Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Η υπόθεση της παρακολούθησης του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη, δεσπόζει στην επικαιρότητα, αποδεικνύοντας ότι και τον Αύγουστο υπάρχουν ειδήσεις και μάλιστα όχι καλές. Ας τα πάρουμε από την αρχή με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ψυχραιμία κι αντικειμενικότητα:
Ο Ανδρουλάκης, προσφεύγει στη δικαιοσύνη και καταγγέλλει δημοσίως απόπειρα παγίδευσης του κινητού του τηλεφώνου με το λογισμικό Predator, κατόπιν σχετικής ενημέρωσης που είχε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Απ’ όσα έχουν γίνει γνωστά, μέχρι στιγμής, μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι πρόκειται για μία ιδιαιτέρως σοβαρή υπόθεση· οι τεράστιες δυνατότητες του εν λόγω λογισμικού, καθώς και το υψηλότατο κόστος κτήσης του, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η απόπειρα παρακολούθησης του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ διαπράχθηκε από κάποιο πολύ ισχυρό κέντρο. Ενδεικτικό είναι ότι ο τέως διοικητής της ΕΥΠ κατέθεσε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ότι η ημέτερη μυστική υπηρεσία δεν έχει στην κατοχή της το συγκεκριμένο μέσο. Άρα, πρόσβαση στις επικοινωνίες, αλλά και σε όλες εν γένει τις δραστηριότητες του Ανδρουλάκη (πολιτικές και προσωπικές) επεδίωξε να αποκτήσει κάποιος (ή κάποιοι) οι δυνατότητες και οι μέθοδοι των οποίων υπερβαίνουν τις αντίστοιχες κρατικών υπηρεσιών εθνικής ασφαλείας.
Κατά την ελληνική έρευνα σχετικά με την ανωτέρω υπόθεση προέκυψε ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε το τηλέφωνο του Ανδρουλάκη από τον Σεπτέμβριο του 2021 (λίγο πριν την απόπειρα του Predator) μέχρι τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους. Η λεγόμενη επισύνδεση πραγματοποιήθηκε την περίοδο κατά την οποία ο Ανδρουλάκης ήταν ευρωβουλευτής και υποψήφιος για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και σταμάτησε δύο ημέρες αφότου αυτός εξελέγη Πρόεδρος του κόμματος. Σύμφωνα με όσα γνωστοποιήθηκαν από τις ελληνικές αρχές, η υποκλοπή των τηλεφωνικών επικοινωνιών ήταν νόμιμη. Τούτο σημαίνει, ότι οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες είχαν στην κατοχή τους στοιχεία για δραστηριότητες του Ανδρουλάκη, βάσει των οποίων θεώρησαν ότι η εθνική ασφάλεια επιτάσσει να τεθεί υπό παρακολούθηση. Έθεσαν τα συγκεκριμένα στοιχεία ενώπιον της Εισαγγελέως Εφετών που εποπτεύει την ΕΥΠ, η οποία προφανώς πείστηκε ότι τεκμηριώνεται η ανάγκη άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών και συνεκτιμώντας το νομικό πλαίσιο που διέπει και τον θεσμικό του ρόλο, έδωσε τη σχετική άδεια.
Εύλογα μπορεί να θεωρήσει κάποιος ότι όταν έχουμε να κάνουμε μ’ έναν Ευρωβουλευτή και εν δυνάμει αρχηγό του τρίτου κοινοβουλευτικού κόμματος της χώρας, επιβάλλεται να ενημερωθεί ο πολιτικός προϊστάμενος της Υπηρεσίας. Από το 2019, η ΕΥΠ υπάγεται στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, τη στιγμή που ο Διοικητής της αποτελεί επίσης πολιτική επιλογή της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο του Πρωθυπουργικού γραφείου, η αρμοδιότητα εποπτείας της δόθηκε στον Γενικό Γραμματέα του Πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη, ο οποίος τυγχάνει και συγγενής του. Μετά την αποκάλυψη της παρακολούθησης Ανδρουλάκη, καρατομήθηκαν τόσο αυτός όσο κι ο τότε Διοικητής της ΕΥΠ, Παναγιώτης Κοντολέων. Ο δεύτερος, κατά την κυβερνητική εκδοχή δεν ενημέρωσε τον πρώτο. Ο πρώτος, αρχικά υποστηρίχτηκε γελοιωδώς ότι παραιτήθηκε για λόγους «τοξικότητας» κλίματος. Μάλιστα, ο επικοινωνιακός μηχανισμός του Μαξίμου έφτασε στο σημείο να αντιπαραβάλει τα χρόνια υπηρεσίας του Δημητριάδη στη συγκεκριμένη θέση με τον μέσο όρο παραμονή σε αυτήν του αντιστοίχου συνεργάτη του Προέδρου των ΗΠΑ, τρανή απόδειξη του πόσο εύκολα μπορεί κάποιο σύστημα εξουσίας να οδηγηθεί στον αυτοεξευτελισμό, όταν ο πανικός συνδυάζεται με τη διαχρονική κρίση μεγαλείου. Η πραγματικότητα είναι ότι ο Δημητριάδης ουσιαστικά εξεδιώχθη, διότι είτε δεν ήξερε για την παρακολούθηση του Ανδρουλάκη (αν και είχε υποχρέωση εκ της θέσεώς του να γνωρίζει) είτε ήταν το εύκολο θύμα προκειμένου να υπάρξει έμπρακτη ανάληψη πολιτικής ευθύνης, χωρίς όμως αυτή να γίνει απευθείας από τον Πρωθυπουργό.
Παράλληλα, ΜΜΕ που πρόσκεινται στη ΝΔ δημοσίευαν πληροφορίες που προερχόμενες από κύκλους της ΕΥΠ. Σύμφωνα με αυτές, η υποκλοπή των τηλεφωνικών επικοινωνιών Ανδρουλάκη, έγινε κατόπιν συνεννόησης με μυστικές υπηρεσίες δύο άλλων χωρών οι οποίες φέρονται να παρουσίασαν στοιχεία για επαφές του ευρωβουλευτή με αμφιλεγόμενους εκπροσώπους κινεζικών συμφερόντων, με αφορμή τη συμμετοχή του στην επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου για τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Κίνας. Διέρρευσε ότι πρόκειται για τις μυστικές υπηρεσίες Αρμενίας και Ουκρανίας, με τις πρεσβείες των δύο χωρών να διαψεύδουν επισήμως την οποιαδήποτε ανάμειξη.
Ο Μητσοτάκης προχώρησε σε προσωπική παρέμβαση επί του θέματος. Στη δημόσια δήλωσή του αναφέρεται στην νομιμότητα της επισύνδεσης καταλογίζοντας όμως στην ΕΥΠ ότι υποτίμησε την πολιτική διάσταση της συγκεκριμένης ενέργειας, χαρακτηρίζοντάς την «μη αποδεκτή». Οι ελλιπείς χειρισμοί της υπό το πρίσμα ότι το υποκείμενο της παρακολούθησης ήταν προβεβλημένο πολιτικό πρόσωπο, υπήρξε κατά τον Πρωθυπουργό, η αιτία απομάκρυνσης του Διοικητής της Υπηρεσίας και του Γραμματέα του. Τόνισε ότι δεν γνώριζε και δεν θα επέτρεπε ποτέ να συμβεί η παρακολούθηση Ανδρουλάκη, ανακοινώνοντας παράλληλα μεταρρυθμίσεις στην ΕΥΠ, υπενθυμίζοντας ότι αποδέχεται το αίτημα της αντιπολίτευσης για σύσταση εξεταστικής επιτροπής επί του ζητήματος και κάνοντας έκκληση να μην απαξιωθεί το έργο και να μην αποδυναμωθεί η λειτουργία της.
Ο Πρωθυπουργός φαίνεται πως προσπαθεί να ρίξει τους τόνους και διά της ελεγχόμενης παραδοχής ν’ ανακτήσει την αξιοπιστία του. Η δήλωσή του όμως αποκαλύπτει αντιφάσεις. Αν η παρακολούθηση Ανδρουλάκη ήταν τυπικά νόμιμη, τότε γιατί δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί; Πώς γίνεται η πολιτική ιδιότητα του Ανδρουλάκη ν’ αναιρεί, κατά τον Μητσοτάκη, την επιταγή παρακολούθησης αυτού, αλλά την ίδια στιγμή να μην υπάρχει παραβίαση του Συντάγματος και των νόμων; Αν δεχτούμε ότι όλα ήταν νομικώς εντάξει και η ΕΥΠ με την αρμόδια εισαγγελέα έκριναν ότι ο Ευρωβουλευτής έπρεπε να τεθεί υπό παρακολούθηση για λόγους εθνικής ασφαλείας, ο Πρωθυπουργός θα το απέτρεπε, αγνοώντας εισηγήσεις ειδικών και ρισκάροντας βλάβη των ελληνικών συμφερόντων ;
Εδώ, ο Μητσοτάκης, τα θέλει όλα δικά του· και να υπερασπιστεί τη νομιμότητα της παρακολούθησης και να πάρει πολιτικές αποστάσεις από αυτήν. Εμφανίζεται να ομνύει στους θεσμούς, αλλά παράλληλα δηλώνει ότι τα πολιτικά πρόσωπα δεν θα παρακολουθούνται επειδή αυτός το αποφασίζει.
Η πραγματικότητα είναι ότι για πρώτη φορά εδώ και τρία χρόνια, ο Πρωθυπουργός είναι τόσο στριμωγμένος. Αυτή καθαυτή η νομιμότητα της άρσης του τηλεφωνικού απορρήτου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ αμφισβητείται εντονότατα. Δεν αποκλείεται να υπάρξουν εξελίξεις από πλευράς ποινικής δικαιοσύνης για σειρά προσώπων, η δίωξη των οποίων δεν υπόκειται στο άρθρο 86 του Συντάγματος. Στα πρόσωπα αυτά πιθανότατα συμπεριλαμβάνονται και κάποια που αποτέλεσαν προσωπικές επιλογές Μητσοτάκη. Πέραν τούτου, ενεργοποιείται από τις 22 Αυγούστου και ο κοινοβουλευτικός έλεγχος. Εκεί Πρωθυπουργός και κυβέρνηση θα βρεθούν απολογούμενοι, χωρίς να μπορούμε να γνωρίζουμε αν υπάρχουν κι άλλες αποκαλύψεις που θα δουν το φως της δημοσιότητας.
Το πλήγμα στο προφίλ του ιδίου του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι, επίσης, καίριο. Από το 2016, όταν κι εξελέγη στην ηγεσία της ΝΔ, πάσχισε να περάσει το μήνυμα ότι διαθέτει μια πολιτική προσωπικότητα που υπερβαίνει τα όρια της παραδοσιακής Δεξιάς παράταξης. Πλάσαρε ένα κεντρώο προφίλ, εκμεταλλευόμενος την εκλογική συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ και δίδοντας στέγη σε στελέχη και ψηφοφόρους του λεγομένου μεσαίου χώρου, οι οποίοι μπορεί να μην ανήκαν στη ΝΔ, αλλά η ιδιοσυγκρασία, η πολιτική τους συγκρότηση, η κοινωνική και οικονομική τους θέση έρχονταν σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι, κέρδισε κατά κράτος τον Αλέξη Τσίπρα σε όλες τις κάλπες του 2019, επιτυγχάνοντας εν τέλει τον σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης.
Η πλήρης απαξίωση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και ο φόβος να ξαναζήσει η χώρα τη λαίλαπα του 2015-2019 του εξασφάλισαν πλην της άνετης εκλογικής και κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, τη θετική ανταπόκριση σημαντικών τμημάτων της κοινής γνώμης. Η αδυναμία του πάλαι ποτέ ΚΙΝΑΛ να συγκροτήσει έναν θελκτικό εναλλακτικό πόλο εξουσίας επέτρεψε στον Μητσοτάκη ν’ απολαμβάνει όχι μόνο την ανοχή, αλλά και τη στήριξη πολλών ποσοκογενών ψηφοφόρων που εκτός από τα αντι-ΣΥΡΙΖΑ αντανακλαστικά που διέθεταν, επιθυμούσαν δυναμικές λύσεις σε μια σειρά ζητημάτων, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσήμου. Ήθελαν, για παράδειγμα, να μπει ένα τέλος στην ανομία που κυριαρχούσε στα Πανεπιστήμια και προτιμούσαν την πλήρη κατάργηση του ασύλου παρά την κουραστικά επαμφοτερίζουσα θέση του ΚΙΝΑΛ, που μιλούσε και για τον κίνδυνο αστυνομοκρατίας (sic).
Πλέον, όλες οι πτυχές του προφίλ του Μητσοτάκη ραγίζουν. Στην καλύτερη, γι΄αυτόν, εκδοχή δεν επόπτευε αποτελεσματικά τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας. Στη χειρότερη, λειτουργούσε με τακτικές παρακράτους. Είναι, επίσης, προφανές ότι δυσχεραίνει πάρα πολύ πλέον το όποιο σενάριο συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, εφόσον δεν προκύψει αυτοδυναμία στις προσεχείς βουλευτικές κάλπες, που πιθανότατα θα είναι διπλές. Ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει σηκώσει πολύ ψηλά το θέμα, όπως είναι απολύτως λογικό, διότι πλέον δεν είναι μόνο βαθιά πολιτικό, αλλά και άκρως προσωπικό. Ακόμα, όμως, κι αν ο τελευταίος έχει, για τον οποιονδήποτε λόγο, τη διάθεση να μπει σε μια συζήτηση κυβερνητικής συνεργασίας, πώς θα μπορέσει να δικαιολογήσει επαρκώς στα στελέχη και τη βάση του ΠΑΣΟΚ τη συνεργασία με το κόμμα που ως κυβέρνηση τον κατασκόπευε;
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η χώρα μπαίνει σε νέες μεγάλες περιπέτειες. Τα όσα αποκαλύφθηκαν δημιουργούν ένα ιδιαίτερα φορτισμένο κλίμα κι ακόμα είμαστε στην αρχή της υπόθεσης. Η πολιτική διαμάχη θα χτυπήσει κόκκινο και την ίδια στιγμή η Δημοκρατία θ’ απαξιωθεί έτι περαιτέρω. Η εντύπωση ότι δεν υφίστανται δικλίδες ασφαλείας για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά αντιθέτως μπορεί η εκάστοτε πλειοψηφία να λαφυραγωγεί τους μηχανισμούς του κράτους προς όφελός της, θα τραυματίσουν ακόμη πιο βαθειά τη σχέση του λαού με τους θεσμούς. Η κυβερνητική αστάθεια αποτελεί το πιθανότερο αποτέλεσμα των εκλογών όποτε αυτές γίνουν κι όλα αυτά τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με την ενεργειακή κρίση που μαστίζει τη υφήλιο αλλά και τις διαχρονικές της προκλήσεις, όπως αυτές των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Είμαστε για ακόμη μια φορά καταδικασμένοι να ζήσουμε ενδιαφέροντες πλην δύσκολους καιρούς…
