εκτέλεσης. Έτσι, ξεκίνησε να προετοιμάζει την εκτέλεση του Δάμωνα. Ο Δάμων, από την άλλη πλευρά, κρίνοντας ως πολύ πιθανό το ενδεχόμενο ο Φιντίας να μην επιστρέψει, βάδισε με ηρεμία προς τον χώρο της εκτέλεσής του. Εκεί, λοιπόν, που όλα ήταν έτοιμα για να θανατωθεί ο Δάμων, εμφανίστηκε τρέχοντας ο Φιντίας και, αντικρίζοντας τον αγαπημένο του φίλο, ζήτησε να πάρει αυτός τη θέση του.
Ζητώντας συγγνώμη για την καθυστέρησή του, ο Φιντίας άρχισε να εξηγεί στον φίλο του για ποιον λόγο άργησε. Στον δρόμο της επιστροφής, ο Φιντίας είπε πως συνάντησε πειρατές οι οποίοι αιχμαλώτισαν το πλοίο του κατά το ταξίδι του προς τις Συρακούσες και πως, εξαιτίας αυτού, ναυάγησε. Στη συνέχεια, ο Φιντίας κολύμπησε μέχρι την ακτή και, αφού έφτασε εκεί, άρχισε αμέσως να τρέχει με μεγάλη ταχύτητα με σκοπό να προλάβει να φτάσει πριν ο φίλος του εκτελεστεί. Ο Δάμων άκουσε αυτά που του είπε ο Φιντίας, αλλά αρνήθηκε να δώσει τη θέση του στον Φιντία, διότι δεν πρόλαβε να φτάσει πριν τον καθορισμένο χρόνο της εκτέλεσης.
Ο τύραννος των Συρακουσών, βλέποντας αυτό που εκτυλισσόταν μπροστά στα μάτια του, συγκινήθηκε πάρα πολύ από την πίστη και την αφοσίωση που έδειχνε ο ένας φίλος για τον άλλον. Συνεπώς, εξαιτίας της δυνατής τους φιλίας, ο Διονύσιος αποφάσισε να ελευθερώσει και τον Δάμωνα και τον Φιντία. Στη συνέχεια, ο τύραννος κράτησε τους δύο φίλους ως συμβούλους του στις δίκες που θα γίνονταν από τότε και στο εξής. Τέλος, εντυπωσιασμένος από τη βαθιά φιλία των δύο νέων ανδρών, ο Διονύσιος παρακάλεσε τον Δάμωνα και τον Φιντία να γίνει δικός τους φίλος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο, Σχολική Υδρία: Μονοτονική Γενική Εγκυκλοπαίδεια Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, τόμος 3, Αθήνα: Εκδόσεις Γ. Αξιωτέλλης & ΣΙΑ Ε.Π.Ε.
- Damon and Pythias, Brittanica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Damon and Pythias, Hellenicaworld.com, Διαθέσιμο εδώ
