Του Χρήστου Μητρόπουλου,
Το Σουδάν και η Τουρκία είναι δύο κράτη με μακραίωνους ιστορικούς, πολιτικούς, θρησκευτικούς και πολιτισμικούς δεσμούς. Το Σουδάν αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εταίρους της Τουρκίας στην ήπειρο της Αφρικής και από τους βασικούς πυλώνες του σχεδίου της για αύξηση της επιρροής της και εδραίωση στην περιοχή. Στο παρόν άρθρο θα παρατεθεί το χρονικό των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών αλλά και η μεθοδολογική αύξηση της παρουσίας της Άγκυρας στη περιοχή.
Το κράτος του Σουδάν έχει πρωτεύουσα την πόλη Χαρτούμ και αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη, σε έκταση, χώρα της Αφρικής. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Αφρικής και Μέσης Ανατολής, το διασχίζει ο Νείλος και βρέχεται, ανατολικά, από την Ερυθρά Θάλασσα. Χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια και αλλεπάλληλες εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα, δύο από τους μακροβιότερους εμφυλίους πολέμους της αφρικανικής ηπείρου, καθώς και την αδυναμία του κράτους να αποτελέσει ισχυρή και ηγετική δύναμη στην περιοχή.
Η πρώτη επαφή μεταξύ Τούρκων και Σουδανών έγινε τον 16ο αιώνα μ.Χ. Τον 18ο αιώνα μ. Χ, οι Τούρκοι κατέκτησαν την Χαρτούμ. Από το 1821 και έπειτα, ξεκίνησε η τουρκική συμμετοχή στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του Σουδάν.
Το Σουδάν είναι σημαντικό στα σχέδια της Τουρκίας στην αφρικάνικη ήπειρο για τρεις λόγους. Αρχικά, η γεωστρατηγική θέση και το μέγεθός του κράτους είναι παράγοντες, οι οποίοι ενισχύουν τη βαρύτητα του στο γεωπολιτικό παιχνίδι της περιοχής, και το καθιστούν πολύτιμο για τις δεσμεύσεις της Άγκυρας, ιδιαίτερα στην παρουσία της στο κέρας της Αφρικής και την Ερυθρά Θάλασσα. Η συμμετοχή του Σουδάν σε πολλούς περιφερειακούς οργανισμούς αποτελεί κλειδί για την Άγκυρα, ώστε να επεκτείνει την επιρροή της. Παράλληλα, διαθέτοντας εθνοτικές κοινότητες κατά μήκος των παραμεθόριων περιοχών του ή ακόμη και υποστηρίζοντας ομάδες ανταρτών σε όμορα κράτη, το Σουδάν εμφανίζεται ικανό να επηρεάσει καταστάσεις και να διαμορφώσει πολιτικές στις γειτονικές του χώρες.
Το μοντέλο επιρροής της Τουρκίας, στην Αφρική, διαφέρει τόσο από το μοντέλο ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και από το κινεζικό μοντέλο οικονομικού χαρακτήρα. Το τουρκικό μοντέλο το οποίο κατά μία έννοια εφαρμόστηκε και στην περίπτωση της Σομαλίας, θέτει, σε πρώτη φάση, σε εφαρμογή ανθρωπιστικά και αναπτυξιακά έργα στις χώρες του ενδιαφέροντός της. Στη συνέχεια, ακολουθούν οι οικονομικές, διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις με τα κράτη. Τελευταίο στάδιο αποτελούν οι συνάψεις αμυντικών συνεργασιών και συμφωνιών. Αυτή ακριβώς τη μεθοδολογία ακολούθησε και στην περίπτωση του Σουδάν. Όσον αφορά το πρώτο στάδιο, η Τουρκία έχει προχωρήσει σε διάφορες ενέργειες του συγκεκριμένου χαρακτήρα στο Σουδάν, με χαρακτηριστικότερη την χορηγία υποτροφιών σε Σουδανούς μαθητές για σπουδές στη Τουρκία.
Ως προς το δεύτερο στάδιο, οι τουρκικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει, ιδιαιτέρως στον τομέα του τουρισμού, πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια σε έργα υποδομών στο Σουδάν, ενώ το διμερές εμπόριο έφτασε τα 295 εκατομμύρια το 2013. Σημαδιακό έτος στις σχέσεις των δύο χωρών ήταν το 2017, όταν η επίσκεψη του Recep Tayyip Erdogan στο Σουδάν συνοδεύτηκε από μια αντιπροσωπεία 200 επιχειρηματιών και στρατιωτικών αξιωματούχων. Στην επίσκεψη αυτή υπογράφθηκαν 21 συμφωνίες άνω των 650 εκατομμυρίων δολαρίων και συμφωνήθηκε η αύξηση του διμερούς εμπορίου στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αυτή η εξέλιξη αποτέλεσε πολύτιμη ανάσα για την κυβέρνηση του Σουδάν, η οποία ήταν σε δύσκολη θέση εξαιτίας των κυρώσεων των ΗΠΑ και μετά την απόσχιση του Νότιου Σουδάν το 2011, μετά την οποία το κράτος έχασε πάνω από το 70 τοις εκατό των εσόδων από το πετρέλαιο της χώρας.
Τέλος, όσον αφορά την τρίτη φάση των αμυντικών συνεργασιών, η Χαρτούμ πραγματοποίησε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Άγκυρα το 2014 και το 2015. Τις ίδιες χρονιές, στο λιμάνι του Χαρτούμ, ελλιμενίστηκαν τουρκικά πολεμικά πλοία. Οι ενέργειες αυτές εναρμονίζονται με την γενικότερη πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία στην Αφρική, στην οποία προσπαθεί να εισχωρήσει και να εκμεταλλευτεί την, ιδιαίτερα επικερδή, αγορά όπλων, στην οποία προς το παρόν η Ρωσία κατέχει τα ηνία (49% της συνολικής αφρικάνικης αγοράς).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τurkey and Sudan: An enduring relationship?, MEI@75 Διαθέσιμο εδώ
- Overview, The World Bank, Διαθέσιμο εδώ
- Sudan and Turkey head towards Strategic Cooperation?, Politics Today, Διαθέσιμο εδώ
- Relations between Turkey and Sudan, Republic of Türkiye Ministry of Foreign Affairs, Διαθέσιμο εδώ
