Της Ιωάννας Λυμιώτη,
H αξιοποίηση και η απόλαυση ενός από τους σημαντικότερους καρπούς που έχει να προσφέρει η χώρα μας, τις μαγευτικές της παραλίες, είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των Ελλήνων. Υπάρχουν, όμως, ορισμένοι συμπολίτες μας που βλέπουν το δικαίωμά τους αυτό να παραβιάζεται καθημερινά, μια παραβίαση που σπάνια αναγνωρίζεται και συζητείται ανοικτά.
Πρόκειται για συμπολίτες μας με κινητικές και άλλες αναπηρίες, οι οποίοι δεν απολαμβάνουν τη θάλασσα, όπως θα έπρεπε. Πάρα το γεγονός ότι η Ελλάδα θεωρείται στις μέρες μας μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, η οικονομία της οποίας, μάλιστα, συνδέεται άρρηκτα με τον καλοκαιρινό τουρισμό, οι επίσημες έρευνες τη συγκαταλέγουν στις λίστες με τις λιγότερο προσβάσιμες χώρες σε ευρωπαϊκό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Οι προσπάθειες που καταβάλλονται περιστασιακά τα τελευταία χρόνια για εκσυγχρονισμό της χώρας σε αυτόν τον τομέα είναι ανεπαρκείς και περιορίζονται κατά κύριο λόγο στην πρωτεύουσα. Πράγματι, στην Αθήνα η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη, εφόσον οι υποδομές έχουν βελτιωθεί τουλάχιστον σε ό,τι αφορά ορισμένα αξιοθέατα, μνημεία και μουσεία. Η προσπάθεια αυτή περιλαμβάνει τοποθέτηση ειδικής ράμπας για αναπηρικό καροτσάκι ή ανελκυστήρα, όπου είναι δυνατόν, χρήση οπτικοακουστικού υλικού για τις ξεναγήσεις και διαμόρφωση των χώρων κατά τις αρμόζουσες για αναπηρικό καροτσάκι διαστάσεις.
Όσον αφορά την πρόσβαση στη θάλασσα, η προσπάθεια αυτή έχει μείνει πολύ πίσω, καθώς, ακόμα και σε αθηναϊκές παράλιες, η εγκατάσταση ειδικής ράμπας και εξοπλισμού βρίσκεται υπό συζήτηση και διαπραγμάτευση. Tο πρόγραμμα SeaTrac που ξεκίνησε το 2012 από την επιχείρηση TOBEA, οργανωμένη από το Πανεπιστήμιο Πατρών, ενέτεινε τις προσπάθειες διαμόρφωσης προστασιών παραλιών με την εγκατάσταση ειδικής μηχανολογικής ράμπας, που ξεκινάει από την παραλία και καταλήγει μέσα στη θάλασσα. Η ράμπα seatrac αποτελείται από ράγες σταθερής τροχιάς, μέσω της οποίας το ειδικά διαμορφωμένο κάθισμα κινείται προς κι από τη θάλασσα. Η εγκατάσταση της κατασκευής δεν είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα, ενώ δίνει τη δυνατότητα απεγκατάστασης τον χειμώνα και επανεγκατάστασης το επόμενο καλοκαίρι.
Σκοπός του προγράμματος SeaTrac είναι να προσφέρει τη δυνατότητα αυτόνομης πρόσβασης στις ελληνικές ακτές σε άτομα με σωματικές αναπηρίες και κινητικές δυσκολίες, δίνοντάς τους την ευκαιρία να διασκεδάσουν και να κοινωνικοποιηθούν κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Ήδη στο πρόγραμμα συμμετέχουν πάνω από 100 ελληνικές παραλίες από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας, σε πολλές από τις οποίες, εκτός από την ειδική ράμπα, προσφέρονται επιπλέον απαραίτητες παροχές, όπως ειδικά διαμορφωμένο parking, ντους, διάδρομος, αποδυτήρια και τουαλέτες. Δυστυχώς, όμως, η ολοκληρωμένη προσβασιμότητα παρατηρείται σε ελάχιστες παραλίες, ενώ ακόμα και η χρήση της ίδιας της ράμπας –όπου υπάρχει– συχνά παρεμποδίζεται από τους υπολοίπους λουόμενους. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η εγκατεστημένη ράμπα να χρησιμοποιείται από ορισμένους ως ξαπλώστρα ή μέρος να ακουμπήσουν τα πράγματά τους ή από παιδιά ως παιχνίδι. Κάποιοι από αυτούς τουλάχιστον όταν βλέπουν ένα άτομο να θέλει να τη χρησιμοποιήσει, φιλοτιμούνται να απομακρύνουν τα πράγματά τους για εκείνους, όμως, που όντως χρειάζονται τη μπάρα. Ωστόσο, η κατάληψή της από κάποιους ασυνείδητους λουόμενους τους αποθαρρύνει, καθώς δεν επιθυμούν να μπουν σε μια ενδεχομένη διαπραγμάτευση, στην οποία θα πρέπει για ακόμα μια φορά να εξηγήσουν τα αυτονόητα σε άτομα, μάλιστα, που δεν έχουν διάθεση να καταλάβουν.
Εκτός από την απουσία των κατάλληλων υποδομών, όμως, αλλά και την ελλιπή εκπαίδευση που υπάρχει γύρω από το ζήτημα της συμπεριληπτικότητας, η οποία οδηγεί σε μια κουλτούρα απάθειας και έλλειψης σεβασμού, έχουν καταγραφεί και περιστατικά στα οποία επιχειρηματίες με μαγαζιά σε παραλίες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, έχουν υποβάλλει παράπονα στον δήμο, αναφέροντας ότι η τοποθέτηση ειδικής ράμπας πλήττει την πελατεία τους! H πρόταξη αυτή των οικονομικών συμφερόντων μας είναι τόσο οικεία που πιθανόν να μην προκαλεί συγκίνηση, ωστόσο στην πράξη σημαίνει τον πλήρη αποκλεισμό μιας ομάδας ανθρώπων από τη συγκεκριμένη παραλία, κι αν δεν υπάρχει κοντά κάποια άλλη προσβάσιμη, συνεπάγεται την πλήρη αποστέρηση του δικαιώματός τους να απολαμβάνουν τη θάλασσα. Το συγκεκριμένο, μάλιστα, δεν αποτελεί το μοναδικό περιστατικό τέτοιου χαρακτήρα, καθώς, κατά τη διάρκεια της δεκαετούς λειτουργίας του προγράμματος, έχουν υποβληθεί παρόμοιες καταγγελίες τόσο από ιδιώτες όσο και από επιχειρήσεις, οι οποίες, μάλιστα, έχουν συμβάλλει στην καθυστέρηση της ταχείας επέκτασης του προγράμματος και στην απεγκατάσταση μερικών ειδικών κατασκευών.
Δυστυχώς, παρά τον προφανή περιορισμό της προσβασιμότητας των ελληνικών παραλιών σε άτομα με αναπηρία, το ενδιαφέρον γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα παραμένει μικρό και σπάνια ακούγεται στις ειδήσεις ή στα social media. Η ελλιπής ενημέρωση επιτείνει την περιθωριοποίηση των συγκεκριμένων ανθρώπων, οι οποίοι εκλαμβάνουν τη σιωπή των συμπολιτών τους ως συγκατάθεση στον αποκλεισμό τους. Ως προτιμότερη επιλογή από μέρους των ατόμων με αναπηρία φαίνεται να είναι η αποδοχή της κατάστασης και η πρόταξη της αξιοπρέπειάς τους, αποφεύγοντας μια παραλία χωρίς επαρκή εξοπλισμό ή με κατάφωρες παραβιάσεις στοιχειωδών δικαιωμάτων τους. Η απώλεια αυτή είναι σημαντική, καθώς για τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα η θάλασσα δεν αποτελεί απλώς μια δροσερή λύση στην καλοκαιρινή ζέστη, αλλά μια όαση ελευθερίας, στην οποία μπορούν να κολυμπήσουν όπως εμείς, να αναπτύξουν τη φυσική τους κατάσταση και να διασκεδάσουν με τους φίλους τους. Με το να αδιαφορούμε, επομένως, για τον αποκλεισμό τους από τις παραλίες, κοιτώντας μόνο το πώς εμείς βολευόμαστε, στερούμε τη θάλασσα από κάποιον που πιθανόν τη χρειάζεται περισσότερο από εμάς.
Σε μια σύγχρονη δημοκρατική χώρα, στο πλαίσιο της συμπεριληπτικότητας, οι χώροι ψυχαγωγίας –και ιδιαίτερα οι δημόσιες παραλίες– θα πρέπει να είναι προσβάσιμοι σε όλους τους πολίτες. Για την επίτευξη, ωστόσο, της προσβασιμότητας στην πράξη δεν απαιτείται μόνο η κρατική πρωτοβουλία, αλλά και η καλλιέργεια σεβασμού και συνείδησης από κάθε έναν μας ξεχωριστά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ανάπηρα σώματα στην παραλία: Ένας αργός δρόμος για το αυτονόητο δικαίωμα στη θάλασσα, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι παραλίες με ειδικές ράμπες, είναι ένα δώρο ζωής, popaganda.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επίσημη ιστοσελίδα seatrac, seatrac.gr, διαθέσιμο εδώ
