Του Δημήτρη Σπυριδάκη,
Η Σαουδική Αραβία αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο κράτος του αραβικού κόσμου και ένα από τα μεγαλύτερα της ασιατικής ηπείρου. Η οικονομική και γεωπολιτική ισχύ που εκπέμπει στην περιοχή της, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο είναι αξιοσημείωτη. Το γεγονός, όμως, ότι ένα κράτος είναι ανεπτυγμένο δε συνεπάγεται ότι διασφαλίζει τα δικαιώματα και την ευημερία των πολιτών του. H Σαουδική Αραβία, όπως και η πλειοψηφία των μουσουλμανικων κρατών, υιοθετούν τον ισλαμικό νόμο, ο οποίος παραβιάζει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ιδιαίτερα εκείνων των γυναικών. Δεν είναι λίγες οι καταγγελίες για παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το κυβερνών καθεστώς της χώρας.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, παρατηρούμε μια γενικότερη προσπάθεια φιλελευθεροποίησης στη Σαουδική Αραβία, με τις γυναίκες να αποκτούν σταδιακά όλο και περισσότερα δικαιώματα. Η προσπάθεια αυτή έχει ταυτιστεί με τον πρίγκιπα Mohammed bin Salman, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ο μεταρρυθμιστής της Σαουδικής Αραβίας. Αποτελεί αυτή η τάση αυτή μια ειλικρινή προσπάθεια να εφαρμοστούν κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που θα αμβλύνουν τις κοινωνικές ανισότητες ή ένα επικοινωνιακό τέχνασμα της Σαουδικής Αραβίας με ξεκάθαρα ευκαιριακό χαρακτήρα; Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για ένα αρκετά δύσκολο ερώτημα.
Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Οι καιροί και οι συνθήκες αλλάζουν με γρήγορους ρυθμούς. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση έφερε στο προσκήνιο κάποια κράτη, με τα οποία η Δύση πλέον καλείται να αναπτύξει στενότερες σχέσεις και δεσμούς. Είδαμε πρόσφατα τον Macron να υποδέχεται εγκαρδίως τον Διάδοχο πρίγκιπα στη γαλλική πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα, η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας αντιλαμβάνεται πως η καθολική στήριξη της οικονομίας της στο πετρέλαιο δεν αποτελεί μια μακροπρόθεσμα βιώσιμη στρατηγική. Βασικός στόχος της χώρας είναι η μεταμόρφωσή της μέχρι το 2030, δίνοντας βάση στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και την ένταξη των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας αντιλήφθηκε πως η προσαρμοστικότητα στις νέες συνθήκες της διεθνούς πραγματικότητας είναι απαραίτητη, για να παραμείνει η χώρα τους στο προσκήνιο. Η απεξάρτησή της από το πετρέλαιο και η στήριξη άλλων παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας αποτελεί πρωτεύοντα στόχο για τα επόμενα έτη.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως, έχουμε γίνει μάρτυρες μικρών, αλλά σημαντικών, αλλαγών στη μεγαλύτερη χώρα της Αραβικής Χερσονήσου. Χαρακτηριστικά, από το 2016 και έπειτα η οδήγηση επιτρέπεται για τις γυναίκες, ένα μικρό, αλλά ουσιώδες βήμα για την καταπολέμηση των ανισοτήτων μεταξύ των δύο φύλων. Επίσης, επαναλειτούργησαν τα σινεμά, μετά από μια απαγόρευσή τους για 4 σχεδόν δεκαετίες. Τέλος, λαμβάνονται μέτρα καταπολέμησης των διακρίσεων μεταξύ των δύο φύλων σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής. Εντύπωση προκαλούν οι φήμες ότι στο προσεχές διάστημα είναι πιθανή η νομιμοποίηση κατανάλωσης ποσότητας αλκοόλ, κάτι που δεν επιτρέπεται από την ισλαμική θρησκεία. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αποτελούν απτές ενδείξεις πως η Σαουδική Αραβία εγκαταλείπει σταδιακά τον συντηρητισμό.
Κλείνοντας, οι προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να προβεί σε μια φιλελευθεροποίηση τα τελευταία χρόνια είναι αξιοσημείωτες. Βλέπουμε μια χώρα να στρέφεται από τον κοινωνικό υπερ-συντηρητισμό σε μια πιο προοδευτική προσέγγιση της κοινωνίας. Το ζήτημα που ασφαλώς αναμένεται να απαντηθεί είναι αν αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα διαρκέσουν και δεν θα αναιρεθούν, όπως, επίσης, τι έκταση θα λάβουν. Η Σαουδική Αραβία, όπως και η πλειοψηφία των μουσουλμανικών χωρών, βρίσκεται πίσω σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσωπικών ελευθεριών. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε αν, με την πάροδο των χρόνων και τη δημιουργία ενός όλο και πιο παγκοσμιοποιημένου διεθνούς συστήματος, η κατάσταση αυτή θα αλλάξει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Saudi Arabia: Liberalization, Not Democratization, American Foreign Service Association, Διαθέσιμο εδώ
- Saudi Arabia reforms: Royal power play or meaningful change?, Deutsche Welle, Διαθέσιμο εδώ
- Yasmine Farouk, Nathan J. Brown, Saudi Arabia’s Religious Reforms Are Touching Nothing but Changing Everything, Διαθέσιμο εδώ
- Vision 2030, Vision 2030.gov, Διαθέσιμο εδώ
