Της Νικολέττας Παπαθανασίου,
Μανιτάρια: Μία λέξη, χιλιάδες συναισθήματα, συχνά ανάμεικτα. Άλλοι τα λατρεύουν και επιζητούν την προσθήκη τους στο διατροφολόγιό τους και άλλοι τα απεχθάνονται και απαιτούν την απουσία τους μέχρι και από τη special pizza που παραγγέλνουν. Ό,τι συναισθήματα κι αν τρέφεις για αυτόν τον μύκητα αποτελεί κοινή παραδοχή πως συνιστά συστατικό σε μια πληθώρα συνταγών που ικανοποιούν τις γευστικές προσδοκίες και των πιο απαιτητικών ουρανίσκων. Ωστόσο, ο μύκητας αυτός αποδεικνύεται πως είναι πολυπρόσωπος. Έχει πρόσωπο βρώσιμο, θεραπευτικό, μαγικό, παραισθησιογόνο και δηλητηριώδες. Στο παρόν άρθρο θα αποπειραθούμε να πραγματευτούμε ορισμένα εξ αυτών.
Καταρχάς, εκτιμάται πως έως σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί περίπου 14.000 είδη μανιταριών, εκ των οποίων τα 700 παρουσιάζουν ιδιότητες φαρμακευτικού ενδιαφέροντος, ενώ περίπου τα 2.000 κρίνονται ακίνδυνα. Τα μανιτάρια διακρίνονται σε είδη, αλλά και σε υποκατηγορίες αυτών, βάσει της κύριας δραστικής τους ουσίας.
ΒΡΩΣΙΜΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ
Τα βρώσιμα μανιτάρια συναποτελούν όλα εκείνα τα είδη που είναι κατάλληλα για κατανάλωση, δηλαδή αυτά που δύνανται να αξιοποιηθούν στις ποικίλες συνταγές. Πρόκειται για μια τροφική επιλογή χαμηλού θερμιδικού περιεχομένου, πλούσιας σε πρωτεΐνες, πολυσακχαρίτες και σε άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως οι βιταμίνες. Μάλιστα, μελέτες αποδεικνύουν πως η ένταξη των μανιταριών στο διαιτολόγιο συμβάλλει στη μείωση της πιθανότητας να εκδηλωθούν νοσήματα, όπως το Αλτσχάιμερ και ο διαβήτης.
ΜΗ ΒΡΩΣΙΜΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ
Ο όρος «μη βρώσιμα μανιτάρια» συχνά υποκαθίσταται από τον όρο «δηλητηριώδη». Πρόκειται για μια ευρεία κατηγορία μανιταριών, των οποίων κοινό στοιχείο αποτελεί το γεγονός πως όλα περιέχουν μια ουσία που είναι τοξική για τον ανθρώπινο οργανισμό. Με βάση το είδος της τοξικής ουσίας, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτή βλάπτει τον άνθρωπο, τα μη εδώδιμα μανιτάρια διακρίνονται σε διάφορες υποκατηγορίες. Ορισμένες από αυτές χαρακτηρίζονται από τις εξής τοξίνες:
- Αματοξίνες: Οι αματοξίνες συνιστούν θερμοάντοχα, κυκλικά οκταπεπτίδια. Αφθονούν στα είδη των μανιταριών του γένους Amanita. Στον ανθρώπινο οργανισμό, οι αματοξίνες αναστέλλουν το ένζυμο DNA-εξαρτώμενη RNA-πολυμεράση ΙΙ, με τελικό αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η πρωτεϊνοσύνθεση στο εσωτερικό των κυττάρων και αυτά να αποπίπτουν ή να νεκρώνονται. Η πιο επικίνδυνη αματοξίνη θεωρείται η α-αμανιτίνη που περιέχει το είδος Amanita Phalloeides. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται μετά το πέρας 6-15 ωρών από τη στιγμή που εισέρχεται η τοξίνη στον οργανισμό και αυτά περιλαμβάνουν: ναυτία, κοιλιακό άλγος, υδαρείς κενώσεις και γενικότερες ενοχλήσεις που προσομοιάζουν λοίμωξη του γαστρεντερικού συστήματος. Αν δεν εφαρμοστεί θεραπεία άμεσα, οι ασθενείς καταλήγουν συνήθως από ηπατική ανεπάρκεια.
- Μουσκαρίνη: Η τοξίνη μουσκαρίνη συνδέεται σε μια κατηγορία υποδοχέων στο ανθρώπινο σώμα, προκαλώντας τις λεγόμενες «μουσκαρινικές δράσεις». Αυτές σχετίζονται με τη διέγερση του παρασυμπαθητικού συστήματος και περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως οι έμετοι, η σιελόρροια, η δακρύρροια και η εφίδρωση. Η πλειοψηφία των ασθενών που έχει καταναλώσει μανιτάρια πλούσια σε μουσκαρίνη αναρρώνει μέσα σε χρονικό διάστημα μίας ημέρας. Παρόλα αυτά, η άμεση χορήγηση του αντιδότου, δηλαδή της ατροπίνης, επιτάσσεται.
- Ψιλοκυβίνη: Πρόκειται για την κύρια δραστική ουσία των γνωστών «μαγικών ή παραισθησιογόνων μανιταριών». Όπως υποδηλώνει και η ονομασία τους, η κατανάλωση με οποιονδήποτε τρόπο αυτού του είδους των μανιταριών επιφέρει οπτικές ή/και ακουστικές παραισθήσεις, ευφορία, καθώς και αποπροσανατολισμό. Ακόμα, συμπτώματα όπως η υπέρταση, η ταχυκαρδία, ο ίλιγγος, η μυδρίαση και η ναυτία δεν εκλείπουν. Σπάνια απαιτείται η προσκόμιση του ασθενούς σε μονάδα νοσηλείας, αφού οι κλινικές εκδηλώσεις υποχωρούν από μόνες τους μέσα σε διάστημα περίπου 4-12 ωρών μετά από την κατανάλωση.
Συνοψίζοντας, αντιλαμβανόμαστε πως αυτός ο μύκητας, ο οποίος για πολλούς από εμάς αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του διατροφολογίου μας, έχει πολλά πρόσωπα. Όσο εύκολα μπορεί να διεγείρει τους γευστικούς μας κάλυκες, τόσο εύκολα μπορεί να προξενήσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον οργανισμό μας. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν σαφή και αυστηρά κριτήρια, προκειμένου να διακριθούν τα εδώδιμα μανιτάρια από τα λοιπά δηλητηριώδη από μη ειδικούς. Για αυτό, κρίνεται αδήριτη η ανάγκη της υπεύθυνης κατανάλωσης, έτσι ώστε να μπορέσουμε να απολαύσουμε άφοβα και στο έπακρο όλα τα οφέλη που τόσο απλόχερα μας προσφέρει αυτός ο μύκητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What to Know About Magic Mushroom Use, verywellmind.com. Διαθέσιμο εδώ
- Toxicological Profiles of Poisonous, Edible, and Medicinal Mushrooms, ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Toxins in our Mushrooms?, cfs.gov.hk. Διαθέσιμο εδώ
- Edible Mushrooms, a Sustainable Source of Nutrition, Biochemically Active Compounds and Its Effect on Human Health, intechopen.com. Διαθέσιμο εδώ
