Της Κωνσταντίνας Μουμτζή,
Συχνά, μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς τον όρο «ψυχοπαθής», ώστε να χαρακτηρίσει έτσι κάποιον που του φαίνεται ίσως «αλλοπρόσαλλος» ή ακόμα και «επικίνδυνος», σύμφωνα με τα δικά του πρότυπα. Ο «ψυχοπαθής» τείνει να συσχετίζεται με τον «κοινωνιοπαθή». Και οι δύο όροι προέρχονται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία και αναφέρονται σε άτομα που παρουσιάζουν αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, αλλά επειδή αυτή δεν είναι πλήρως καθορισμένη στην επιστημονική βιβλιογραφία, συχνά υπάρχει σύγχυση.
Οι κοινωνιοπαθείς, σύμφωνα με τον ψυχολόγο Robert D. Hare, εμφανίζουν έλλειψη συνείδησης, δηλαδή δεν ενδιαφέρονται αν δίπλα τους διαδραματίζεται το χειρότερο γεγονός, χαρακτηρίζονται ως γοητευτικοί και ευφυείς και αποσκοπούν σε επίμονα βλέμματα, ώστε ο συνομιλητής τους να νιώσει άβολα και να κατορθώσουν οι ίδιοι να του επιβληθούν. Επιπλέον, οι ίδιοι λένε ψέματα με ευκολία και αν κάποιος το καταλάβει, θα αποφύγουν τη συζήτηση, ενώ χειραγωγούν τους γύρω τους για να αποκτήσουν αυτό που επιθυμούν. Τέλος, είναι εγωκεντρικοί και έτσι δεν ενδιαφέρονται για τα συναισθήματα του άλλου, ενώ ταυτόχρονα δεν αναπτύσσουν συναισθηματικούς δεσμούς. Σε μια αλληλεπίδραση μαζί τους, στην αρχή θα νιώσετε την υπέρτατη εξιδανίκευση προς το πρόσωπό σας, έπειτα θα σας υποτιμήσουν, όταν κρίνουν ότι πλέον δεν έχουν να αποκομίσουν κάτι προς όφελός τους και τέλος, θα σας απορρίψουν χωρίς κανέναν ενδοιασμό ή κάποια συναισθηματική επίπτωση.
Στα αίτια εμφάνισης της κοινωνιοπάθειας συγκαταλέγονται κυρίως τα τραύματα, σωματικά ή ψυχικά, κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Οι κοινωνιοπαθείς είναι παρορμητικοί –εφόσον έχουν άγνοια του κινδύνου και των επιπτώσεων των πράξεών τους– και ενίοτε παρά τη δυσκολία ανάπτυξης σχέσεων, ίσως προσκολληθούν σε κάποια ομάδα ή σε κάποιο άτομο.
Από την άλλη πλευρά, οι ψυχοπαθείς φαίνεται να είναι εκ γενετής έτσι, καθώς η ψυχοπάθεια σχετίζεται με ορισμένες διάφορες στον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκαν υποανάπτυκτες συνιστώσες του εγκεφάλου, που θεωρούνται συνήθως υπεύθυνες για τη ρύθμιση των συναισθημάτων και τον έλεγχο των παρορμήσεων (όπως η αμυγδαλή). Ο ψυχοπαθής, επίσης, δεν έχει τη δυνατότητα να συνάψει σχέσεις με τους γύρω του σε συναισθηματικό επίπεδο, αλλά μόνο σχέσεις που θα είναι ωφέλιμες για αυτόν. Ο ψυχοπαθής δεν είναι εγκληματίας, όπως τείνει να υπονοηθεί με τον συγκεκριμένο όρο.
Πρόκειται για άτομα που επίσης η πρώτη εντύπωση θα είναι ότι είναι ελκυστικά και γοητευτικά. Δεν έχουν ηθικούς ενδοιασμούς και είναι ναρκισσιστικές προσωπικότητες. Στην πορεία είναι εύκολο να παρατηρήσει κάνεις ότι η γοητεία τους είναι επιφανειακή και στην ουσία ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους. Υπερέχουν σε αυτοεκτίμηση αρκετά περισσότερο από όσο χρειάζεται και συνήθως θα προσπαθήσουν να υπονομεύσουν τους αντιπάλους τους. Συχνά, αναζητούν νέα ερεθίσματα γιατί κουράζονται με την ίδια κατάσταση και η συμπεριφορά τους είναι δύσκολο να κατανοηθεί.
Οι ψυχοπαθείς δυσκολεύονται να δείξουν εμπιστοσύνη. Γενικώς, βιώνουν πολυάριθμα συναισθήματα, αλλά σε μικρή ένταση. Σε υπερβολικό βαθμό βιώνουν το συναίσθημα του άγχους, όμως το καλύπτουν με μεγάλη επιτυχία.
Αυτές οι δυο διαταραχές εμφανίζονται κυρίως στον ανδρικό πληθυσμό και σε άτομα με πρόβλημα κατάχρησης αλκοόλ ή ουσιών ή σε άτομα που βρίσκονται υπό περιορισμό, όπως οι φυλακισμένοι. Συνοψίζοντας, φαινομενικά, οι ψυχοπαθείς ζουν μια κανονική ζωή, αποφεύγοντας κοινωνικές συμπεριφορές, ενώ οι κοινωνιοπαθείς είναι περισσότερο επιρρεπείς σε εγκληματική δράση. Πρόκειται για δύο διαταραχές που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «παρακλάδια» της αντικοινωνικής διαταραχής και με έγκαιρη διάγνωση μπορεί να ακολουθηθεί θεραπεία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 7 σημάδια της ψυχοπαθητικής προσωπικότητας, psychologynow.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνιοπάθεια VS Ψυχοπάθεια (Sociopath VS Psychopath), psychologynow.gr. Διαθέσιμο εδώ
