Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος, η ελληνική ποίηση αποτέλεσε γόνιμο έδαφος για τους συνθέτες, οι οποίοι εμπνεύστηκαν και προσέδωσαν μια νέα διάσταση στους στίχους. Ας συνεχίσουμε, λοιπόν, το οδοιπορικό στα ποιητικά και μουσικά μονοπάτια.
Πολλοί είναι οι στίχοι του μεταπολεμικού ποιητή, Τάσου Λειβαδίτη, οι οποίοι μεταπήδησαν, μετά την ποιητική τους έκδοση, στο πεδίο της μουσικής. Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Λοΐζος, Μιχάλης Γρηγορίου είναι κάποιοι από τους συνθέτες που μελοποίησαν το έργο του. Το 1993 κυκλοφορεί ένα διαμάντι της ελληνικής δισκογραφίας. Λόγος γίνεται για τον δίσκο Φυσάει, ο οποίος βασίζεται στην ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη. Η μουσική σύνθεση ανήκει στον Γιώργο Τσαγκάρη. Ποίηση και μουσική διαπλέκονται με τον καλύτερο τρόπο και ο συνδυασμός αυτός επισφραγίζεται από την ερμηνεία του Βασίλη Παπακωνσταντίνου και την αφήγηση του ηθοποιού Γιώργου Μιχαλακόπουλου, η οποία προσδίδει την απαιτούμενη θεατρικότητα, και συγκινεί τους ακροατές (Το τραγούδι «Αλλά τα βράδια», από τη μελοποιημένη ποιητική συλλογή του γνωστού ποιητή μπορείτε να το ακούσετε εδώ).
Η Κατερίνα Γώγου υπηρέτησε την Τέχνη από δύο διαφορετικά μετερίζια: μέσω της υποκριτικής και μέσω της ποίησης. Αν και είναι ευρύτερα γνωστή για τις κινηματογραφικές της εμφανίσεις —έχει βραβευθεί, μάλιστα, με το Βραβείο Α’ Γυναικείου ρόλου για την ταινία Το βαρύ πεπόνι στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης– η ποιητική της υπόσταση είναι κι αυτή εξίσου σημαντική. Ιδιαίτερα, η συλλογή της «Τρία κλικ αριστερά» γνώρισε μεγάλη απήχηση. Ένα από τα πιο γνωστά ποιήματά της τιτλοφορείται «Εμένα οι φίλοι μου είναι», στη δημοφιλία του οποίου συνετέλεσαν η μουσική του Νίκου Μαϊντά και η ερμηνεία των Magic De Spell, Σωκράτη Μάλαμα και Νίκου Μαϊντά.
Από την παρούσα επισκόπηση δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το έργο του Νίκου Καββαδία, το οποίο έχει μελοποιηθεί από καταξιωμένους καλλιτέχνες, όπως ο Γιάννης Σπανός και η Μαρίζα Κωχ. Αξιοσημείωτη είναι, όμως, η ενασχόληση του Θάνου Μικρούτσικου με τον ποιητή, διότι η μουσική του υπήρξε καθοριστική για τη διάδοση της ποίησης του Καββαδία. Τόσο με τον δίσκο Σταυρός του Νότου, που κυκλοφόρησε το 1979 και ερμηνευτές τους Αιμιλία Σαρρή, Γιάννη Κούτρα και Βασίλη Παπακωνσταντίνου όσο και με τις Γραμμές Οριζόντων, το 1991 και την παρουσία αρκετών τραγουδιστών, ένα μεγαλύτερου εύρους κοινό «ταξίδεψε» με την ποίηση του Καββαδία. Ακόμη κι αν σε πρώτη φάση δεν υπήρξε τόσο μεγάλη ανταπόκριση, σήμερα αποτελεί σταθμό για την ελληνική δισκογραφία.
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης με την προσωπικότητα και την ποίησή του έχει αναμφισβήτητα σφραγίσει τη μεταπολεμική μας ποίηση. Το σπουδαίο έργο του συναντήθηκε με τις νότες, και εμείς έχουμε τη χαρά να το απολαύσουμε. Το 1975 ο Θεοδωράκης καταπιάνεται και πάλι με την ποίηση, προσφέροντας τον δίσκο Μπαλάντες, στον οποίο περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, το «Δρόμοι παλιοί». Τρία χρόνια αργότερα, ο Θάνος Μικρούτσικος, στο πλαίσιο του δίσκου Τραγούδια της λευτεριάς, γράφει μουσική για το «Κι’ ήθελε ακόμη» για τη φωνή της Μαρίας Δημητριάδη. Συναντάμε στο σημείο αυτό ξανά τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος μελοποίησε το «Σκάκι» («Λόγω Τιμής», 1997) και ο Γεράσιμος Ανδρεάτος βρίσκεται στην ερμηνεία.
Από τους νεότερους εκπροσώπους των Γραμμάτων, που εντάσσεται στον κύκλο της μελοποίησης στίχων, είναι ο Διονύσης Καψάλης, η συνεισφορά του οποίου είναι μεγάλη σε επίπεδο μεταφραστικό, δοκιμιακό, αλλά και ποιητικό. Το συγκρότημα «Διάφανα Κρίνα» ερμηνεύει το μέρος «ΙΧ’» από τη συλλογή «Μέρες Αργίας» του 1995 και προσφέρει στο κοινό τη δυνατότητα να γνωρίσει τη σχετικά πρόσφατη ποιητική παραγωγή.
Στίχοι, μουσική, ερμηνεία συνδυάζονται με εκπληκτικό τρόπο και συγκινούν το κοινό. Είτε είμαστε λάτρεις της ποίησης είτε όχι, ένα είναι βέβαιο: η μουσική μας βοήθησε να γνωρίσουμε τον λόγο των ποιητών μας και να σιγοτραγουδήσουμε τους στίχους τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι θα ήταν άραγε ο Καββαδίας αν δεν τον είχε ανακαλύψει ο Μικρούτσικος;, ogdoo.gr, διαθέσιμο εδώ
- 11 υπέροχα, ελληνικά μελοποιημένα ποιήματα για την παγκόσμια ημέρα ποίησης, mikropragmata.lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
