Του Γιώργου Δρακόπουλου,
Μια βασική διάκριση στη θεωρία της τραπεζικής γίνεται μεταξύ εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών. Τα δύο αυτά ήδη τραπεζών παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες και έχουν καθοριστικό ρόλο στην οικονομία. Για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα, αυτά τα δύο είδη του τραπεζικού κλάδου κρατήθηκαν χωριστά μεταξύ τους στις Η.Π.Α., χάρη στο νόμο Glass-Steagall του 1933, ο οποίος ψηφίστηκε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης. Καταργήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον νόμο Gramm-Leach-Bliley του 1999, επιτρέποντας τη δημιουργία χρηματοδοτικών εταιρειών συμμετοχών που θα μπορούσαν να έχουν θυγατρικές τόσο εμπορικών όσο και επενδυτικών τραπεζών.
Χαρακτηριστικά των εμπορικών τραπεζών
Οι εμπορικές τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν υπηρεσίες κατάθεσης και δανεισμού. Η κερδοφορία τους βασίζεται στη διαφορά ανάμεσα στο επιτόκιο δανεισμού και στο επιτόκιο καταθέσεων ή στα έσοδα από προμήθειες που εισπράττουν μέσα από τις τραπεζικές συναλλαγές. Στηρίζουν τον πυλώνα της οικονομίας προσφέροντας ασφάλεια και αξιοπιστία, ώστε η οικονομία να λειτουργεί φυσιολογικά και να δημιουργείται ανάπτυξη και ευμάρεια των πολιτών. Μερικές από τις λειτουργίες τους είναι οι εξής:
- Προσφορά υπηρεσιών απευθείας σε επιχειρήσεις και ιδιώτες.
- Παροχή δανείων σε ιδιωτικά πρόσωπα καθώς και επιχειρήσεις.
- Διαχείριση λογαριασμών καταθέσεων.
- Μεσιτεία ακινήτων και καταναλωτικός δανεισμός.
- Αγορά εταιρικών και κρατικών χρεογράφων.
- Παροχή καταθέσεων σε τρεχούμενο λογαριασμό.
- Παρέχουν σύστημα διεθνών διατραπεζικών λογαριασμών.
Οι εμπορικές τράπεζες παρέχουν βασικές τραπεζικές υπηρεσίες και προϊόντα στο ευρύ κοινό, τόσο σε μεμονωμένους καταναλωτές όσο και σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνουν λογαριασμούς όψεως και ταμιευτηρίου, δάνεια και υποθήκες, βασικές επενδυτικές υπηρεσίες, καθώς και άλλες υπηρεσίες όπως θυρίδες ασφαλείας. Οι τράπεζες κερδίζουν χρήματα από τις χρεώσεις υπηρεσιών (προμήθειες) και τα τέλη. Αυτές οι χρεώσεις ποικίλουν ανάλογα με τα προϊόντα, που κυμαίνονται από χρεώσεις λογαριασμού (για παράδειγμα μηνιαίες χρεώσεις συντήρησης, τέλη υπερανάληψης, χρεώσεις μη επαρκών κεφαλαίων, χρεώσεις θυρίδας ασφαλείας και τέλη καθυστέρησης). Πολλά δανειακά προϊόντα περιέχουν, επίσης, τέλη εκτός από τις χρεώσεις τόκων.
Οι εμπορικές τράπεζες εξασφαλίζουν ρευστότητα, λαμβάνοντας τα κεφάλαια που καταθέτουν οι πελάτες τους (πλεονασματικές μονάδες της οικονομίας) στους λογαριασμούς τους και δανείζοντάς τα σε άλλους (ελλειμματικές μονάδες της οικονομίας). Παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία πιστώσεων, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής, της απασχόλησης και των καταναλωτικών δαπανών, τονώνοντας έτσι την οικονομία.
Ως εκ τούτου, οι εμπορικές τράπεζες ρυθμίζονται σε μεγάλο βαθμό από μια Κεντρική Τράπεζα στη χώρα ή την περιοχή τους. Για παράδειγμα, οι Κεντρικές Τράπεζες επιβάλλουν υποχρεώσεις τήρησης ελαχίστων αποθεματικών στις εμπορικές τράπεζες. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες υποχρεούνται να διατηρούν ένα ορισμένο ποσοστό των καταναλωτικών καταθέσεών τους στην Κεντρική Τράπεζα ως «μαξιλάρι» σε περίπτωση που υπάρξει μελλοντικά κάποια φυγή καταθέσεων.
Χαρακτηριστικά των επενδυτικών τραπεζών
Οι επενδυτικές τράπεζες βοηθούν εταιρείες, κυβερνήσεις και ιδρύματα ώστε να συγκεντρώνουν κεφάλαια και να εκτελούν χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Σε αντίθεση με τις τράπεζες λιανικής, οι οποίες επικεντρώνονται σε συναλλαγές για μεμονωμένους καταναλωτές, οι επενδυτικές τράπεζες εστιάζουν ακόμη και σε deals όπως συγχωνεύσεις και εξαγορές, καθώς και στην έκδοση τίτλων.
- Ενεργούν ως διαμεσολαβητές για την άντληση κεφαλαίων.
- Ειδίκευση στους τομείς των συγχωνεύσεων και των εξαγορών.
- Ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια.
- Επιχειρηματικά κεφάλαια (venture capital).
- Αναδοχή.
Οι επενδυτικές τράπεζες είναι περισσότερο γνωστές για το έργο τους ως χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές μεταξύ μίας εταιρείας και των χρηματοπιστωτικών αγορών. Ουσιαστικά, βοηθούν τις εταιρείες να εκδίδουν μετοχές σε μία IPO ή σε μια εναλλακτική προσφορά μετοχών. Επιπρόσθετα, μπορούν να οργανώσουν για μια εταιρεία χρηματοδότηση χρέους, βρίσκοντας επενδυτές για εταιρικά ομόλογα.
Ο συμβουλευτικός ρόλος της επενδυτικής τράπεζας ξεκινά με την παροχή συμβουλών πριν την αναδοχή και συνεχίζεται μετά την διανομή των τίτλων. Η επενδυτική τράπεζα είναι υπεύθυνη για την εξέταση και αξιολόγηση των οικονομικών καταστάσεων μίας εταιρείας ως προς την ακρίβειά τους και τη δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου που περιγράφει λεπτομερώς την προσφορά στους επενδυτές πριν από τη διάθεση των κινητών αξιών για αγορά.
Οι πελάτες επενδυτικών τραπεζών περιλαμβάνουν εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία, άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κυβερνήσεις και αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου.
Το μέγεθος αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα για τις επενδυτικές τράπεζες. Όσες περισσότερες συνδέσεις έχει η τράπεζα εντός της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κοινότητας, τόσο πιο πιθανό είναι κερδίσει κάνοντας αντιστοίχιση τους αγοραστές με τους πωλητές, ειδικά για συναλλαγές που διακρίνονται από μοναδικότητα.
Ενώ οι εμπορικές τράπεζες παρέχουν, παραδοσιακά, υπηρεσίες σε ιδιώτες και επιχειρήσεις, η επενδυτική τραπεζική προσφέρει τραπεζικές υπηρεσίες σε μεγάλες εταιρείες και θεσμικούς επενδυτές. Ενεργούν ως ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, παρέχοντας στους πελάτες τους υπηρεσίες αναδοχής, στρατηγικές συγχωνεύσεων και εξαγορών, υπηρεσίες εταιρικής αναδιοργάνωσης και άλλους τύπους μεσιτικών υπηρεσιών. Σε κάποιες χώρες, όπως η Ιαπωνία, η Γερμανία, αλλά και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που οι οικονομίες τους βασίζονται στο τραπεζικό σύστημα, οι επενδυτικές τράπεζες αποτελούν βασικούς πυλώνες της σταθερότητας και της ανάπτυξής τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εισαγωγή στην τραπεζική, Barbara Casu, Claudia Girardine, Philip Molyneux, Εκδόσεις Τζιόλα
- Investment Banking vs. Commercial Banking: What’s the Difference?, investopedia.com, διαθέσιμο εδώ
- Investment Banking: An Overview of the Investment Banking Industry, Including Key Functions, Top Companies, and Careers & Salaries, mergersandinquisitions.com, διαθέσιμο εδώ
