Του Νίκου Σαρρή,
Στην ελληνική μυθολογία, οι χαρακτήρες που έχουν διαπράξει ύβρη ατιμάζοντας τους θεούς είναι αναρίθμητοι. Σε αυτήν την ατελείωτη λίστα από υβριστές ανήκουν τα αδέρφια Ώτος και Εφιάλτης, οι Αλωάδες.
Το γενεαλογικό τους δέντρο είναι αρκετά περίπλοκο. Ο Αλωέας ήταν ένας από τους γιους του Ποσειδώνα. Νυμφεύτηκε την Ιφιμέδεια, κόρη του βασιλιά της Θεσσαλίας Τρίοπα. Η Ιφιμέδεια, ωστόσο, ερωτεύτηκε τον Ποσειδώνα. Η νεαρή πριγκίπισσα επισκεπτόταν συχνά τις ακτές της θάλασσας και έριχνε πάνω σε όλο το σώμα της θαλασσινό νερό. Ο Ποσειδώνας απάντησε στο κάλεσμά της, με αποτέλεσμα η Ιφιμέδεια να μείνει έγκυος με τους απογόνους του θεού της θάλασσας, τον Ώτο και τον Εφιάλτη. Τα αδέρφια έμειναν γνωστά ως Αλωάδες, γιατί ο θετός τους πατέρας ανέθρεψε τα παιδιά σαν να ήταν δικοί του απόγονοι. Ο Αλωέας είχε μια βιολογική κόρη με την Ιφιμέδεια, την Παγκρατίδα.
Κατά τη διάρκεια μιας Διονυσιακής τελετής, η μητέρα και η αδερφή των Αλωάδων έπεσαν θύματα απαγωγής από κάποιους Θρακιώτες, οι οποίοι τις μετέφεραν στη Νάξο. Ο Ώτος και ο Εφιάλτης, σταλμένοι από τον Αλωέα, εξόντωσαν τους απαγωγείς και έσωσαν τις δυο γυναίκες.
Οι Αλωάδες είχαν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: το μέγεθός τους αυξανόταν χρόνο με τον χρόνο. Κάθε έτος το ύψος τους μεγάλωνε κατά μία οργιά (=1,83 μέτρα) και το πλάτος τους κατά έναν πήχυ (=64 εκατοστά). Αυτό τους καθιστούσε γιγάντιους ακόμα και σε μικρή ηλικία. Όταν έγιναν εννέα χρονών, είχαν ήδη «τυφλωθεί» από τη σωματική τους διάπλαση και δύναμη και αποφάσισαν ότι είναι άξιοι να επιτεθούν στους θεούς. Έτσι, πέταξαν το βουνό Όσσα πάνω στον Όλυμπο και πάνω στην Όσσα το Πήλιο, απειλώντας πως θα γεμίσουν τη γη με αλατόνερο και τη θάλασσα με βουνά. Τα δύο αδέρφια επιθυμούσαν να αποκτήσουν θεές για συζύγους τους, με αποτέλεσμα ο Ώτος να παρενοχλεί και να ατιμάζει την Αρτέμιδα και ο Εφιάλτης την Ήρα. Στην Ιλιάδα του Ομήρου μαθαίνουμε πως κατάφεραν να απαγάγουν τον Άρη, τον οποίο κράτησαν δέσμιο για δεκατρείς μήνες σε ένα χάλκινο δοχείο, μέχρι ο Ερμής να καταφέρει να τον απελευθερώσει.
Όπως όλα έδειχναν, αν οι δύο γίγαντες μεγάλωναν περισσότερο, θα μπορούσαν να κυριαρχήσουν επί των θεών. Έτσι, ο Απόλλωνας τους σκότωσε με τα βέλη του, προτού γίνουν έφηβοι, όπως μαθαίνουμε από την Οδύσσεια. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου, δεν σκοτώθηκαν από τον Απόλλωνα, αλλά εγκαταστάθηκαν στη Νάξο, με την Αρτέμιδα να αναγκάζεται να ακολουθήσει τον Ώτο ως σύζυγός του. Κατά τη διάρκεια ενός κυνηγιού των δύο γιγάντων, η θεά Άρτεμις αποφάσισε να τους εκδικηθεί. Πέρασε ανάμεσά τους μεταμορφωμένη σε ελάφι, με αποτέλεσμα τα δύο αδέρφια να αλληλοσκοτώνονται στην προσπάθειά τους να πετύχουν το ζώο με τα δόρατά τους.
Η τιμωρία τους, ωστόσο, δεν σταμάτησε στον θάνατό τους. Στον Κάτω Κόσμο καταδικάστηκαν σε μαρτύριο, όπως όλοι οι μεγάλοι υβριστές. Ήταν δεμένοι πλάτη με πλάτη σε έναν στύλο, με φίδια να τους δαγκώνουν σε όλο τους το σώμα, ενώ, παράλληλα, ένας γκιώνης να κράζει δυνατά στα αυτιά τους. Αξίζει να αναφερθεί η ειρωνεία πως ο γκιώνης λέγεται αλλιώς και ώτος.
Παρά την υβριστική τους συμπεριφορά απέναντι στους θεούς, οι Αλωάδες λατρεύονταν σε διάφορες περιοχές. Στη Νάξο έχει εντοπιστεί επιγραφή που οριοθετεί άλσος, που είναι αφιερωμένο στη λατρεία των δύο γιγάντων. Στον θεσσαλικό κάμπο, επίσης, βρισκόταν η πόλη Αλώιο, στοιχείο που μας πληροφορεί για τη διάδοση του μύθου στην περιοχή. Ήταν, ακόμη, ιδιαίτερα αγαπητοί στη Βοιωτία, όπου λέγεται πως ίδρυσαν την πόλη Άσκρη, ενώ στην Ανθηδόνα Βοιωτίας, ο Παυσανίας αναφέρει πως τιμούνταν ως ήρωες και πως φημολογούταν ότι εκεί βρισκόταν ο τάφος τους. Τέλος, ο Παυσανίας παρουσιάζει, επίσης, μια διαφορετική πλευρά από εκείνη των βλάσφημων, βίαιων γιγάντων. Σύμφωνα με τον περιηγητή, οι Αλωάδες ήταν οι πρώτοι που λάτρεψαν τις Μούσες στο όρος Ελικώνα Βοιωτίας. Πιο συγκεκριμένα, οι Μούσες που τα δύο αδέρφια υμνούσαν δεν ήταν οι εννέα προστάτιδες των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά τρεις προγενέστερές τους: η Αοιδή, η Μνήμη και η Μελέτη. Έτσι, βλέπουμε την πολιτισμένη και καλλιεργημένη πλευρά των Αλωάδων, γεγονός που ίσως να εξηγεί τη λατρεία τους σε τόσες περιοχές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hansen, W. (2004), Handbook of Classical Mythology, Santa Barbara: ABC-CLIO Publications
- Emmy Patsi-Garin (1969), Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, Αθήνα: Εκδόσεις Χάρη Πάτση
