Της Μαρίας Πολίτου,
Η ιδέα της γρήγορης μόδας (fast fashion), πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του ’80 στις Η.Π.Α. και αναδείχθηκε ακόμα περισσότερο τη δεκαετία του ’90. Στην ουσία, οι καταναλωτές αυτό που επιζητούσαν πάντοτε ήταν μέσω της γρήγορης μόδας να έχουν νέα, ταχύτατα και φθηνά προϊόντα και επεδίωκαν τη δημιουργία μίας αέναης πορείας της καταναλωτικής ταχύτητας, η οποία να απορρέει από το τρίπτυχο: γρήγορη ζήτηση, γρήγορη παραγωγή, γρήγορη κατανάλωση. Καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε και το γεγονός ότι παλαιότερα υπήρχαν συγκεκριμένα ρούχα για την κάθε εποχή: άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας σε αντίθεση με τα τελευταία χρόνια, όπου η κάθε εποχή παράγει ρούχα και από άλλες περιόδους με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος ζήτησης και κατά συνέπεια και το κόστος παραγωγής.
Ακούγεται πολύ ουτοπικό ότι με λίγα χρήματα μπορούμε να έχουμε κάθε εβδομάδα νέες τάσεις της μόδας στις ντουλάπες μας; Μήπως πρέπει να αναλογιστούμε με ποιον τρόπο μπορεί να συμβεί αυτή η ταχεία παραγωγή ρούχων; Πρόκειται για ένα σύγχρονο κοινωνικο-οικονομικό φαινόμενο, μέσα από το οποίο η κοινωνία βασίζεται περισσότερο στο φαίνεσθαι προκειμένου να αναδείξει την εικόνα της και δεν σκέφτεται τις συνέπειες οι οποίες μπορεί να εμφωλεύουν από πίσω. Η βιομηχανία της μόδας φαντάζει σε όλους ως ένα κομμάτι γεμάτο ενδιαφέρον, ελκυστικό και εντυπωσιακό, το οποίο επιδιώκει να κάνει τους ανθρώπους πιο όμορφους. Η πραγματικότητα είναι η ίδια όμως; Η αλήθεια απέχει πολύ από την πραγματικότητα, γιατί η γρήγορη μόδα μπορεί να κοστίζει λίγα χρήματα στους καταναλωτές αλλά κοστίζει μεγάλη ψυχική οδύνη στους εργαζομένους. Σύμφωνα με έρευνες, η βιομηχανία της γρήγορης μόδας κατατάσσεται στη δεύτερη θέση των πιο βρόμικων βιομηχανιών στον κόσμο. Μην ξεχνάμε ότι η μαζική παραγωγή απαιτεί πλήθος εργαζομένων, οι οποίοι σχεδόν μηχανικά δουλεύουν υπό άθλιες συνθήκες ασταμάτητα, προκειμένου να βγει ο φόρτος παραγωγής.
Ειδικότερα, στις αναπτυσσόμενες χώρες, το ωράριο και η νομοθεσία για τους εργαζομένους είναι αρκετά ελαστικά, έως και ανύπαρκτα. Άλλωστε, τα περισσότερα ρούχα παράγονται σε χώρες όπως η Ινδία και το Μπαγκλαντές. Εκεί δουλεύουν κυρίως γυναίκες και παιδιά, οι οποίοι ξοδεύουν 15 με 16 ώρες την ημέρα για 0,30 λεπτά την ώρα. Αυτό συνεπάγεται ότι οι εργαζόμενοι πολλές φορές στερούνται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και δεν προστατεύονται από το κράτος, με αποτέλεσμα η δουλειά να γίνεται εις βάρος τους.
Η συγκεκριμένη τακτική οδηγεί σε κάποιες σκοτεινές πτυχές της γρήγορης μόδας, η οποία μπορεί να καταταχθεί στην κατηγορία του human trafficking. Η εμπορία ανθρώπων είναι ένα ειδεχθές έγκλημα, το οποίο καταπατά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ο τομέας της μόδας είναι από τους πιο γνωστούς στους οποίους παρατηρείται έντονα αυτό το φαινόμενο. Έχει αναρωτηθεί, όμως, κανείς γιατί συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει, διότι υπάρχει έλλειψη εγκαταστάσεων παραγωγής ρούχων, καθώς και πολύ λίγα εργατικά χέρια τα οποία επιτρέπουν σε κάποιους εργοδότες να εκμεταλλεύονται τους υπαλλήλους τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι πολλές γνωστές βιομηχανίες εκμεταλλεύονται τους λιγότερο προνομιούχους μεταξύ των οποίων βρίσκονται και κάποια παιδιά.
Δυστυχώς, πολλές εταιρείες ρουχισμού στρέφονται προς τους ανηλίκους. Αυτό σημαίνει ότι επιδιώκουν να προσελκύσουν περισσότερο ανήλικα παιδιά λόγω του ελάχιστου μισθού που θα τους προσκομίσουν και μέσω αυτής της τακτικής επανέρχεται στο προσκήνιο το ζήτημα της άνομης παιδικής εργασίας. Αυτό το ζήτημα αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό καρκίνωμα και εκτός αυτού τα λεγόμενα sweat shops, αναγεννιούνται δηλαδή χώροι εργασιακής εκμετάλλευσης. Αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά και πολλές φορές καταλήγουν να εργάζονται πάρα πολλές ώρες και χωρίς να λαμβάνουν καν μισθό.
Ωστόσο, οι περισσότεροι νέοι έχουν ευαισθητοποιηθεί γύρω από αυτό το θέμα και προσπαθούν όλο και περισσότερο να μειώσουν την αγορά μαζικών προϊόντων σε ευτελιστικές τιμές και να αγοράζουν προϊόντα τα οποία παράγονται από βιώσιμα υλικά. Παρά την προσπάθεια αυτήν, το οικονομικό κομμάτι εξακολουθεί να βρίσκεται στο μεγαλείο του και να επηρεάζει τις αποφάσεις των καταναλωτών, αφού οι 9 στους 10 θεωρούν ότι είναι ευθύνη των ίδιων των επιχειρήσεων να αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα και οι ίδιοι παραμένουν αμέτοχοι. Έτσι, η γρήγορη μόδα εξακολουθεί να ρυπαίνει τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται και μικρά παιδιά, αλλά σταδιακά αρκετοί έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα της κατάστασης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το κόστος της γρήγορης μόδας, πτυχιακή εργασία της Χριστίνας Θεοφάνους, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, polynoe.lib.uniwa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το Fast Fashion σιγοκαίει τον πλανήτη, popaganda.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μόδα και βιωσιμότητα: Πώς ο υπερκαταναλωτισμός στη βιομηχανία της μόδας καταστρέφει το περιβάλλον και τις ανθρώπινες ζωές, thesafiablog.com, διαθέσιμο εδώ
