Της Άννας – Νικολέτας Γρίβα,
Αστροφυσικός, youtuber και προσφάτως συγγραφέας, η Δρ. Ελένη Βαρδουλάκη δημοσίευσε τον Ιούνιο του 2022 το νέο της βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης Το σύμπαν στο τσεπάκι σου. Μόνο που, όπως και η ίδια χαρακτηριστικά αναφέρει, δεν πρόκειται για ένα ακόμη βιβλίο εισαγωγής στην Αστροφυσική, αφού παρά τον επιστημονικό του χαρακτήρα, από το βιβλίο δεν απουσιάζουν οι χιουμοριστικές φράσεις και τα προσωπικά σχόλια της συγγραφέως. Έτσι, η Αστροφυσική προσεγγίζεται με τρόπο πολύ πιο άμεσο από την οπτική γωνία του ίδιου του αστροφυσικού.
Το βιβλίο αυτό, που κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Key Books, είναι πράγματι ένα βιβλίο «για ανοιχτά μυαλά», όπως αναφέρεται και στο σλόγκαν του εκδοτικού οίκου. Και αυτό γιατί ο αναγνώστης, διαβάζοντάς το, καλείται να θαυμάσει την επιστήμη της Αστροφυσικής σε όλο της το μεγαλείο και να «δει» με τα μάτια της φαντασίας του μαύρες τρύπες, γαλαξίες και νεφελώματα εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη μας. Το εγχείρημα αυτό δεν είναι, άλλωστε, και δύσκολο, αφού, παρά την απουσία εικόνων, οι περιγραφές είναι εξαιρετικά γλαφυρές και ο λόγος απλός, παρόλα αυτά επιστημονικός.
Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, λίγο καλύτερα τη συγγραφέα. Η Δρ. Ελένη Βαρδουλάκη είναι αστροφυσικός, αλλά και επικοινωνιολόγος της επιστήμης. Γεννήθηκε το 1980 στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, λαμβάνοντας ειδίκευση στην Αστροφυσική. Κατέχει διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και πλέον εργάζεται ως ερευνήτρια. Αποτελεί μέλος διεθνών συνεργασιών (COSMOS, EMU, MeerKAT), ενώ έχει εργαστεί σε επτά ινστιτούτα στον κόσμο (University of Oxford, Centro de Astrofísica da Universidade do Porto, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Caltech, University of Bonn, Max-Planck-Institut für Radioastronomie Bonn, Thüringer Landessternwarte Tautenburg).
Παράλληλα, δημιουργεί περιεχόμενο στο Youtube, καθώς και σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram, με κυριότερο θέμα την αστροφυσική και έχει ιδρύσει τα κανάλια και κόμβους ενημέρωσης του κοινού “Rogue Astrophysics” και τους δορυφόρους Astronomy on Tap: “Astronomy on Tap Bonn” και “Astronomy on Tap Jena”.
Η συγγραφέας χωρίζει το βιβλίο σε 28 αυτοτελείς ιστορίες, καθιστώντας το εξαιρετικά ευανάγνωστο, οι οποίες καλύπτουν μια τεράστια γκάμα θεματικών ενοτήτων. Ξεκινά αναφερόμενη στις πολυπληθείς εφαρμογές της επιστήμης της Αστροφυσικής στην καθημερινότητα, μιλώντας για εφευρέσεις που πολλοί χρησιμοποιούν, αλλά πολύ λίγοι γνωρίζουν ότι προέρχονται από την Αστροφυσική. Έτσι, προσεγγίζει από την αρχή ακόμη και τους πιο δύσπιστους μεταξύ των αναγνωστών, αυτούς, δηλαδή, που θεωρούν την Αστροφυσική μια επιστήμη κάπως «άχρηστη» για τον άνθρωπο σε σχέση με άλλες.
Στη συνέχεια, εισάγει τον αναγνώστη σε θέματα πιο επιστημονικά, όπως η θεωρία του Big Bang και η ανακάλυψη της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου (cosmic microwave background), εξηγώντας το καθένα με τρόπο κατανοητό, τονίζοντας ότι οι περισσότερες ανακαλύψεις στη Φυσική ενέχουν τόσο μια θεωρητική απόδειξη όσο και μια παρατήρηση που επιβεβαιώνει τις μαθηματικές πράξεις πίσω από το φαινόμενο. Κατόπιν, αναφέρεται στην «κοσμική μας γειτονιά», αναλύει, δηλαδή, τη θέση της Γης στο ηλιακό μας σύστημα, τον γαλαξία και ευρύτερα το σύμπαν.
Ακόμη, η συγγραφέας κάνει λόγο για τις μαύρες τρύπες, όπως αυτή που «κατοικεί» στο κέντρο του γαλαξία μας, περιγράφοντας τη δομή τους, αλλά και τις συνθήκες που επικρατούν γύρω από αυτές, καθώς και για την τεράστια σημασία της πρώτης φωτογραφίας μιας μαύρης τρύπας που πρόσφατα απέκτησε η ανθρωπότητα. Επίσης, εξηγεί το φαινόμενο του βαρυτικού φακού, που μας επιτρέπει να παρατηρούμε γαλαξίες ασύλληπτα μακρινούς, ενώ έπειτα ταξιδεύει τον αναγνώστη στον Άρη, εξετάζει το σενάριο της αποίκησής του από ανθρώπους και κάνει αναλυτική αναφορά στις μη επανδρωμένες αποστολές που έχουν σταλθεί μέχρι σήμερα στον κόκκινο πλανήτη.
Η Δρ. Ελένη Βαρδουλάκη κάνει, όμως, λόγο και για αποστολές σε άλλους πλανήτες, ενώ περνά και σε φαινόμενα, όπως η έκλειψη Ηλίου (ο οποίος ίσως και να είχε δίδυμη αδερφή), καταλήγοντας και σε πιο μακρινά αστέρια, όπως ο Εγγύτατος Κενταύρου. Την απασχολούν, ωστόσο, και τα βαρυτικά κύματα και τα διάφορα είδη τους, η αστροβιολογία, η σκοτεινή ενέργεια, αλλά και η σκοτεινή ύλη. Δεν περιορίζεται, παρόλα αυτά, σε θέματα αμιγώς επιστημονικά, αλλά καλύπτει και το εξαιρετικά επίκαιρο θέμα της ιδιωτικοποίησης των διαστημικών αποστολών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Δρ. Ελένη Βαρδουλάκη δεν παραλείπει ποτέ να αναφέρει τα ονόματα των ερευνητών που βρίσκονται πίσω από κάθε ανακάλυψη, όπως και το πανεπιστήμιο ή ίδρυμα στο οποίο εργάζονται, κάνοντας, έτσι, λόγο για πολλούς επιστήμονες από μεγάλο αριθμό χωρών ανά τον κόσμο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο χαρίζει ένα πρόσωπο στην Αστροφυσική, η οποία αντιμετωπίζεται ως έργο ανθρώπινο κι όχι ως μια ευρεία, αόριστη έννοια.
Όπως γίνεται κατανοητό, το βιβλίο αυτό, παρά τον έντονα επιστημονικό του χαρακτήρα, σε καμία περίπτωση δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε επιστήμονες του χώρου. Αντιθέτως, μέσα από τα θέματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως, αλλά και πληθώρα άλλων, η συγγραφέας απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που ενδιαφέρεται έστω και λίγο για την εξαιρετικά εντυπωσιακή επιστήμη της Αστροφυσικής και θα ήθελε να γνωρίσει ορισμένα από τα βασικότερα «συστατικά» της, προσφέροντας, έτσι, μια άλλη οπτική αυτής της απροσπέλαστης στα μάτια πολλών επιστήμης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Δρ Ελένη Βαρδουλάκη, keybooks.gr, διαθέσιμο εδώ.
