Της Κωνσταντίνας Φυτάκη,
Στις μέρες μας, η ελευθερία του τύπου δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Στα τελευταία άρθρα έγινε μια ιδιαίτερη αναφορά στην υπόθεση του Julian Assange. Στο παρόν άρθρο, το οποίο αποτελεί το τρίτο και τελευταίο κομμάτι αυτής της ανάλυσης, θα γίνει κυρίως μια γενικότερη ανασκόπηση όσων έχουν ειπωθεί έως τώρα για την υπόθεση των Wikileaks και κατ’επέκταση του Julian Assange, αλλά και για ποιόν λόγο περιορίζεται η ελευθερία του τύπου και της πληροφορίας, με τη δικαιολογία ότι απειλείται η εθνική ασφάλεια.
Αρχικά, όπως αναφέρθηκε και στο πρώτο άρθρο, η βασική κατηγορία της υπόθεσης του Julian Assange είναι η διαρροή των απόρρητων στρατιωτικών και διπλωματικών (αμερικανικών) εγγράφων το 2010 σχετικά με τους πολέμους των ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και η δημοσιοποίηση ενός μονταρισμένου βίντεο, το οποίο τραβήχτηκε το 2007 από την οπλοκάμερα ενός αμερικανικού επιθετικού ελικοπτέρου και απεικόνιζε τη δολοφονία δώδεκα αμάχων ανθρώπων (το υλικό το παρείχε η Chelsea Manning.). Όλα αυτά τα έγγραφα δημοσιεύτηκαν μέσω του ιστότοπου Wikileaks, όπου ιδρύθηκε το 2006 από τον Julian Assange και αποτελεί έναν οργανισμό μέσων ενημέρωσης παγκόσμιας εμβέλειας και εμπεριέχει μία συνεργατική βιβλιοθήκη. Η βασική τους λειτουργία σχετίζεται με την ανάλυση και τη δημοσίευση δεδομένων που έχουν λογοκριθεί ή επίσημου περιορισμένου υλικού που αφορά τον πόλεμο, την κατασκοπεία και τη διαφθορά. Τα έγγραφα και οι σχετικές αναλύσεις που έχουν δημοσιευτεί ξεπερνούν μέχρι τώρα τα 10 εκατομμύρια, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως ο ιστότοπος τέθηκε αρκετές φορές εκτός λειτουργίας, αλλά ήτανε διαθέσιμος σε ιστότοπους — κάτοπτρα ή μέσω απευθείας σύνδεσης με τη διεύθυνση IP του. Όσον αφορά το δεύτερο άρθρο έγινε μια εκτενής ανάλυση σχετικά με την έκδοση του Assange στις ΗΠΑ αλλά και όλες κατηγορίες που προηγήθηκαν, έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί αυτή η έκδοση.
Αρχικά, τον Αύγουστο του 2010, ο Ασανζ ήρθε αντιμέτωπος με δύο ξεχωριστές καταγγελίες, μία για βιασμό και μία για παρενόχληση. Μετά από δύο περίπου χρόνια, όταν ακόμα εκρεμούσαν αυτές οι κατηγορίες, ο Ασανζ βρήκε καταφύγιο στην πρεσβεία του Εκουαδόρ (αφού του ενέκρινε το άσυλο). Στην πρεσβεία έμεινε περίπου για επτά χρόνια, μέχρι και το 2019 όπου και συνελήφθη μετά από την εισβολή της βρετανικής αστυνομίας (στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο). Μετά από αυτή τη σύλληψη κι εφόσον είχαν αποσυρθεί οι καταγγελίες για βιασμό και παρενόχληση, οι εισαγγελείς της Βόρειας Βιρτζίνια του απέδωσαν κατηγορίες για συνωμοσία λόγω της εισβολής σε υπολογιστή (σχετικά με τη συνεργασία του με την Chelsea Manning το 2010 και τη διαρροή των εγγράφων για τους πολέμους στο Ιράν και το Αφγανιστάν). Επιπρόσθετα, τον Μάιο του 2019, κατηγορήθηκε για άλλες 17 ακόμα κατηγορίες, βάσει του αμερικανικού νόμου περί κατασκοπείας του 1917. Και αυτές οι κατηγορίες σχετίζονταν με τη διαρροή των προηγούμενων εγγράφων (το 2010). Η έκδοσή του στις ΗΠΑ συνεπάγεται έως και 175 χρόνια φυλάκισης (για τον νόμο περί κατασκοπείας), ενώ μέχρι πέντε έτη είναι για την εισβολή σε υπολογιστή.
Αξίζει να σημειωθεί πως παρά τις νομικές ενέργειες από την ομάδα υπεράσπισης του Julian Assange, τη συμπαράσταση από πολλές οργανώσεις, αλλά και τη στήριξη του κόσμου για πολλά χρόνια, τον Ιούνιο του 2022, η υπουργός Εσωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Priti Patel ενέκρινε την έκδοσή του στις ΗΠΑ. Αυτή η κίνηση, η οποία είναι πολύ σπάνια για τα δεδομένα του Ηνωμένου Βασιλείου, θέτει σε κίνδυνο την ελευθερία του τύπου, αλλά και όσους σχετίζονται με αυτήν. Είτε είναι δημοσιογράφοι, είτε κάποιες πηγές, ακόμα και απλοί πολίτες. Το βασικό ζήτημα είναι πως ο Julian Assange, κατηγορήθηκε (μετά τη διαρροή των απόρρητων εγγράφων το 2010), με τη βασική κατηγορία της κατασκοπείας των ΗΠΑ και για το γεγονός ότι απειλεί την εθνική ασφάλεια αυτής της χώρας. Όμως, πότε απειλείται η εθνική ασφάλεια; Και πότε αυτό χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να περιοριστεί η ελευθερία του τύπου;
Αρχικά, σχετικά με την παρούσα υπόθεση, η εθνική ασφάλεια μπορεί να απειληθεί όταν δημοσιεύεται περιεχόμενο (είτε είναι έγγραφα, βίντεο, εικόνες, μαρτυρίες) το οποίο μπορεί να ταράξει την ισορροπία και την ασφάλεια ενός έθνους. Όμως, στην παρούσα περίπτωση δημοσιεύτηκαν έγγραφα, τα οποία έκαναν αναφορά στις ενέργειες του αμερικανικού στρατού (υπό τις εντολές της τότε κυβέρνησης) στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, πριν από περίπου 20 χρόνια. Κι ενώ θα έλεγε κανείς πως μπορεί να έχουν περάσει αρκετά χρόνια για να τεθεί θέμα απειλής (για την εθνική ασφάλεια), είναι γεγονός πως οι ενέργειες και τα αποτελέσματα οποιασδήποτε υπόθεσης που έρχονται στο φως ακόμα και μετά από πολλά χρόνια, μπορούν να ταράξουν τις ισορροπίες. Όμως, αυτό ποιος μπορεί να το προβλέψει; Κι έπειτα τι είναι προτιμότερο; Να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης ή να διαστρεβλώνεται η ιστορία; Γιατί μπορεί να υπήρχαν κάποιες μαρτυρίες σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, όμως τώρα υπάρχουν χειροπιαστές πληροφορίες. Έπειτα, τίθεται κι ένα ακόμα ερώτημα. Γιατί έχει πάρει περισσότερη έκταση η υπόθεση του ανθρώπου που δημοσίευσε αυτά τα έγγραφα (Julian Assange), απ’ ότι το περιεχόμενο αυτών των εγγράφων? Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο, καθώς μέσα από αυτά τα έγγραφα και το βίντεο φαίνονται οι ενέργειες των αμερικανών στρατιωτών στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, τις οποίες προσπάθησαν να καλύψουν όλα αυτά τα χρόνια (π.χ. δολοφονία αμάχων πολιτών). Όμως, μέχρι τώρα, δεν γνωρίζω κατά πόσο κάποιο δικαστήριο έχει αναλάβει να ερευνήσει αυτές τις ενέργειες του αμερικανικού στρατού κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ και το Αφγανιστάν (ή τουλάχιστον δεν έχει αναφερθεί επίσημα).
Όσον αφορά τώρα την ελευθερία του τύπου και το μέλλον αυτής μετά την έκδοση του Assange στις ΗΠΑ, οι μαρτυρίες είναι μάλλον ανησυχητικές. Σύμφωνα με την Stella Moris, δικηγόρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σύζυγο του Julian Assange, αυτή είναι η πιο επικίνδυνη επίθεση κατά της ελευθερίας του Τύπου παγκοσμίως, καθώς, όπως η ίδια αναφέρει, οι Ηνωμένες Πολιτείες κυνηγούν έναν ξένο δημοσιογράφο ο οποίος εργάζεται στο εξωτερικό και δημοσιεύει στο εξωτερικό. Επιπλέον, συνεχίζει λέγοντας πως «Θα καθορίσει το εύρος της ελευθερίας του Τύπου στην Ευρώπη. Είναι επιτρεπτό για μια ξένη δύναμη να φτάνει στον ευρωπαϊκό χώρο και να περιορίζει τι μπορεί να δημοσιεύει ο Τύπος;», πρόσθεσε. Μια πολύ σημαντική αναφορά, καθώς φαίνεται να αμφισβητείται η ανεξαρτησία της Ευρώπης, τουλάχιστον όσον αφορά τον τομέα της δημοσιογραφίας.
Ακόμη, σύμφωνα με την Carrie DeCell, μόνιμη δικηγόρο του Knight First Amendment Institute στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, οι κατηγορίες (κατά του Assange), «κινδυνεύουν να έχουν ψυχρό αντίκτυπο στη δημοσιογραφία». Συνέχισε, προσθέτοντας πως ο τόνος του κατηγορητηρίου και η δημόσια ανακοίνωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης που το συνόδευε υποδήλωναν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιθυμούσε ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε, πως καμιά φορά τέτοιου είδους κινήσεις (από τη μεριά της κυβέρνησης), μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια καθώς αποκρύπτονται σημαντικές πληροφορίες για τον πολίτη και φιμώνονται όσοι προσπαθούν να τις αποκαλύψουν (κυρίως δημοσιογράφοι).
Καταληκτικά, το παρόν άρθρο ήταν το τρίτο και τελευταίο μέρος της ανάλυσης για την υπόθεση των Wikileaks και του Julian Assange. Όσον αφορά τώρα την εθνική ασφάλεια και τη διατήρηση της, αυτή θα χρησιμοποιείται πάντα από τις κυβερνήσεις που δεν επιθυμούν τη διαφάνεια και την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Για προφανείς λόγους. Καμία κυβέρνηση δεν θα ήθελε να μπλέκονται στις υποθέσεις της δημοσιογράφοι, ακόμα κι αν πρόκειται για υποθέσεις δημοσίου συμφέροντος. Το ίδιο άλλωστε συνέβη και πρόσφατα στην Ελλάδα με τις παρακολουθήσεις των δημοσιογράφων, γιατί υποτίθεται πως απειλούσαν την εθνική ασφάλεια. Συνεπώς, εφόσον υπάρχει η υποψία ότι απειλούν την ισορροπία της εθνικής ασφάλειας, επειδή κάνουν απλά τη δουλειά τους, τότε θα πρέπει είτε να φυλακιστούν είτε να καταπατηθούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Αν τους έχει απομείνει κανένα μέχρι τότε…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Julian Assange: WikiLeaks founder’s case endangers press freedom, his wife tells Deutsche Welle, Διαθέσιμο εδώ
- Julian Assange’s charges are a direct assault on press freedom, experts warn, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
