Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Η Λιβύη πλέον αποτελεί το τρανό παράδειγμα πως εάν κανείς θέλει να ελέγχει τα ηνία της πολιτικής, δεν έχει παρά να εμπλακεί με τις μεγάλες επιχειρήσεις και να διαχειρίζεται τα στελέχη της. Ο αποκλεισμός της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης (National Oil Corporation, NOC εφ’ εξής), απέφερε καρπούς, μετά από περίπου τρεις μήνες και τα αποτελέσματα που έπονται, προβλέπονται αν μη τι άλλο άκρως ενδιαφέροντα για την πολιτική σκηνή.
Όλα ξεκίνησαν τον φετινό Απρίλιο, όταν ομάδες υποκινούμενες από τον Bashagha προκάλεσαν τον αποκλεισμό των ανατολικών λιμανιών, που εξήγαγαν κοιτάσματα πετρελαίου. Αυτόματα επήλθε αναστάτωση στο διεθνές εμπόριο, αφού η Λιβύη είναι η πιο πλούσια αφρικανική χώρα σε κοιτάσματα πετρελαίου. Παρά την πίεση που ασκούσαν οι διαμαρτυρόμενοι, η NOC κατάφερε να κρατήσει τις άμυνές της για αρκετό διάστημα. Τους τελευταίους, όμως, μήνες, η κατάσταση έγινε αποπνικτική, στον βαθμό που πλέον οι αρμόδιοι, οι οποίοι διατηρούν δεσμούς με την κυβέρνηση, να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις πιέσεις. Έτσι, πριν κάποιες μέρες πραγματοποιήθηκε η απομάκρυνση του Γενικού Διευθυντή της εταιρείας, Mustafa Sanalla, σε μία προσπάθεια κατευνασμού των πνευμάτων. Ο ίδιος, διοικώντας την εταιρεία από το 2014, βρίσκεται σε διαμάχη με τους διαδηλωτές που υποστηρίζουν τον Fathi Bashagha, οι οποίοι, έπειτα από τον αποκλεισμό, πέτυχαν την απομάκρυνσή του.
Οι δύο πολιτικές μαριονέτες του συγκεκριμένου παιχνιδιού είναι ο Abdul Hamid Dbeibah και ο Fathi Bashagha. Ο μεν πρώτος διατελεί Πρωθυπουργός της χώρας από το 2021 και ανήκει στην αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU ή αλλιώς Government of National Unity), με έδρα την Τρίπολη. Ο δε Fathi Bashagha επιλέχθηκε ως υποψήφιος πρωθυπουργός από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, με έδρα την ανατολική Λιβύη στις εκλογές του 2021. Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός Abdul Hamid Dbeibeh απέρριψε τον διορισμό του Bashagha στο αξίωμα του Πρωθυπουργού, δηλώνοντας ότι θα παραδώσει την εξουσία μόνο μετά από εθνικές εκλογές. Η παραπάνω δήλωση δυσαρέστησε τόσο τον ίδιο τον Bashagha όσο και τους υποστηρικτές του. Με τη συγκεκριμένη συγκυρία, αφορμή για εμπλοκή στο πολιτικό παρασκήνιο, και όχι προσκήνιο, βρήκε ο Khalifa Haftar, αρχηγός του λιβυκού στρατού. Αποτελεί χαρακτηριστική φιγούρα τόσο στους πολιτικούς και στους στρατιωτικούς κύκλους, καθώς βρίσκεται στην πολιτική σκακιέρα από το 1966 έως το 1987 και από το 2011 έως και σήμερα, και η δράση του είναι ατέρμονη. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν ως τον πιο δυνατό πολέμαρχο, αφού κατά τη διάρκεια της παρουσίας του έχει αντιταχθεί στις περισσότερες φατρίες της χώρας. Βέβαια, η άποψη πως πίσω από τον Basagha βρίσκεται ο Haftar υποστηρίζεται κυρίως από αναλυτές του δυτικού κόσμου, δίνοντας πολύ μεγάλες πιθανότητες συνεργασίας αυτών των δύο.
Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε και ο πετρελαϊκός αποκλεισμός. Από τα μέσα Απριλίου, έξι κοιτάσματα πετρελαίου, καθώς και οι τερματικοί σταθμοί στα ανατολικά σύνορα της χώρας, έκλεισαν βίαια από ομάδες κοντά στο ανατολικό στρατόπεδο, απαιτώντας τη μεταβίβαση της εξουσίας στον κ. Bachagha. Ο λόγος της συγκεκριμένης κίνησης δεν είναι απολύτως ξεκάθαρος.
Η κύρια απαίτηση των ομάδων που διακόπτουν την παραγωγή είναι να παραιτηθεί ο Dbeibah και να αναλάβει ο Bashagha. Ωστόσο, το τρέχον κύμα κλεισίματος ξεκίνησε τον Απρίλιο, αφού η κυβέρνηση Dbeibah δήλωσε ότι η National Oil Corporation (NOC) είχε μεταφέρει χρήματα στην Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης (CBL ή αλλιώς Central Bank of Libya) προς χρήση από το Υπουργείο Οικονομικών. Οι ανατολικές φατρίες κατηγορούν τον Dbeibah για κατάχρηση κρατικών κεφαλαίων με τη βοήθεια του CBL, μια κατηγορία που τόσο ο ίδιος όσο και η τράπεζα αρνούνται. Το πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι η κατάχρηση δημόσιου χρήματος, αλλά ο αποδέκτης των κονδυλίων. Οι συγκεκριμένες φατρίες θέλουν το CBL να χρηματοδοτεί αντ’ αυτού την κυβέρνηση του Bashagha, η οποία, με τον Dbeibah να εξακολουθεί να ελέγχει τα κτίρια του Υπουργείου της Τρίπολης, έχει την έδρα της στην παράκτια πόλη της Σύρτης.
Φυσικά, το συγκεκριμένο αίτημα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Και γιατί η υπάρχουσα κυβέρνηση δεν παραδέχεται τις κατηγορίες, αλλά και σε αυτή την περίπτωση δε θα δεχόταν το κονδύλια που λαμβάνει να περνούν στα χέρια του εχθρού της. Όμως, πριν κάποιες μέρες, βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση. Ο Πρωθυπουργός Dbeibah απομάκρυνε από τη θέση του Γενικού Διευθυντή τον Sanalla, πολέμιο της κυβέρνησης Bashagha. Η αλήθεια είναι πως με τόσο τεράστιες απώλειες χρημάτων από τα κρατικά ταμεία, δεν μπορούσε να συνεχιστεί ο αποκλεισμός επ’ αόριστον. Προς το παρόν, ο Dbeibah προσπάθησε να κατεβάσει τους τόνους, πράγμα που το κατάφερε, αφού μετά το άκουσμα της παραίτησης, ο αποκλεισμός σταμάτησε μέσα σε λίγες ώρες. Όμως, δεν προβλέπεται, ακόμη τουλάχιστον, οριστική συμφιλίωση μεταξύ των δύο κυβερνήσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Libyan PM makes alliance with ex-enemy to cement ceasefire, Τhe Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Explainer: What’s behind Libya’s oil blockade, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Libya: contracts threatened by oil blockade -company, africanews, διαθέσιμο εδώ
