Της Άννας-Μαρίας Παρασκευοπούλου,
Μία γνωστή ιστορία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποτελεί αυτή του Ενδυμίωνα. Πρόκειται για έναν από τους απογόνους του Δία και, σύμφωνα με τον μύθο, θεωρούνταν ο ωραιότερος θνητός. Αυτόν, τον ερωτεύτηκε η Σελήνη, η οποία και τον επισκεπτόταν στο σπήλαιο όπου διέμενε.
Πάμε, όμως, να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τον Ενδυμίωνα. Ο ήρωάς μας υπήρξε ο δεύτερος μυθικός βασιλιάς της αρχαίας Ήλιδας. Ήταν γιος του Αέλθιου και εγγονός του Δία και της Πρωτογένειας, όπως, επίσης, και απόγονος του μυθικού Δευκαλίωνα. Αυτές οι πληροφορίες προσφέρονται από τον Παυσανία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ησίοδο, πρόκειται για έναν γιο του Δία και της Καλύκης. Ο πρωταγωνιστής μας υπήρξε, ακόμη, αρχηγός των Αιολών. Αυτός μετακίνησε τον λαό του από τη Θεσσαλία, εγκαθιστώντας τον στην Ήλιδα. Επιπλέον, θεωρούνταν ως ο εμπνευστής των αγώνων δρόμου, ενός δημοφιλούς αθλήματος της αρχαίας Ελλάδας. Συγκεκριμένα, είχε διοργανώσει δρομικό αγώνα στην Ολυμπία, προκειμένου να βρει τον διάδοχό του. Νικητής αναδείχθηκε ο Επείος, ο οποίος, πράγματι, ήταν ο επόμενος βασιλιάς Διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου, όπως η Σπάρτη και η Αρκαδία τον τιμούσαν ως τοπικό ήρωα.
Προχωρώντας στην εξέταση του μυθολογικού θέματος που θα μας απασχολήσει, εντοπίζουμε, όπως προαναφέρθηκε, τον έρωτα της Σελήνης προς το πρόσωπο του Ενδυμίωνα. Όμως, η Σελήνη ήθελε να βλέπει διαρκώς τον μυθικό μας ήρωα. Προκειμένου να τον «βοηθήσει» ο Δίας, τον έκανε να κοιμάται αιώνια, χωρίς να χάνει την ομορφιά του και τη νεότητά του. Ο ύπνος αυτός έμεινε παροιμιώδης.
Ωστόσο, μπορούμε να εντοπίσουμε και μία άλλη εκδοχή. Σύμφωνα με αυτήν, ο Ενδυμίωνας αποκοιμήθηκε σε έναν βράχο την ώρα που έβοσκε τα πρόβατά του. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στη Σελήνη να τον αρπάξει από το σημείο που βρισκόταν. Έπειτα, κατάφερε να αποκτήσει από αυτόν πενήντα κόρες. Ο αριθμός αυτός δεν είναι τυχαίος, καθώς τόσοι είναι οι σεληνιακοί μήνες που μεσολαβούν μεταξύ δύο αρχαίων ολυμπιάδων.
Όμως, ο Ενδυμίωνας δεν έπαυε να ήταν ένας κοινός θνητός. Αυτό είχε ως συνέπεια να μη μπορεί να διαφύγει από τον κύκλο της ζωής, τελευταίο στάδιο του οποίου ήταν ο θάνατος. Το γεγονός αυτό, όπως είναι φυσικό, δεν χαροποιούσε τη Σελήνη, με αποτέλεσμα να αναζητεί μία λύση στο πρόβλημα αυτό. Η Σελήνη, όμως, κατάφερε να εξασφαλίσει αιώνια νεότητα για τον Ενδυμίωνα, κάνοντάς του μάγια, ώστε να κοιμάται παντοτινά. Με αυτόν τον τρόπο, ο Ενδυμίωνας θα ζούσε παντοτινά μέσα στον ύπνο του.
Υπάρχει, όμως, και μία μεταγενέστερη εκδοχή του μύθου, η οποία μας είναι γνωστή από τον Ρωμαίο ποιητή Οβίδιο. Σύμφωνα με αυτήν, ο Ενδυμίων ήταν βοσκός από την Καρία με αξεπέραστη ομορφιά. Η Σελήνη τον είδε σε μία σπηλιά του Λάτμου και, όπως και στην προηγούμενη εκδοχή, τον ερωτεύτηκε. Τον επισκεπτόταν κάθε βράδυ την ώρα που κοιμόταν, ανησυχώντας, όμως, πως από τη στιγμή που ήταν θνητός θα γεράσει και θα πεθάνει. Προκειμένου να το αποφύγει, ζήτησε από τον Δία να τον αφήσει να κοιμάται, προκειμένου να μην τον χάσει. Τότε, τον πήρε ο Δίας στον ουρανό, όπου μετά τον έριξε στον Άδη, προσφέροντάς του με αυτόν τον τρόπο τη δυνατότητα να κοιμάται και να παραμένει αγέραστος. Μάλιστα, στην πόλη Ηράκλεια που βρισκόταν στους πρόποδες του Λάτμου, ο Ενδυμίων λατρευόταν ως μυθικός ιδρυτής της πόλης και υπήρχε ιερό αφιερωμένο σ’ αυτόν.
Αδιαμφισβήτητα, ο Ενδυμίωνας έγινε το αρχέτυπο του όμορφου, κοιμώμενου νέου, ο οποίος αγαπιέται από μακριά και ο οποίος υπάρχει μόνο μέσα σε έναν ατέρμονο ύπνο. Από μια άποψη, όλοι οι έρωτες μάς υπνωτίζουν και μας προκαλούν ένα είδος καθήλωσης, τουλάχιστον κατά το πρώτο διάστημα.
Μόλις, όμως, τελειώσει το διάστημα της «τρέλας», κάποιος από τους δυο συνέρχεται. Ο άλλος, εντούτοις, παραμένει στο ίδιο στάδιο, επιδεικνύοντας σταθερά την προσήλωσή του στον σύντροφό του. «Μέσα στη νύχτα μαγεμένος ο Ενδυμίων από την ετερόφωτη Σελήνη δεν υποψιάζεται ούτε τη σκοτεινή πλευρά της» γράφει ο ποιητής Νίκος Αντωνάτος, θέλοντας να αποδώσει μια πραγματικότητα κατά την οποία ορισμένοι δεν μπορούν να αποδεσμευτούν από τον σύντροφό τους, ακόμη και όταν έχει παρέλθει η προαναφερθείσα περίοδος του έρωτα.
Ο μύθος αυτός είναι γεμάτος από μυστικιστικά σύμβολα, τα οποία συνδέουν μυστηριωδώς την έννοια του ύπνου (που και αυτή ήταν προσωποποιημένη στην αρχαία ελληνική μυθολογία με το όνομα Ύπνος), του έρωτα και των νυκτερινών συναντήσεων με τη Σελήνη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μακρής, Νίκος (2018), Σελήνη και Ενδυμίων, Αθήνα: Εκδόσεις Δρόμων
- Malcolm, Day (2019), 100 μορφές από την Ελληνική μυθολογία, Αθήνα: Εκδόσεις Σαββάλας
