Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Στο σύνολο της ανθρώπινης Ιστορίας μπορεί κανείς να διακρίνει ισχυρές προσωπικότητες, οι οποίες έμειναν γνωστές στο πέρασμα των αιώνων για τις εδαφικές κατακτήσεις στις οποίες προχώρησαν. Μέγας Αλέξανδρος, Ιούλιος Καίσαρας και Ναπολέων Βοναπάρτης είναι κάποιοι από τους διασημότερους στρατηλάτες. Ωστόσο, πολλές φορές λησμονούμε ότι οι άνδρες αυτοί δεν πολέμησαν μόνοι τους στα πεδία των μαχών. Αντιθέτως, ένα μέρος της επιτυχίας τους καθώς και της υστεροφημίας που απέκτησαν οφείλεται στους στρατηγούς που τους πλαισίωναν.
Μία τέτοια περίπτωση συναντάμε και στο Μακεδονικό Βασίλειο στην περίοδο της ύψιστης ακμής του. Είναι ευρέως γνωστό ότι ο Φίλιππος Β΄ και ο διάδοχός του Αλέξανδρος Γ΄ υπήρξαν δύο σπουδαίοι βασιλείς-στρατηγοί. Τα πρόσωπα αυτά είχαν διάφορα κοινά. Ένα εξ αυτών ήταν η παρουσία ενός ικανότατου στρατηγού, ο οποίος βρισκόταν στο πλάι τους και συμμετείχε σε ένα ευρύ πλήθος συγκρούσεων, μέσω των οποίων η Μακεδονία αύξησε κατακόρυφα τη δύναμή της. Φυσικά πρόκειται για τον στρατηγό Παρμενίωνα. Στις παρακάτω σειρές θα αναφερθεί η δράση του στρατηγού κατά τη βασιλεία του Φιλίππου Β΄ και του Αλεξάνδρου Γ΄, ο τρόπος που προσέγγισε διάφορες στρατιωτικές συγκρούσεις, καθώς και το τέλος του.
Γεννημένος γύρω στο 400 π.Χ., ο Παρμενίων ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Το γεγονός αυτό του εξασφάλιζε ένα σημαντικό προβάδισμα για την ανάληψη κάποιας θέσης ισχύος. Ωστόσο, δεν αρκούσε μόνο αυτό, καθώς για να αναρριχηθεί κάποιος σε μία εκ των ανωτάτων θέσεων του Μακεδονικού στρατεύματος έπρεπε να διαθέτει και τις απαραίτητες ικανότητες. Ο Παρμενίων φροντίζει να αποδείξει την αξία του. Το 356 π.Χ. επικρατεί έναντι ενός εκ των μεγαλύτερων εχθρών του μακεδονικού κράτους, των Ιλλυριών. Ακολουθούν στρατιωτικές συγκρούσεις στην Κεντρική και Νότια ηπειρωτική Ελλάδα, στις οποίες οι στρατηγικές ικανότητες του πρωταγωνιστή μας οδηγούν τους Μακεδόνες στη νίκη.
Οι νίκες στα πεδία των μαχών ικανοποιούν τον βασιλιά Φίλιππο, ο οποίος εμπιστεύεται ολοένα και περισσότερο τον πρωταγωνιστή μας. Έτσι, τον θέτει επικεφαλής, μαζί με τον στρατηγό Άτταλο, μιας εκστρατευτικής δύναμης στην Μικρά Ασία εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας. Στόχος ήταν η απελευθέρωση των δυτικών παραλίων από την περσική κυριαρχία. Παρά τις αρχικές επιτυχίες, η είδηση της δολοφονίας του Φιλίππου συγκλονίζει το μακεδονικό στράτευμα και κλονίζει τη συνοχή του. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι Πέρσες και συγκεκριμένα ο Μέμνωνας, ένας στρατηγός από τη Ρόδο, ο οποίος επικράτησε έναντι των Μακεδόνων και τους περιόρισε στη βόρεια πλευρά του Ελλησπόντου.
Πολλοί ήταν αυτοί που πίστεψαν ότι ο θάνατος του Φιλίππου Β΄ θα έφερνε και τη μείωση της δυναμικής του Μακεδονικού Βασιλείου. Ωστόσο, η Ιστορία τους διέψευσε όλους. Ο γιος και διάδοχος του Φιλίππου, Αλέξανδρος Γ΄, κατάφερε να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις προκλήσεις που συνάντησε με την άνοδό του στον μακεδονικό θρόνο, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του κράτους. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία αυτή διαδραμάτισε ο Παρμενίων. Ο ήρωάς μας βρισκόταν, όπως προαναφέρθηκε, σε άμεση επαφή με τον στρατηγό Άτταλο. Ο τελευταίος ήταν μεγάλος πολέμιος του Αλεξάνδρου και διεκδικούσε τον θρόνο. Ο Παρμενίωνας χωρίς δισταγμό διέταξε τη σύλληψη και τον θάνατο του Αττάλου, εξουδετερώνοντας έτσι την μεγαλύτερη απειλή του νεαρού βασιλιά. Μετά την κυριαρχία στο εσωτερικό της χώρας, ο Αλέξανδρος επικράτησε και έναντι των υπόλοιπων ελληνικών δυνάμεων. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών τον έχρησε επικεφαλής της πανελλήνιας εκστρατείας εναντίον των Περσών. Στη δημοφιλή εκστρατεία που ακολούθησε, ο Παρμενίων κατείχε τον βαθμό του στρατηγού.
Εβρισκόμενος στο άμεσο περιβάλλον του Αλεξάνδρου, έχαιρε της απεριόριστης εκτίμησης του Μακεδόνα βασιλιά. Μάλιστα θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει κανείς ως το «δεξί χέρι» του Αλεξάνδρου. Όμως, το γεγονός αυτό δεν αποτυπώνονταν στον σχεδιασμό των συγκρούσεων που έλαβαν χώρα. Συγκεκριμένα, ο Αλέξανδρος αγνόησε τις συμβουλές του Παρμενίωνα και στις τρεις μεγάλες μάχες που διεξήχθησαν, του Γρανικού ποταμού, της Ισσού και των Γαυγαμήλων.
Οι διαφορές αυτές όμως ξεπερνιούνταν κατά τη διάρκεια των μαχών. Οι δύο στρατιωτικές φυσιογνωμίες ήξεραν τον τρόπο που έπρεπε να δράσουν ώστε να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον και να φτάσουν στον τελικό τους στόχο, τη νίκη. Διοικώντας την αριστερή πτέρυγα του εκστρατευτικού σώματος στις μεγάλες μάχες εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας, ο Παρμενίων επιβεβαίωνε κάθε φορά τον λόγο που του έδειχνε εμπιστοσύνη ο Αλέξανδρος. Οι συνεχείς νίκες και η κατάρρευση της Περσικής Αυτοκρατορίας εκτόξευσαν κατακόρυφα τη δύναμη του Αλεξάνδρου, ο οποίος μέσα σε λίγα χρόνια κατάφερε να γίνει βασιλιάς μιας τεράστιας έκτασης.
Η άνωθεν ισχύς όμως δεν άργησε να δημιουργήσει και προβλήματα. Οι φήμες σχετικά με ισχυρά άτομα του μακεδονικού στρατεύματος που επιζητούσαν τον θάνατο του Αλεξάνδρου διαρκώς αυξάνονταν. Μία από αυτές τις φήμες έλαβε χώρα το 330 π.Χ. και ήθελε τον Φιλώτα, γιο του Παρμενίωνα, να είναι μέλος μιας συνωμοτικής ομάδας εναντίον του Αλεξάνδρου. Θέλοντας να εξαλείψει κάθε πιθανό κίνδυνο, ο Αλέξανδρος διέταξε τον θάνατο του Φιλώτα.
Ωστόσο, ο Μακεδόνας στρατηλάτης δεν αρκέστηκε με τον θάνατο του Φιλώτα. Αντιθέτως, θεωρούσε τον Παρμενίωνα ιδιαίτερα επικίνδυνο πλέον, καθώς βρισκόταν στη Μειδία και μπορούσε να δημιουργήσει πλήθος προβλημάτων στη συνέχιση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Αξίζει να σημειωθεί, ότι δεν είχε βρεθεί κάποιο στοιχείο το οποίο να αποδεικνύει ότι ο Παρμενίων γνώριζε για την συνωμοσία ή ότι είχε λάβει μέρος σε αυτήν. Η απόφαση όμως είχε παρθεί. Έτσι, ο Αλέξανδρος διατάζει τη δολοφονία του Παρμενίωνα, προτού ο τελευταίος μάθει για τον θάνατο του γιου του. Αυτό υπήρξε το άδοξο τέλος ενός σημαντικού στρατηγού, ο οποίος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στο σπουδαίο επίτευγμα του Αλεξάνδρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΦΙΑ
- Heckel, Waldemar (1992), The Marshals of Alexander’s Empire, U.K.: Taylor & Francis
- Tritle, Lawrence (1997), The Greek World in the Fourth Century: From the Fall of the Athenian Empire to the Successors of Alexander, U.K.: Taylor & Francis
