Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Ρητορική είναι η τέχνη του λόγου, δηλαδή η διαδικασία η οποία με συγκεκριμένα μέσα και τεχνικές έχει σκοπό να πειστεί το κοινό. Η γλώσσα, ως το πιο ισχυρό μέσο που διαθέτουμε για την επικοινωνία μας με τους ανθρώπους, έχει τη δύναμη να πείσει τον αποδέκτη του μηνύματος που εκπέμπεται. Μάλιστα, πολλοί υποστηρίζουν ότι η επιλογή κάποιων λέξεων μπορεί να επιφέρει τα αντίστοιχα αποτελέσματα, ανάλογα με το θετικό ή αρνητικό σημασιολογικό τους φορτίο.
Μερικά παραδείγματα, μέσω των οποίων μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε την ισχυρή θέση της στη ζωή μας, είναι η χρήση της στη διαφήμιση, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, στον πολιτικό χώρο και ιδίως κατά τις προεκλογικές περιόδους, ακόμη και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συγχέεται με τη δημαγωγία, διότι στην προσπάθεια να επιτύχει κανείς αυτό που θέλει, καταλήγει να αφήνει στην άκρη τα λογικά επιχειρήματα και να καταφεύγει στην επίκληση του συναισθήματος, προκειμένου να τα καταφέρει.
Από τα αρχαία ήδη χρόνια η εκπαίδευση βασιζόταν στην καλλιέργεια του λόγου και στην ανάπτυξη της ρητορικής τέχνης, καθώς δινόταν ιδιαίτερη βαρύτητα στη δεξιότητα του αγορεύειν. Η ρητορική μπορεί να είναι ένα χάρισμα έμφυτο ή είναι δυνατό να αποκτηθεί κατά τη διάρκεια της ζωής και να μας εφοδιάσει με ποικίλες ικανότητες.
Η γλώσσα, λοιπόν, σε συνδυασμό με τη ρητορική ικανότητα του ομιλούντα, μπορεί να καταφέρει πολλά. Μέσω της πειθούς, η οποία αποτελεί έναν βασικό πυλώνα της ρητορικής, ο ομιλών επιχειρεί να περάσει στο άτομο που έχει απέναντί του την άποψή του ή οτιδήποτε άλλο θέλει, με σκοπό αυτά να υιοθετηθούν και από εκείνον. Πολλές φορές στην προσπάθειά μας να πετύχουμε κάποιον στόχο, συνήθως έχοντας στον νου να εξασφαλίσουμε κάποια θετική απάντηση ή να καταστήσουμε τις αντιλήψεις μας αποδεκτές, καταφεύγουμε στην επιλογή και κατόπιν στη χρήση λέξεων, οι οποίες έχουν τέτοια δυναμική, ώστε η κατάληξη της προσπάθειας να είναι για εμάς επιτυχής.
Πρόκειται για μια δεξιότητα εξαιρετικής σημασίας για τη ζωή μας, κοινωνική και επαγγελματική. Μέσω αυτής καλλιεργείται η επιχειρηματολογία και, έτσι, το άτομο δομεί και χρησιμοποιεί τον λόγο για να δηλώσει με σαφήνεια την άποψή του. Βρίσκει και παραθέτει επιχειρήματα για στηρίξει τη γνώμη του σ’ έναν διάλογο και, συγχρόνως, μαθαίνει να ακούει τον συνομιλητή του -ένα χαρακτηριστικό που κάποιες φορές εκλείπει- να σέβεται και, γιατί όχι, να αποδέχεται μια διαφορετική άποψη. Είναι, επίσης, σε θέση, μέσω της εξάσκησης, να υπερασπιστεί ή να επιχειρηματολογήσει υπέρ μιας άποψης ή στάσης, ακόμη κι αν διαφωνεί με αυτήν. Αναγνωρίζεται, έτσι, η αξία της γλώσσας και η χρήση της δεν περιορίζεται σε τυποποιημένες εκφράσεις, αλλά προωθούνται η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη.
Τα τελευταία χρόνια η ρητορική καλλιεργείται και στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, ενώ, μάλιστα, πραγματοποιούνται αγώνες ρητορικής, στους οποίους συμμετέχουν μαθητές, είτε ατομικά είτε ομαδικά. Στόχο έχουν τη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων τους και την ανάπτυξη του λόγου τους, προφορικού και γραπτού, τη συνεργασία και τον σεβασμό απέναντι στους άλλους.
Είναι, λοιπόν, πολύ σπουδαία η θέση της γλώσσας και της ρητορικής στις ζωές μας, καθώς, εκτός από βασικό εργαλείο επικοινωνίας, αποτελεί, θα μπορούσαμε να πούμε, και ένα μέσο καλλιέργειας του ήθους μας. Η ενασχόλησή μας με αυτήν μόνο θετικά μπορεί να επιδράσει, ενώ με την κατάλληλη αξιοποίησή της είναι βέβαιο ότι θα αποκομίσουμε οφέλη σε διάφορες πτυχές της ζωής μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ρητορεία και ρητορική στην αρχαιότητα, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
- Συνέντευξη με τους δύο καλύτερους νέους ρήτορες της Ελλάδας, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
