Τι σηματοδοτεί η επίσκεψη της Nancy Pelosi στην Ταϊβάν

Του Παναγιώτη Σκόντζου,

Ταϊβάν 2022, Ουκρανία 2022. Μπορεί άραγε να συγκρίνουμε αυτές τις δύο χώρες, ως προς τις παρόμοιες εξωτερικές ενέργειες που δέχονται; Ίσως όχι (όπως και ευχόμαστε), όμως αυτό μπορεί να γίνει (δυστυχώς) και ναι, εάν υπάρξουν οι κατάλληλες ατυχείς συγκυρίες.

Ένα κοινό που έχουν αυτές οι κατά τ’άλλα μη σχετικές και γεωγραφικά και πολιτισμικά αυτές οι χώρες, είναι ότι βρίσκονται υπό τη διαρκή απειλή δύο πολύ ισχυρών δυνάμεων (Κίνα και Ρωσία), που τυγχάνει, μάλιστα, να έχουν πλέον κοινή σύμπραξη κατά της «αντι-Δυτικής» και «αντι-ΝΑΤΟϊκής» πολιτικής. Επίσης, οι δύο ισχυρές χώρες τυγχάνει να βρίσκονται υπό αυταρχικό καθεστώς διακυβέρνησης, και απειλούν η κάθε μια μια γειτονική τους χώρα, η οποία έχει σαφώς καλύτερο βαθμό δημοκρατικότητας.

Αμφότεροι οι Vladimir Putin και Xi Jinping, θεωρούν ότι, είτε η Ουκρανία είτε η Ταϊβάν, ανήκουν με κάποιο τρόπο στις χώρες όπου προεδρεύουν, και ως εκ τούτου, είναι περιοχές που πρέπει να επιστρέψουν πίσω στη «μητέρα-πατρίδα». Στην περίπτωση του προέδρου Xi (και γενικότερα της επίσημης γραμμής του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος), η Ταϊβάν αποτελεί για τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, επαρχία της η οποία βρίσκονται επί του παρόντος υπό καθεστώς κατάληψης. Όμως, στη περίπτωση της Ταϊβάν, η κατάσταση είναι αρκετά πιο περίπλοκη από αυτή της Ουκρανίας, αφού η Ταϊβάν επισήμως από τον ΟΗΕ υπάρχει ως αυτοδιοικούμενο/αυτόνομο κράτος και όχι κυρίαρχο, με τους Κινέζους, να θεωρούν ότι είναι μία από τις επαρχίες τους.

Για να εξετάσουμε, όμως, τα τρέχοντα γεγονότα στην Ταϊβάν, πρέπει να ανατρέξουμε στο τέλος της δεύτερης φάσης του Κινεζικού Εμφυλίου Πολέμου, τον Οκτώβριο του 1949, όταν επήλθε η πτώση των Εθνικιστών (των δημοκρατικών) στην ηπειρωτική Κίνα και ιδρύθηκε από τον κομμουνιστή επαναστάτη Mao Zedong, η «Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας», καθώς και από την ηττημένη πλευρά, η ίδρυση της «Δημοκρατίας της Κίνας» στη νήσο της Ταϊβάν, υπό τον ηγέτη των Εθνικιστών Chiang Kai-shek. Έκτοτε οι σχέσεις, μεταξύ της Κομμουνιστικής και της Δημοκρατικής Κίνας (Ταϊβάν), ακροβατούν πάνω σε τεντωμένο σχοινί, με το κυριότερο να είναι ότι αυτές οι προβληματικές σχέσεις, δεν έχουν μόνο τοπικό ή περιφερειακό αντίκτυπο, αλλά στην πραγματικότητα έχουν παγκόσμιο και αυτό μπορεί να εξηγηθεί διότι η Ταϊβάν είναι το «Μήλο της Έριδος» μεταξύ της Δύσης και της Λαϊκής Δημοκρατίας Κίνας, αφού η Ταϊβάν είναι μία φιλοαμερικανική και φιλοδυτική χώρα που, ουσιαστικά, βρίσκεται υπό μια άτυπη κηδεμονία ορισμένων Δυτικών χωρών.

Η Ταϊβάν προσδέθηκε στο Δυτικό άρμα (παρότι δεν είναι πλήρως αναγνωρισμένη χώρα από τον ΟΗΕ), ύστερα από τη συμμετοχή της στον Πόλεμο της Κορέας (1950-1953), συμμαχώντας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Σημαντικό είναι, όμως, να επισημανθεί, ότι η Δημοκρατία της Κίνας (Ταϊβάν), συμμετείχε ως νόμιμη διάδοχος της Κίνας (όταν η δημοκρατία της έπεσε από τους κομμουνιστές) ως μία από 5 χώρες, των 5 μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, από το 1949 έως και το 1971, όταν με την τότε εξομάλυνση των Σινοαμερικανικών σχέσεων υπό την προεδρία του Richard Nixon, η μόνιμη έδρα που κατείχε η Ταϊβάν, δόθηκε στο Πεκίνο. Τότε, ήταν το πρώτο πλήγμα μεταξύ Ταϊβάν και Δύσης, με το δεύτερο και ισχυρότερο να έρχεται το 1979, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, αναγνωρίζουν την κυριαρχία της Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, και μαζί με αυτό το νέο δόγμα “One Country, Two Systems”. Έκτοτε, οι Ηνωμένες Πολιτείες και εν γένει η Δύση, ναι μεν φλερτάρουν και υποστηρίζουν αθόρυβα την Ταϊβάν, όμως υιοθετούν στη πράξη μια ιδιότυπη πολιτική διάχυσης του προβλήματος, περίπου σαν εθελοτυφλία.

Στις 2 Αυγούστου του 2022, είχαμε μία αναταραχή στα παγκόσμια διπλωματικά δεδομένα, όταν η 82χρονη Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών Nancy Pelosi, πραγματοποίησε – στα πλαίσια μιας γενικότερης αποστολής στην Ανατολική Ασία – μια ιστορική και ταυτόχρονα αμφιλεγόμενη 24ωρη επίσκεψη στη νήσο της Ταϊβάν, μέσα σε ένα αρκετά έντονο γενικότερα παγκόσμιο κλίμα, και έτσι έγινε η πιο υψηλόβαθμη αξιωματούχος των Ηνωμένων Πολιτειών που ύστερα από 25 χρόνια επισκέπτεται το αμφισβητούμενο αυτό έδαφος. Η Κίνα, αντιδρώντας άμεσα στην επίσκεψη της Pelosi, αφού χρησιμοποίησε μέσω υψηλόβαθμων αξιωματούχων της πολύ σκληρή γλώσσα κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, εξέδωσε 6 NAVTEX, επέβαλε κυρώσεις οικονομικής και εμπορικής φύσεως στην Ταϊβάν, και ξεκίνησε άμεσα κοινά στρατιωτικά γυμνάσια, πραγματοποιώντας ουσιαστικά έναν ιδιότυπο αεροναυτικό αποκλεισμό της νήσου.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της απότομης ρήξης στις Σινοαμερικανικές σχέσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του Πενταγώνου, έστειλαν στην περιοχή το αεροπλανοφόρο USS Ronald Reagan φορτωμένο με τα μαχητικά αεροσκάφη 5ης γενιάς F-35, καθώς και το αντιτορπιλικό πλοίο USS Higgins, προκειμένου να διασφαλιστεί και η ασφάλεια του νησιού από δυνητική εισβολή από την Κίνα, καθώς και για να εξασφαλιστεί ουσιαστικά η ασφάλεια της Αμερικανικής αντιπροσωπείας με επικεφαλής την κ. Pelosi. Παρόλο το πολεμικό κλίμα που επικρατεί στη περιοχή, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ίδια η Nancy Pelosi διαβεβαίωσαν ότι η επίσκεψή της δεν αποτελεί άρση της πολιτικής “One Country, Two Systems”, με την Κίνα όμως να εμφανίζεται δύσπιστη.

Συμπερασματικά όμως, και το πιο ουσιαστικό είναι να αντιληφθούμε ότι η επίσκεψη της Pelosi στην Ταϊβάν, δείχνει μία σημαντική αναθέρμανση και αναβάθμιση στις διμερείς σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ–Ταϊβάν (που έως πριν μερικά χρόνια είχαν ψυχρανθεί), την ώρα που η Ουάσινγκτον, επιχειρεί με διάφορους σχηματισμούς (βλ. AUKUS, ΗΠΑ–Ιαπωνία–Ν. Κορέα, κλπ), Συνεπώς, η επίσκεψη αυτή δείχνει μία συγκεκριμένη κατεύθυνση από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, ως προς τη δημιουργία ενός «ενιαίου κάθετου μπλοκ» κατά μήκος των Κινεζικών ακτών, προκειμένου να επιβραδυνθεί η πολύπλευρη ραγδαία ανάπτυξη της Κίνας, που παρατηρείται τα τελευταία 15 χρόνια, και να περιορίσει τον «Κόκκινο Δράκο» εντός των 9.57 εκατομμυρίων τετραγωνικών του χιλιομέτρων.

Ελπίζουμε η ραγδαία κλιμάκωση στο παγκόσμιο γεωπολιτικό γίγνεσθαι, να εκτονωθεί άμεσα και ειρηνικά, ειδάλλως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για μια άνευ προηγουμένου κατάσταση στον 21ο αιώνα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Taiwan and Ukraine: Two crises, 5,000 miles apart, are linked in complex ways, New York Times, Διαθέσιμο εδώ
• What’s behind China-Taiwan tensions?, BBC, Διαθέσιμο εδώ
• Taiwan and China relations, Britannica, Διαθέσιμο εδώ
• Pelosi’s Taiwan trip leaves Asian countries nervously awaiting China’s response, NPR, Διαθέσιμο εδώ
• Ταϊβάν: Η Πελόζι έφυγε αφήνοντας πίσω της θύελλες, Η Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ
• Κίνα – Ταϊβάν: Παίζοντας με τη φωτιά δέκα μίλια από τις ακτές, Η Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ