Του Νίκου Παναγιωτόπουλου,
Η μοίρα έδειξε το σκληρό της πρόσωπο στην άλλοτε συνετή σύζυγο του Πριάμου, τη φιλόστοργη μητέρα και την ευσεβή βασίλισσα του τρωικού βασιλείου. Έτσι χαρακτήριζε ο Όμηρος την Εκάβη, που από μεγαλοπρεπής βασίλισσα της Τροίας κατέληξε αιχμάλωτη στο στρατόπεδο των Ελλήνων, βλέποντας τη χώρα της να καταστρέφεται ολοκληρωτικά και τα παιδιά της, το ένα μετά το άλλο, να χάνονται μέσα στη δίνη που προκάλεσε ο Τρωικός Πόλεμος.
Οι παραδόσεις για την καταγωγή της Εκάβης ποικίλουν. Σύμφωνα με μία από αυτές, η Εκάβη ήταν κόρη του Δύμαντα, βασιλιά της Φρυγίας, και της νύμφης Ευνόης. Σύμφωνα με μία άλλη, οι γονείς της Εκάβης ήταν ο ποταμός Σαγγάριος και η νύμφη Ευαγόρα. Οι τραγικοί ποιητές είχαν διαφορετική άποψη για τις ρίζες της Εκάβης. Με βάση εκείνους, πατέρας της Εκάβης ήταν ο Κισσέας, ο βασιλιάς της Θράκης, και μητέρα της η Τηλέκλεια. Γενικά, η προέλευση της Εκάβης αποτελούσε αντικείμενο διχογνωμίας ανάμεσα στους γραμματικούς της εποχής μέχρι και τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Η Εκάβη παντρεύτηκε τον Πρίαμο και έγινε έτσι βασίλισσα της Τροίας. Χάρισε στον σύζυγό της 19 παιδιά, πιο συγκεκριμένα 11 γιους και 8 κόρες. Πρωτότοκος γιος της ήταν ο ένδοξος ήρωας της Τροίας, ο Έκτορας. Όταν, όμως, ήρθε η ώρα να γεννήσει τον δεύτερο γιο της, τον Πάρη, η Εκάβη είδε ένα όνειρο για αυτόν. Συγκεκριμένα, είδε πως από μέσα της γεννήθηκε ένας αναμμένος δαυλός, του οποίου η φωτιά μεταφερόταν σε ολόκληρη την πόλη και την έκαιγε. Με τη βοήθεια ενός άλλου γιου που είχε ο Πρίαμος, του Αίσακου, που ήξερε να ερμηνεύει όνειρα, ο Πρίαμος και η Εκάβη έμαθαν ότι το όνειρο σήμαινε πως το παιδί που θα γεννιόταν θα γινόταν η καταστροφή της πατρίδας του.
Μέσα από τα έργα των τραγικών ποιητών, η Εκάβη παρουσιάζεται ως μία μητέρα που υπέστη πολλές συμφορές. Κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, η Εκάβη έχασε τα αρσενικά παιδιά της, ενώ, μετά την άλωση της πόλης, είδε την κόρη της, την Κασσάνδρα, να φεύγει από το πλευρό της και να γίνεται δούλη του Αγαμέμνονα και την άλλη κόρη της, την Πολυξένη, να θυσιάζεται πάνω στον τάφο του Αχιλλέα. Το πεπρωμένο της, όμως, έκρυβε ακόμα μία συμφορά.
Σύμφωνα με πληροφορίες που μπορούμε να πάρουμε από την τραγωδία του Ευριπίδη Εκάβη, ένα έργο του 425 ή του 424 π.Χ., αντλούμε ότι ο Πρίαμος, για να σώσει τον μικρότερο γιο του, τον Πολύδωρο, από την επικείμενη καταστροφή της Τροίας, τον έστειλε στον βασιλιά της Θράκης, τον Πολυμήστορα. Στον ίδιο, μάλιστα, μαζί με τον γιο του είχε εμπιστευθεί και τον θησαυρό του, για να τον φυλάει. Όταν ο Πολυμήστορας έμαθε ότι η Τροία καταστράφηκε ολοσχερώς, θέλησε να κρατήσει για τον εαυτό του τον θησαυρό του Πριάμου. Έτσι, σκότωσε τον Πολύδωρο και έριξε το πτώμα του στη θάλασσα. Η σορός του αδικοχαμένου Πολύδωρου ξεβράστηκε στο μέρος όπου βρισκόταν το ελληνικό στρατόπεδο. Η Εκάβη, που νόμιζε πως ο μικρότερος γιος της ήταν ζωντανός, γεμάτη απελπισία αναγνώρισε το πτώμα του. Από εκείνο το σημείο και μετά ζήτησε να πάρει εκδίκηση για την προδοσία του Θράκα βασιλιά και για τη δολοφονία του γιου της.
Για αυτόν τον λόγο, ζήτησε τη βοήθεια του Αγαμέμνονα. Το μόνο που απαίτησε από τον Έλληνα στρατηγό ήταν να παραδώσει με δόλο στα χέρια της τον Πολυμήστορα και τους γιους του. Στη συνέχεια, η ίδια, μαζί με τη βοήθεια των γυναικών της Τροίας, θα έπαιρνε την εκδίκησή της. Ο Πολυμήστορας, τελικά, έφτασε στην Τροία μαζί με τα παιδιά του. Αφού η Εκάβη άκουσε τα ψευδή λόγια του για την τύχη του Πολύδωρου, τον παρότρυνε να την ακολουθήσει στο κατάλυμά της, όπου βρίσκονταν κρυμμένοι και άλλοι θησαυροί του Πριάμου, για να τους δώσει σε αυτόν. Παρασυρόμενος εκεί μαζί με τα παιδιά του, η Εκάβη, μαζί με τις γυναίκες της Τροίας, σκότωσε τους γιους του μπροστά στα μάτια του και, ύστερα, τύφλωσε τον ίδιο τον Πολυμήστορα.
Πολλές είναι οι εκδοχές για το τέλος που βρήκε η Εκάβη. Μία από αυτές αναφέρει πως, μετά τη δολοφονία των παιδιών του Πολυμήστορα και την τύφλωση του ίδιου, οι Έλληνες λιθοβόλησαν την Εκάβη. Ωστόσο, όταν πήγαν να σηκώσουν το πτώμα της, κάτω από τις πέτρες δεν βρήκαν την ίδια, αλλά βρήκαν το πτώμα μιας σκύλας με πύρινα μάτια. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ότι η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλα την ώρα που την κυνηγούσαν οι σύντροφοι του Πολυμήστορα ή, σύμφωνα με μία άλλη, πάνω στο πλοίο που μετέφερε την Εκάβη αιχμάλωτη στην Ελλάδα έπεσε στη θάλασσα. Επιπλέον, λέγεται ότι η Εκάβη, μαζί με τον Έλενο, την Κασσάνδρα και την Ανδρομάχη εγκατέλειψαν την τρωική γη και έφυγαν για τη Θράκη. Στη θρακική χερσόνησο πέθανε, αφού μεταμορφώθηκε σε σκύλα. Ο γιος της, ο Έλενος, την έθαψε μέσα σε έναν τάφο που ονομάστηκε «κυνός σῆμα» («ο τάφος της σκύλας»). Τα στοιχεία σχετικά με τη μεταμόρφωση της Εκάβης σε σκύλα μαρτυρούν πως υπήρχε λατρεία της Εκάβης, που ο σκύλος ήταν το ιερό της ζώο. Τέλος, στην τραγωδία του Ευριπίδη με τίτλο Τρωάδες, η Εκάβη δόθηκε ως δούλη στον βασιλιά της Ιθάκης, Οδυσσέα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κακριδής, Ι. Θ. (1986), Ελληνική Μυθολογία: Οι Ήρωες, Τοπικές Παραδόσεις, τόμος 2, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών
- Τσιούνης, Σ. Ι. (1979), Φάρος: Μεγάλη Γενική Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 6, Αθήνα: Εκδόσεις Φάρος
- Χριστόπουλος, Μ. (2017), Μιμήσεις Πράξεων: αφήγηση και δομή στις τραγωδίες των κλασικών χρόνων, Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε.
- Μήττα, Δ., Εκάβη, greek-language.gr. Διαθέσιμο εδώ
