Του Αντώνη Ξυλόκοττα,
Ως απόφοιτος του ελληνικού δημόσιου σχολείου, κάποια στιγμή χρειάστηκε να κάνω έναν απολογισμό σχετικά με το τι τελικά έμαθα σωστά και τι όχι από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Το σχολείο μάς οδήγησε στο να γίνουμε ολοκληρωμένοι άνθρωποι με γνώση και γνώμη μέσα από τα μαθήματα που κάναμε, αλλά σίγουρα όχι σε κάποιους τομείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για εμένα αποτελεί η οικονομική παιδεία, ή για να είμαι ακριβής, η έλλειψη οικονομικής παιδείας. Τόσοι υπουργοί, τόσες αλλαγές στην παιδεία και στο εκπαιδευτικό σύστημα και κανείς δεν έκανε μια τροποποίηση, ώστε να προετοιμαστούν οι μαθητές για μια ενήλικη και ώριμη στάση πάνω στη διαχείριση των οικονομικών τους.
Γιατί, άραγε, δεν υπήρξε κάποια ουσιαστική ενίσχυση της οικονομικής παιδείας; Όταν μιλώ για οικονομική παιδεία, δεν εννοώ ότι τα παιδιά θα έπρεπε να ξέρουν να κάνουν τη φορολογική τους δήλωση ή πως δημιουργείται ένα κρυπτονόμισμα ή ένα NFT, αλλά γιατί δεν μάθαμε βασικούς πυλώνες της οικονομίας που θα μας ακολουθούν σε όλη μας τη ζωή.
Τι είναι, όμως, αυτά τα ουσιαστικά πράγματα που ποτέ κανείς δεν μας έμαθε στο σχολείο;
Καταγραφή των εξόδων μας
Το πρώτο βήμα για τον απόλυτο έλεγχο των οικονομικών μας είναι ο έλεγχος εσόδων-εξόδων. Οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας μπορεί να ξέρουν πόσα χρήματα βγάζουν κάθε χρόνο, καθώς είναι μόνο ο μισθός τους, αλλά κανείς δεν ξέρει πόσα χρήματα ξοδεύει κάθε χρόνο και πού. Έτσι, καταλήγουν στο τέλος κάθε μηνά ή κάποιες στιγμές που έρχονται κάποια έξοδα σε εξάμηνη ή δωδεκάμηνη βάση, όπως η ασφάλεια του αυτοκινήτου ή η εφορία, να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Αποταμίευση
Το προηγούμενο φαινόμενο συμβαίνει για έναν λόγο, γιατί δεν αποταμιεύουμε κάποια χρήματα ανα τακτά χρονικά διαστήματα. Ωστόσο, εδώ –για να μην γίνομαι άδικος– το σχολείο μάς έκανε ένα μάθημα για την αποταμίευση! Όταν ήμασταν α’ δημοτικού, πήραμε δώρο ένα κουμπάρα ΤΤ και μάλλον θεώρησαν ότι έτσι μας έμαθαν την έννοια της αποταμίευσης! Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι 8 στους 10 Έλληνες ασπάζεται τη γνωστή έκφραση «μηνάς μπαίνει, μηνάς βγαίνει».
Φορολογία
Στην Ελλάδα, το να μάθεις για τη φορολογία είναι μια υποχρέωση που καταλαβαίνεις ουσιαστικά όταν έρθει η ώρα να πάρεις τον πρώτο σου μισθό. Το να πληρώνεις φόρους είναι μια διαδικασία υποχρεωτική για κάθε πολίτη, παρόλα αυτά η εκμάθηση της φορολογίας στα σχολεία είναι μία άγνωστη έννοια.
Υπάρχουν πολλές έννοιες, ακόμα, που ως πολίτες θα χρειαστεί να αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας άμεσα ή έμμεσα, όπως είναι ένα δάνειο, το επιτόκιο, ο ανατοκισμός ή οι επενδύσεις σε ένα επόμενο επίπεδο… Όμως, το πραγματικό ερώτημα είναι: γιατί δεν συμβαίνουν αλλαγές σε αυτό το εξόφθαλμο πρόβλημα, το οποίο δείχνει άμεσα τις επιπτώσεις του στην κοινωνία μας; Το θέμα των οικονομικών είναι (όπως κάποιες φορές χρησιμοποιείται στην πολιτική έκφραση) «καυτή πατάτα». Αν το ακουμπήσει κάποιος, μπορεί να καεί ανεπανόρθωτα. Ωστόσο, πάντα θα υπάρχει το ερώτημα αν συμφέρει μια κοινωνία να είναι οι πολίτες της οικονομικά αναλφάβητοι. Για να γίνει μια σωστή προσέγγιση της οικονομικής παιδείας, θα χρειαζόντουσαν ριζικές αλλαγές, αντικείμενο το οποίο καμία κυβέρνηση μέσα στην τετραετία της δεν θα μπορούσε να το πετύχει. Άρα, θα χρειαζόταν να γίνει μια διακομματική σύμπραξη ή κάτι αντίστοιχο που, δυστυχώς, ως Έλληνες πολίτες έχουμε δει να γίνεται για ελάχιστα σχεδόν μηδενικά προβλήματα.
Όμως, και εδώ, όπως και σε κάθε πρόβλημα, υπάρχουν κάποιες λύσεις. Το μάθημα της οικονομικής παιδείας (και όχι το μάθημα αρχές οικονομικής θεωρίας που ήδη διδάσκεται σε παιδιά που έχουν επιλέξει τις οικονομικές σπουδές στην γ’ λυκείου) οφείλει να διδάσκεται πιο βιωματικά. Πρέπει να ξεφύγει από το μοντέλο του πίνακα και του καθηγητή, ώστε οι μαθητές να βλέπουν πραγματικά τι δουλεύει και τι όχι σε αυτούς όσον αφορά τη διαχείριση των οικονομικών τους. Έτσι, θα μπορέσουν να εντάξουν άμεσα στη ζωή τους αντικείμενα που αναφέραμε, όπως η διαχείριση εσόδων και εξόδων και η αποταμίευση.
Ως επίλογο, θέλω να σχολιάσω ότι όντως υπάρχουν κάποια μαθήματα που έχουν σκοπό να κάνουν μια μικρή εισαγωγή σε έννοιες εκτός των πανελλαδικών εξεταζόμενων μαθημάτων. Ωστόσο, το ίδιο το σχολείο τα υποβιβάζει στα μάτια των μαθητών. Τέτοια μαθήματα είναι η οικιακή οικονομία, η πολιτική παιδεία, η κοινωνική και πολιτική αγωγή, η φιλοσοφία κ.ά. Δυστυχώς, όμως, αυτά τα μαθήματα φαίνονται στα παιδιά ως ξεκούραση από τα υπόλοιπα βαριά μαθήματα και οι περισσότεροι μαθητές αδιαφορούν πλήρως για αυτά. Μαθήματα που χρειάζονται άμεσα στη ζωή μας και κάποιες φορές περισσότερο από το να λύνουμε ένα ολοκλήρωμα ή να ξέρουμε παπαγαλία ένα μάθημα της ιστορίας.
Μια προσωπική άποψη που αφήνω για το τέλος είναι να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε για τη διαχείριση των οικονομικών μας, ακόμη και αν δεν τα μάθαμε στο σχολείο, καθώς σίγουρα θα μας χρειαστούν.
Πρόταση στην καλύτερη διαχείριση των οικονομικών μας αποτελούν 3 αγαπημένα μου κανάλια στο YouTube.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Chris Tsounis, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
- Ioanna Fo-topoulou, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
- Financial Greeks, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
