Της Χρυσούλας Παχή,
Μπορεί να βλέπουμε τα νύχια μας κάθε μέρα επάνω μας, να τα παρατηρούμε σε άλλους, να τα περιποιούμαστε. Ωστόσο, συχνά ξεχνάμε πως τα νύχια, τόσο στα επάνω όσο και στα κάτω άκρα, μπορεί να είναι το κλειδί για μια έγκυρη διάγνωση, καθώς είναι ο καθρέφτης της φυσικής μας κατάστασης.
Τα νύχια μάς βοηθάνε στην προστασία των άκρων μας από παθογόνους μικροοργανισμούς, αλλά και στην αίσθηση της αφής. Ένα νύχι αποτελείται κυρίως από την ονυχαία πλάκα, η οποία με τη σειρά της αποτελείται από επιθηλιακά κύτταρα, κερατινοποιημένα μεταξύ τους σε στοιβάδες. Η μήτρα του νυχιού είναι εκείνη που δημιουργεί τις καινούργιες στοιβάδες κυττάρων, η οποία τρέφεται από την κυκλοφορία του αίματος. Κατά τη διαδικασία αυτή, διάφορες ουσίες και συστατικά παρόντα στον οργανισμό ενσωματώνονται μέσα στην ονυχαία πλάκα και σχηματίζουν την τελική δομή.
Η όψη, δομή και υφή των νυχιών μεταβάλλεται αναλόγως με την παρουσία ή απουσία των θρεπτικών συστατικών στο αίμα, όπως και με την επαρκή κυκλοφορία στα άκρα. Εκτός των παραπάνω, παράγοντες όπως η λήψη φαρμάκων, χρήση ουσιών και η ηλικία μπορούν επίσης να παίξουν καθοριστικό ρόλο.
Ένας επαγγελματίας υγείας αξιολογεί πρώτα απ’ όλα την εξωτερική εμφάνιση του ασθενή. Όμως, τα νύχια είναι συνεχώς ένα κομμάτι που πολλοί παραλείπουν να εξετάσουν. Η όψη τους μαρτυρεί πολλά περισσότερα από ένα ιστορικό ή μια άλλη πρώιμη αξιολόγηση. Η εργαστηριακή ανάλυσή τους είναι ικανή να υποδείξει χρόνια χρήση ναρκωτικών ή έκθεση σε τοξικές ουσίες, όπως το αρσενικό. Μάλιστα, τα αποκόμματα νυχιών αποτελούν πιο έγκυρο –και λιγότερο ευαίσθητο στον χρόνο– τρόπο για τον εντοπισμό κάποιας χρόνιας λοίμωξης ή κατάχρησης ουσιών, σε σύγκριση με δείγματα από το τριχωτό της κεφαλής ή του αίματος.
Η φυσιολογική εικόνα ενός νυχιού είναι η λεία και ροδαλή όψη με ρυθμό ανανέωσης 2-3 χιλιοστά ανά μήνα. Οι πιο συχνές παθήσεις που προκαλούν αλλαγές στη δομή των νυχιών είναι η μερική λευκονυχία, η ονυχομυκητίαση, η ονυχόλυση και η κυάνωση.
Η μερική λευκονυχία εμφανίζεται σαν λευκές κηλίδες στις ονυχαίες πλάκες των άνω άκρων. Το κύριο αίτιο είναι ο τραυματισμός της μήτρας του νυχιού. Ωστόσο, παθήσεις όπως η ψωρίαση, η νεφρίτιδα και η ελκώδης κολίτιδα είναι πιθανόν να προκαλέσουν την εμφάνισή της.
Η ονυχομυκητίαση συναντάται κυρίως στα νύχια των κάτω άκρων. Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει την πάχυνση της ονυχαίας πλάκας, τον αποχρωματισμό των νυχιών και την αποκόλληση αυτών. Οφείλεται σε λοίμωξη από τα δερματόφυτα microsporum ή/και epidermophyton. Ωστόσο, η εμφάνισή της μπορεί να αποτελέσει ένδειξη σακχαρώδους διαβήτη.
Η ονυχόλυση χαρακτηρίζεται από την αποκόλληση της ονυχαίας πλάκας από το κατώτερο στρώμα του όνυχα με τέτοιον τρόπο, ώστε να εισχωρεί αέρας ανάμεσα στα δύο αυτά στρώματα. Η εκδήλωσή της αποτελεί σήμα κατατεθέν νόσου του θυρεοειδούς, όπως και σιδηροπενικής αναιμίας. Σπανίως, οφείλεται στο σύνδρομο Cronkhite-Canada, το οποίο προκαλεί επιθηλιακές διαταραχές στην επιδερμίδα και το γαστρεντερικό σωλήνα, οδηγώντας σε ηλεκτρολυτικές διαταραχές και υποσιτισμό.
Η κυάνωση των άκρων είναι ο κύριος δείκτης της κυκλοφορικής ή/και αναπνευστικής ανεπάρκειας. Εμφανίζεται λόγω της μειωμένης αιμάτωσης και μειωμένης μεταφοράς οξυγόνου προς τη μήτρα του νυχιού. Παθήσεις όπως η χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, το άσθμα, η περιφερική αγγειοπάθεια και οι συγγενείς καρδιοπάθειες προκαλούν κυάνωση.
Γενικά, τα αδύναμα, λεπτά νύχια υποδεικνύουν έναν οργανισμό ταλαιπωρημένο, με χαμηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών συστατικών και βιταμινών. Η πλήρης ανανέωση της ονυχαίας πλάκας γίνεται κάθε 6 μήνες. Συνεπώς, είναι εύκολο να συμπεράνουμε πως οι ανάγκες του οργανισμού υπάρχουν σε βάθος χρόνου, τόσο ώστε να επηρεάσουν τη σκληρή στοιβάδα των ονύχων.
Δεν είναι τυχαίο που οι ειδικοί μας εξετάζουν «από την κορυφή ως τα νύχια». Οι τρίχες της κεφαλής και τα νύχια μας εξαρτώνται από τη σωστή κυκλοφορία του αίματος και των πνευμόνων, τη σωστή διατροφή και την κατάλληλη φροντίδα του οργανισμού μας. Αντικατοπτρίζουν τη σωματική μας υγεία και δίνουν την πρώτη γενική εικόνα της κατάστασής μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Continuous formation of nail along the bed, Johnson M, Shuster S., British Journal of Dermatology 128:277-80. (1993)
- The nail as an investigative tool in medicine: What a dermatologist ought to know, Grover C, Bansal S., Indian Journal of Dermatology Venereol Leprol 83:635-643 (2017)
- Nutrition and nail disease, Michael W. Cashman, Steven Brett Sloan, Clinics in Dermatology, Volume 28, Issue 4, Pages 420-425 (2010)
