Του Τάσου Μοσχονά,
Μια εξωπραγματική και σπαρακτική οικογενειακή ιστορία, που, όμως, είναι πέρα για πέρα αληθινή. Ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό, απόρροια ενός πολυετούς συλλογικού τραύματος. Η Γερμανίδα συγγραφέας έρχεται αντιμέτωπη με την ιστορία της μητέρας της και τα κενά από μια απώλεια και μια περίοδο απίστευτου πόνου. Στόχος της αποτελεί η βήμα βήμα σύνθεση ιστοριών, μια μαρτυρία για τις φρικαλεότητες του 20ού αιώνα, μια κατάθεση ψυχής, ένα χρονικό σε χαμένους τόπους, χρόνους και ευκαιρίες, που κυκλοφόρησε φέτος στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Gutenberg.
«Αν έχεις δει αυτά που έχουν δει τα μάτια μου…». Η μητέρα της Νατάσα Βοντίν, Γιεβγκένια Ιβάστσενκο επαναλάμβανε αυτήν τη φράση ξανά και ξανά. Όταν ξαφνικά αυτοκτόνησε, η Νατάσα ήταν μόλις 10 ετών και πλήρως ανήμπορη να καταλάβει ακριβώς το βάρος αυτής της φράσης ή τις φρικαλεότητες του πολέμου, όπως τις είχε ζήσει η μητέρα της. 50 χρόνια αργότερα, θα κληθεί να ξεκινήσει τη δική της αναζήτηση για να καλύψει αυτό το κενό. Το μοναδικό πράγμα που γνωρίζει είναι πως οι γονείς της, κάποια στιγμή το 1943, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Μαριούπολη της Ουκρανίας για τη ναζιστική Γερμανία. Μέσα σε άθλιες συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας, δύο χρόνια αργότερα, έμελλε να γεννηθεί και η Νατάσα.
Με ορμητήριο αυτές τις ελάχιστες γνώσεις, η Βοντίν επιχειρεί να συνθέσει ένα παζλ, που σκοπό έχει να τη βοηθήσει να κατανοήσει καλύτερα την ιστορία της οικογένειάς της, αλλά και να αντιμετωπίσει χρόνια τραύματα και ερωτηματικά, που συνεχίζουν να την ταλανίζουν και στο παρόν. Το αποτέλεσμα είναι μια πρόζα βαθιά εξομολογητική και συγκινητική, μια κατάθεση ψυχής, με σκοπό την ανάκτηση των ιστοριών και των φωνών εκείνων που για χρόνια παρέμεναν σιωπηλές και θαμμένες κάτω από ένα πέπλο άγνοιας. Η συγγραφέας, βέβαια, δεν ψάχνει μόνο τη δική της οικογενειακή ιστορία. Έχει πλήρη επίγνωση πως η ιστορία της καταναγκαστικής εργασίας, αλλά και των εκτοπισμένων της Ανατολικής Ευρώπης, έχει παραγκωνιστεί από τη δημόσια συζήτηση.
Στην πορεία του βιβλίου η Βοντίν, την οποία και ακολουθούμε ως κεντρική χαρακτήρα, συναντά τον Κονσταντίν, ο οποίος είναι μέλος του Συλλόγου Ελλήνων της Αζοφικής. Εν τέλει, καταφέρνει να ανακαλύψει τα ημερολόγια της θείας της Λίντια, η οποία είχε φυλακιστεί για την αντισταλινική της δράση. Στο δύσκολο και επίπονο εγχείρημα, ανασύρονται πιστοποιητικά γέννησης, οικογενειακές φωτογραφίες, νέοι συγγενείς και ξεχασμένοι βίοι, όλα σχετικά με τη Μαριούπολη, ένα μέρος με κομβική σημασία για τη μητέρα της, αλλά και για τον πόλεμο στο ουκρανικό μέτωπο. Στο τέλος, η μητέρα της έχει χάσει κάθε ανωνυμία και έχει βγει στο φως. Δεν είναι μια άγνωστη, αλλά ένα πρόσωπο με υπόσταση και μια ιστορία που ανατριχιάζει.
Το Με Καταγωγή Από τη Μαριούπολη πρόκειται για ένα βιβλίο με σπάνια ειλικρίνεια. Η εξομολόγηση της αληθινής ιστορίας της μητέρας της συγγραφέως αποτελεί έναν φόρο τιμής όχι μόνο στην οικογένειά της και στην επούλωση των τραυμάτων μιας παιδικής ηλικίας με δυσκολίες, αλλά και στην ιστορία χιλιάδων γυναικών της Ανατολικής Ευρώπης που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για τη Γερμανία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια ιστορία ακόμα βαθιά διαχρονική και παγκόσμια. Γιατί μπορεί το βιβλίο να γράφτηκε το 2017 και να προκάλεσε σάλο στη Γερμανία, όμως, φέτος, το 2022, η πόλη της Μαριούπολης έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά εξαιτίας του ρωσοουκρανικού πολέμου. Με τους κατοίκους της να εκτοπίζονται και την επιστροφή τους να μη διαφαίνεται κοντά στον ορίζοντα, η φετινή κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά δεν μπορεί παρά να μας κάνει να συγκρίνουμε το τότε και το τώρα, καθώς και να διακρίνουμε παρεπόμενες θεματικές, όπως η ουκρανική ταυτότητα και η υπονόμευσή της, αλλά και η διαχρονική καταδυνάστευση της ευρύτερης περιοχής από μεγάλες δυνάμεις. Συγκρίσεις που πονούν και προκαλούν ανατριχίλα, με έναν έντονα οικουμενικό χαρακτήρα, παρά τον καταρχήν προσωπικό χαρακτήρα του βιβλίου της Νατάσα Βοντίν.
