Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Αποτέλεσε έναν από τους σπουδαιότερους ηγέτες που κατέγραψε η Ιστορία. Ένωσε κάτω από την στιβαρή ηγεσία του τον ισλαμικό κόσμο, ισχυροποίησε την οικονομία και τον στρατό του κράτους του, ενώ ο στρατηγικός του νους κατατρόπωσε τους αντιπάλους του στο εσωτερικό και εξωτερικό της επικράτειάς του. Ο λόγος για τον Σαλάχ αλ-Ντιν Γιουσούφ ιμπν Αγιούμπ, γνωστό και ως Σαλαντίν. Ο Κούρδος ηγέτης, με την οξυδέρκειά του και τη γενναιότητά του, καθόρισε τον ρου των γεγονότων στο αιματηρό πεδίο συγκρούσεων των Αγίων Τόπων, κατά την περίοδο της Γ´ Σταυροφορίας.
Η γέννησή του τοποθετείται στο Τικρίτ της Μεσοποταμίας, το έτος 1138. Ο πατέρας του, Αγιούμπ, υπηρετούσε σε υψηλή θέση στον στρατό του Νουρ-αντ-ντιν Ζεγκί, εμίρη της Δαμασκού. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του σπουδάζοντας Θεολογία στη Δαμασκό, ενώ τα επόμενα έτη ακολούθησε καριέρα στρατιωτικού, σύμφωνα με το παράδειγμα του πατέρα του. Σε νεαρή ηλικία είχε αναρριχηθεί στις υψηλότερες θέσεις του στρατεύματος. Το 1160 ακολούθησε τον θείο του και στρατηγό Σιρκούχ, στρατηγό του εμίρη, σε εκστρατεία κατά των Φατιμιδών της Αιγύπτου και των Σταυροφόρων. Μετά τη νίκη τους, ο Σιρκούχ ανέλαβε την ηγεσία της Αιγύπτου στο όνομα του Νουρ-αντ-ντιν Ζεγκί, μέχρι το θάνατό του, το 1169.
Τη θέση του πήρε ο Σαλαντίν, ο οποίος κυβέρνησε στο όνομα του εμίρη. Ήρθε ξανά σε σύγκρουση με τους Σταυροφόρους, νικώντας τον Αμαλάριχο Α΄ της Ιερουσαλήμ. Με τον θάνατο του χαλίφη αλ-Ντιν της δυναστείας των Φατιμιδών, ο σιϊτισμός επικρατεί. Ο Σαλαντίν καταλύει τη θνήσκουσα δυναστεία, ιδρύοντας τη δυναστεία των Αγιουβιδών και επαναφέροντας τον σουνιτισμό. Υπό την ηγεσία του η Αίγυπτος ισχυροποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό, οικονομικά και στρατιωτικά, ενώ οι τάσεις ανεξαρτητοποίησής του από τον εμίρη της Δαμασκού έφεραν τους δύο ηγέτες ένα βήμα πριν τον πόλεμο.
Ο θάνατος του Νουρ-αντ-ντιν Ζεγκί και η ανάρρηση στον θρόνο του ενός ανίσχυρου ηγέτη έδωσε στον Σαλαντίν την ιδανική ευκαιρία να επεκτείνει την κυριαρχία του. Αρχικά, ενέταξε στην εξουσία του τη Συρία, ενώ μέχρι το 1186 επεκτάθηκε μέχρι τη Μεσοποταμία και την Υεμένη. Το 1180 προστέθηκε στην επικράτειά του το Σουλτανάτο των Σελτζούκων του Ικονίου, με τον Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ να γίνεται υποτελής του.
Στο μέτωπο των Σταυροφόρων, την αφορμή για τη σύγκρουση έδωσε ο Ραϋνάλδος της Αντιόχειας, με τις συνεχείς επιθέσεις που πραγματοποιούσε κατά των μουσουλμάνων προσκυνητών που κατευθύνονταν στη Μέκκα. Το 1187, καταναυμάχησε τον σταυροφορικό στόλο στην Ερυθρά Θάλασσα, ενώ η αντεπίθεση του Γκυ ντε Λουζινιάν κατέληξε στην οδυνηρή ήττα στη μάχη του Χαττίν, στις 4 Ιουλίου 1187. Εκεί ο Σαλαντίν, παρασύροντας έξυπνα τον πολυάριθμο και δυσκίνητο στρατό του αντιπάλου του, μακριά από τις βάσεις τους και τις πηγές νερού, βαθιά στην έρημο, κατάφερε να τον αφανίσει και να αιχμαλωτίσει τόσο τον Γκυ όσο και άλλους ηγέτες.
Είτε με τη χρήση των ομήρων ως διαπραγματευτικά χαρτιά είτε με πολιορκίες, κατέλαβε τα περισσότερα οχυρά και λιμάνια της περιοχής της Παλαιστίνης, φτάνοντας στα τείχη της Ιερουσαλήμ. Μετά από σκληρή πολιορκία, η πόλη παραδόθηκε με συνθήκη, η οποία υποσχόταν ανενόχλητη φυγή των κατοίκων της πόλης, στις 2 Οκτωβρίου 1187. Η προέλασή του σταμάτησε στην Τύρο, την οποία δεν κατάφερε να αλώσει, ενώ, στη συνέχεια, κατέλαβε τη Λαοδίκεια και το Τζεμπελέ.
Κατά τη διάρκεια της Γ΄ Σταυροφορίας (1189-1192), o μουσουλμάνος ηγέτης απώλεσε την πόλη της Άκρας και άλλες, στρατηγικές πόλεις, χωρίς, όμως, να κινδυνεύσει η Ιερουσαλήμ. Η επικοινωνία με τον Ριχάρδο Γ΄, βασιλιά της Αγγλίας, βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό, οδήγησαν στην υπογραφή συνθήκης ειρήνης το 1192, σύμφωνα με την οποία το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ θα ξεκινούσε από την Τύρο και θα έφτανε ως τη Γιάφα, με το εσωτερικό της Παλαιστίνης να μένει στα χέρια του Σαλαντίν, ο οποίος εγγυήθηκε ελεύθερη διέλευση των χριστιανών προσκυνητών στον Πανάγιο τάφο.
Ο Σαλαντίν απεβίωσε το επόμενο έτος από τη λήξη της Γ΄ Σταυροφορίας, στις 4 Μαρτίου, από κίτρινο πυρετό, σε ηλικία 55 ετών. Ο γενναίος ηγέτης αποτέλεσε υπόδειγμα στρατηγικού νου και ιπποτισμού. Ανέκτησε την Ιερουσαλήμ, μετά από έναν περίπου αιώνα κατοχής από τους Χριστιανούς, ενώ κατάφερε να τη διατηρήσει σε μουσουλμανικά χέρια τα επόμενα έτη. Ο σεβασμός του προς τις συνθήκες και τον αντίπαλο ήταν υποδειγματικός, εμπνέοντας τον σεβασμό των αντιπάλων του, κυρίως του Βαλδουίνου Δ΄ της Ιερουσαλήμ και του Ριχάρδου Α΄. Αποτέλεσε τη σημαντικότερη μορφή του ισλαμικού κόσμου για την περίοδο των Σταυροφοριών, ίσως και όχι μόνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Lane-Poole, Stanley (1906), Saladin and the Fall of the Kingdom of Jerusalem. Heroes of the Nations. Λονδίνο: G. P. Putnam’s Sons
- Runciman, Steven (1990), A History of the Crusades: The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East 1100–1187 2 (2η Εκδ.) Λονδίνο: Penguin
