Του Μάριου Κριτίδη,
Τις πρωινές ώρες της Κυριακής 31 Ιουλίου, δύο πυραυλικές επιθέσεις με drone έπληξαν μία έπαυλη στην ακριβή γειτονιά Sherpur, στην καρδιά της Kabul. Η ανταποκρίτρια του BBC, Lyse Doucet, αναφέρει ότι τις πρώτες δύο ημέρες παρέμενε το μυστήριο για τη φύση του συγκεκριμένου περιστατικού, ενώ γρήγορα φάνηκε ότι αμερικανικά drone ήταν υπεύθυνα για την επίθεση. Οι πρώτες αναφορές μιλούσαν για αμερικανική επιχείρηση για την εξόντωση κάποιου τρομοκρατικού στελέχους και δεν έπεσαν καθόλου έξω. Το μυστήριο έκλεισε την Τρίτη 2 Αυγούστου, όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος, Joe Biden, ανακοίνωσε την επιτυχή εξόντωση του αρχηγού της Al-Qaeda, Ayman al-Zawahiri, μέσω πυραυλικής επίθεσης με drone. Οι πύραυλοι έπληξαν τον αρχηγό της τρομοκρατικής οργάνωσης, ενώ εκείνος καθόταν στο μπαλκόνι του σπιτιού, στο οποίο φιλοξενούνταν από τους Ταλιμπάν, στην Kabul.
Με την ανακοίνωση των νέων αυτών δημοσιογράφοι και πολίτες «πλημμύρισαν» τον δρόμο γύρω από το σπίτι στη γειτονιά Sherpur, το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε, στέγαζε τον αρχηγό της Al-Qaeda και υπήρξε στόχος της βομβιστικής επίθεσης. Οι αφγανικές αρχές, όπως περιγράφει η Lyse Doucet, η οποία αμέσως παρευρέθηκε στην περιοχή μετά την ανακοίνωση των νέων, απομάκρυναν τον κόσμο και τους δημοσιογράφους, ενώ δεν έλειψαν και οι απειλές βίας. Το σπίτι ήταν πλέον καλυμμένο με μουσαμάδες για να μην φαίνονται οι ζημιές από την έκρηξη. Οι δηλώσεις των αστυνομικών στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων ήταν απότομες και λιτές: «Το σπίτι ήταν άδειο, κανείς δεν διέμενε σε αυτό.» Κάτι που πλέον ξέρουμε πως ήταν προσπάθεια συγκάληψης.
Ο στόχος της αμερικανικής επιχείρησης, Ayman al-Zawahiri, αποτέλεσε τον αντικαταστάτη του Osama Bin Laden μετά τη δολοφονία του στο Πακιστάν το 2011, στη θέση του αρχηγού της Al-Qaida. Μαζί με τον Bin Laden ήταν από τους σχεδιαστές της πολύνεκρης επίθεσης στους δίδυμους πύργους, καθώς και πληθώρας άλλων τρομοκρατικών ενεργειών εναντίων των Η.Π.Α. Από το 2001 μέχρι σήμερα, ήταν στην κορυφή της λίστας του FBI των παγκοσμίως καταζητούμενων ατόμων, όμως από την ανακοίνωση του θανάτου του πλέον η κατάσταση του al-Zawahiri, στο σάιτ του FBI, έχει αλλάξει πλέον σε “deceased” (αποθανών).
Με την επίθεση αυτήν, τελειώνει το ανθρωποκυνηγητό διαρκείας 20 χρόνων ενός από τους πιο καταζητούμενους ανθρώπους του κόσμου. Ο Πρόεδρος Biden, στην ομιλία της Τρίτης 2 Αυγούστου, αναφέρει χαρακτηριστικά πως ο θάνατος του al-Zawahiri φέρνει ένα θετικό «κλείσιμο» της τραγωδίας της 11ης Σεπτεμβρίου για τα 3.000 θύματά της και τις οικογένειές των θυμάτων. Από την άλλη, η ηγεσία των Ταλιμπάν χαρακτήρισε την πυραυλική επίθεση στον Ayman al-Zawahiri ως κατάφωρη παραβίαση των διεθνών κανόνων και πως δεν είχαν καμία έννομη βάση. Είναι, όμως, σημαντικό να τονίσουμε πως ο Ayman al-Zawahiri στεγαζόταν σε υψηλούς κύρους γειτονιά της Kabul και η έπαυλη, στην οποία διέμεναν αυτός και η οικογένειά του, όπως αποδεικνύεται, είχε ιδιοκτησιακές διασυνδέσεις με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, πράγμα που σημαίνει ότι η κυβέρνηση των Ταλιμπάν υπέθαλπε τον ίδιο στη χώρα τους, καταπατώντας τη συνθήκη ειρήνης της Ντόχας του 2020.
Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν, μετά την ανάληψη της εξουσίας της χώρας το 2021, αντιμετωπίζουν εδώ και έναν χρόνο πρωτοφανή και δυσεπίλυτα προβλήματα διακυβέρνησης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Στα εσωτερικά, η χώρα παραμένει μία ασθενής οικονομία, κατεστραμμένη από τον πολυετή εμφύλιο που μάστιζε και συνεχίζει να μαστίζει τα εδάφη και τον λαό του Αφγανιστάν. Το κράτος της κεντρικής Ασίας χρήζει σημαντικής ανθρωπιστικής βοήθειας για να μπορέσει ο λαός να ορθοποδήσει. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι η κυβέρνηση χρειάζεται την αρωγή από τα ανθρωπιστικά κεφάλαια του ΟΗΕ και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Όμως, από την άλλη, οι Ταλιμπάν παραμένουν πιστοί στις ακραίες ισλαμιστικές αρχές τους. Ολόκληρη η χώρα λειτουργεί υπό τον νόμο της Σαρία, ενώ έχουν υπάρξει τεράστιες καταπατήσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα δικαιωμάτων των γυναικών. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής η χώρα βρίσκεται σε έκρυθμη κατάσταση, με τους Ταλιμπάν να αποδεικνύονται αναποτελεσματική ηγεσία για το Αφγανιστάν.
Στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, το Αφγανιστάν βρίσκεται σε ένα κρίσιμο και, εν τέλει, μη βιώσιμο σταυροδρόμι συμφερόντων. Η συμφωνία της Ντόχας του 2020, μεταξύ Η.Π.Α. και Ταλιμπάν, σφράγισε, ακόμα και αν δεν το ξέραμε τότε, το μέλλον του Αφγανιστάν, όπως το ξέρουμε σήμερα. Για να εξασφαλιστεί, όμως, αυτή η συμφωνία και οι Ταλιμπάν έπρεπε να εγγυηθούν, μεταξύ άλλων, ότι το Αφγανιστάν δεν θα κατέληγε, όπως κατέληξε πριν το 2001, σε «κρησφύγετο» τρομοκρατίας. Αυτή η δέσμευση, όμως, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να διατηρηθεί, αν σκεφτούμε ότι οι Ταλιμπάν διατηρούσαν καλές σχέσεις τόσο με τα στελέχη της Al-Qaeda. Το να αποκλείσει τις τρομοκρατικές οργανώσεις από τα εδάφη της θα σήμαινε να προδώσει τις οργανώσεις με τις οποίες διατηρούσε μέχρι πρόσφατα φιλικές ή σχέσεις συνεργασίας. Από την άλλη, οι καλές σχέσεις με το Πακιστάν και η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στο Αφγανιστάν ενισχύει περαιτέρω την πίεση του Αφγανιστάν να εναντιωθεί στις διαθέσεις των «Ιμπερεαλιστών» Αμερικάνων και της Δύσης, που για 20 χρόνια είχαν σε κατοχή τα εδάφη τους.
Εκεί, όμως, που αναδεικνύονται τα αληθινά προβλήματα στις εξωτερικές σχέσεις του Αφγανιστάν είναι στο γεγονός ότι το Αφγανιστάν την ίδια στιγμή στηρίζεται και φυτοζωεί από τα κεφάλαια ανθρωπιστικής βοήθειας και ανοικοδόμησης της χώρας που επιβλέπουν με αυστηρότητα οι Η.Π.Α. Οι κυρώσεις που προβλέπονται για το Αφγανιστάν, αν χαρακτηριστεί χώρα που στεγάζει τρομοκράτες, μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στα εσωτερικά της χώρας. Ενώ προβλέπεται από τις Η.Π.Α. η σκληρή απάντηση από τους Ταλιμπάν.
Η δολοφονία του Ayman al-Zawahiri θα φέρει ανατρεπτικά προβλήματα σε κάθε πτυχή της διακυβέρνησης των Ταλιμπάν. Αρχικά, τορπιλίζονται οι σχέσεις με τις Η.Π.Α., οι οποίες ήδη από το 2021, με την καταστροφική αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, ήταν σε τεντωμένο σκοινί. Στη συνέχεια, πλήττεται το κύρος των Ταλιμπάν, οι εσωτερικοί τους εχθροί, η ISIS-K (παράρτημα του ISIS στην περιφέρεια Khorasan του Αφγανιστάν) ευνοήθηκε ιδιαίτερα με τον θάνατο του Ayman al-Zawahiri, μακροχρόνιου αντιπάλου του οργανισμού, ενώ μία ήπια αντίδραση από του Ταλιμπάν στην επίθεση των Η.Π.Α. τους φέρνει σε κίνδυνο να χαρακτηριστούν «ανίκανοι» και «φιλοαμερικάνοι». Την ίδια στιγμή, σοβαρή κρίση φαίνεται να προκαλείται και στην ηγεσία των Ταλιμπάν, όπου, όπως φαίνεται, δεν ήταν γνωστό σε όλους, ούτε γενικώς αποδεκτή η στέγαση του al-Zawahiri στο Αφγανιστάν. Φαίνεται ότι οι συγκεκριμένες εξελίξεις προοικονομούν ένα δυσοίωνο μέλλον τόσο για την ίδια τη χώρα όσο και για τις σχέσεις Η.Π.Α. – Αφγανιστάν. Φαίνεται ότι η έξοδος των αμερικανικών στρατευμάτων, που υποστήριξε η κυβέρνηση Trump και ολοκληρώθηκε με την κυβέρνηση Biden, έφερε τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Michael Kugelman, Ayman al-Zawahiri assassination: The Taliban’s biggest crisis, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- Ayman al-Zawahiri: Al-Qaeda leader killed in US drone strike, BBC, Διαθέσιμο εδώ
- Lyse Doucet, Ayman al-Zawahiri: Shock in Kabul as US kills al-Qaeda leader, BBC, Διαθέσιμο εδώ
- U.S. killing of al-Qaeda leader in Afghanistan heightens scrutiny of Taliban, CBC, Διαθέσιμο εδώ
