Της Χάρις Λιάτσου,
Η σημερινή κοινωνία αντιμετωπίζει περισσότερα προβλήματα από οποιαδήποτε κοινωνία του παρελθόντος. Θα περίμενε κανείς ότι αυτό θα οδηγούσε στην αφύπνιση του ανθρώπου και στην προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων που απειλούν ακόμη και την ίδια του την ύπαρξη. Αντιθέτως, ο άνθρωπος φαίνεται αδιάφορος μπροστά σε αυτά και επιδιώκει την αντιμετώπισή τους αποκλειστικά όταν τα προβλήματα επηρεάζουν και τον ίδιο.
Αυτό τουλάχιστον ίσχυε μέχρι που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απέκτησαν νέους ρόλους: αυτούς της ενημέρωσης (υπερπληροφόρησης) και της κοινωνικής αφύπνισης. Μέσω αυτών, ήρθε στην επιφάνεια ένας όρος, ο οποίος είχε ξεχαστεί: ο ακτιβισμός. Ο ακτιβισμός είναι ένα σύνολο μη-βίαιων και έννομων δραστηριοτήτων, που έχουν ως στόχο την ανατροπή της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής κατάστασης της εκάστοτε χώρας. Συχνά ταυτίζεται με τον εθελοντισμό, κάτι το οποίο είναι παραπλανητικό, καθώς ο εθελοντισμός μπορεί να έχει ως στόχο την αλλαγή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πάντοτε την επιτυγχάνει. Τα σημαντικότερα είδη ακτιβισμού είναι ο ακτιβισμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για τα ζώα, ο ακτιβισμός για το περιβάλλον, αλλά και ο πολιτικός ακτιβισμός.
Μαύρη σελίδα του ακτιβισμού αποτελεί ο ψευδής ακτιβισμός, γνωστός ως ‘’performative activism’’. Ψευδής ακτιβισμός είναι το χειρότερο είδος ακτιβισμού, καθώς το άτομο λειτουργεί μόνο με σκοπό το φαίνεσθαι και εκφράζει απόψεις, εφόσον γνωρίζει ότι θα αποκομίσουν θετικές αντιδράσεις. Αυτό το φαινόμενο το συναντάμε συνήθως ανάμεσα στις γνωστές προσωπικότητες, οι οποίες νιώθουν την ανάγκη να τοποθετηθούν σχετικά με κοινωνικά, κυρίως, προβλήματα, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και όχι με πρακτικούς και αποτελεσματικούς τρόπους.
Αυτό μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν εκτυλίσσεται κάποια κοινωνική αλλαγή γύρω μας ή αν ο άνθρωπος παραμένει παθητικός απέναντι στην αναπόδραστη καταστροφή που πλησιάζει. Δυστυχώς, αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αδιαμφισβήτητα αποτελούν την κύρια πηγή ενημέρωσης για τον άνθρωπο, παράλληλα αποτελούν και μια έξυπνη παγίδα. Αυτό, γιατί έχει γίνει μόδα η κουλτούρα της κοινωνικής αφύπνισης (woke culture), η οποία προωθεί αυτήν την υποκουλτούρα του ψευδούς ακτιβισμού. Οι χρήστες, στην προσπάθειά τους να συμμετάσχουν στο κίνημα αυτό, αναδημοσιεύουν μηνύματα με την ψευδαίσθηση ότι αυτή η πράξη συνιστά ακτιβιστική δράση. Ένα από τα πιο ηχηρά παραδείγματα του ψευδούς ακτιβισμού είναι το περιστατικό στην εφαρμογή του Instagram με το #blacklivesmatter.
Όταν εκατομμύρια άτομα συμμετείχαν καθημερινά σε πορείες του ακτιβιστικού κινήματος ‘’black lives matters’’ για την υπεράσπιση της αφροαμερικανικής κοινότητας, η κοινότητα του Instagram αποφάσισε κάτω από αυτό το hashtag να δημοσιεύσει μια μαύρη φωτογραφία, με σκοπό να δείξει τη δική της υποστήριξη. Αυτό, όμως, είχε ως αποτέλεσμα, μέσα στη μαύρη αυτή θάλασσα των δημοσιεύσεων, να χαθούν άλλες δημοσιεύσεις με χρήσιμες πληροφορίες και ακόμη και συνδέσμους για δωρεές σε οργανισμούς που προστατεύουν το κίνημα. Είχαν, λοιπόν, καλή πρόθεση οι χρήστες; Οι περισσότεροι ναι. Κατάφεραν, όμως, κάτι ουσιαστικό; Όχι φυσικά, εκτός από την εφήμερη ευχαρίστηση που ένιωσαν ότι συνέβαλαν σε αυτήν την πορεία προς την ισότητα, ενώ στην πραγματικότητα έβγαλαν στιγμιαία το κίνημα εκτός δρόμου.
Γίνεται σε αυτό το σημείο κατανοητό ότι ακόμη και αν η πρόθεση του ατόμου είναι καλή, ο ψευδής ακτιβισμός δεν είναι αποτελεσματικός. Εδώ φαίνεται έντονα, για άλλη μια φορά, η εγωιστική πλευρά του ανθρώπου, καθώς βρίσκει τρόπο να κάνει τον εαυτό του να νιώθει χρήσιμος στην κοινωνία και κοινωνικά ευαισθητοποιημένος, ενώ δεν είναι, αντί να βρει τρόπους να λύσει τα πραγματικά προβλήματα. Σίγουρα, οποιοδήποτε είδος βοήθειας είναι αποδεκτό, αλλά πρέπει πίσω από αυτή την «ακτιβιστική» δραστηριότητα να υπάρχει η θέληση αντιμετώπισης της κατάστασης, ακόμη και ανώνυμα, και όχι η ανάδειξη μιας ηρωικής προσωπικότητας. Ο ακτιβισμός δεν χρειάζεται ούτε ήρωες ούτε σωτήρες.
Έτσι, λοιπόν, ας δούμε κάποιες ακτιβιστικές δραστηριότητες, οι οποίες έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα και δεν είναι μόνο βιτρίνα αφυπνισμένου ανθρώπου. Πρώτη και πιο σημαντική είναι η σωστή ενημέρωση μέσω της ανάγνωσης βιβλίων σχετικά με το θέμα που μας απασχολεί, με την παρακολούθηση συνεντεύξεων ειδικών επιστημόνων και με την παρακολούθηση των εξελίξεων, με ένα φίλτρο πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Η δεύτερη δραστηριότητα είναι η υπογραφή αιτήσεων που στοχεύουν στην ανατροπή της κατάστασης που μας απασχολεί, σε συνδυασμό με τη δωρεά σε οργανώσεις, οι οποίες υποστηρίζουν τον στόχο μας, όπως, για παράδειγμα, οργανώσεις που συγκεντρώνουν χρήματα για την προστασία των αδέσποτων ζώων.
Είναι, πάντως, απαραίτητο κάθε φορά που ο άνθρωπος είναι έτοιμος να δημοσιεύσει, για παράδειγμα, μια λίστα με τρόπους αντιμετώπισης του φυλετικού ρατσισμού να αναρωτηθεί και να κρίνει αν όντως αυτή η πράξη θα κάνει κάποια διαφορά. Μήπως, αντί να δημοσιεύσει αυτήν τη λίστα, μπορεί να υπογράψει κάποια αίτηση για την ενίσχυση των νόμων κατά του φυλετικού ρατσισμού; Η διάκριση ανάμεσα στον πραγματικό και στον ψευδή ακτιβισμό είναι αρκετά εύκολη. Μπορεί για αυτό να είναι τόσο τρομακτικό το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν τον ψευδή ακτιβισμό. Άραγε, τόσο λίγο νοιάζεται ο άνθρωπος για την πορεία της ανθρώπινης ύπαρξης;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι ακτιβισμός, ιδεολογία, δράση και δικαιώματα, texnologia.net, διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνική Δικαιοσύνη: Το Ζητούμενο Σε Μια Σύγχρονη Κοινωνία, powerpolitics.eu, διαθέσιμο εδώ
- Performative Activism is Basically Silence. Here’s Why, swaay.com, διαθέσιμο εδώ
- THE DANGERS OF PERFORMATIVE ACTIVISM, voxatl.org, διαθέσιμο εδώ
- What Is Performative Activism (and Why Does It Do More Harm Than Good?), purewow.com, διαθέσιμο εδώ
- WHAT IS WOKE CULTURE, EXPLAINED?, bingedaily.in, διαθέσιμο εδώ
- What Is White Savior Complex, and Why Is It Harmful? Here’s What Experts Say, health.com, διαθέσιμο εδώ
- The Power of Social Media in Modern Activism, sites.psu.edu, διαθέσιμο εδώ
- Performative Activism in Today’s Society, sites.psu.edu, διαθέσιμο εδώ
- How Social Media and Activism Work Together, online.maryville.edu, διαθέσιμο εδώ
- Performative Activism, theunreadinitiative.org, διαθέσιμο εδώ
- The growing trend of performative activism, latrobe.edu.au, διαθέσιμο εδώ
