Της Αναστασίας Παναγοπούλου,
Το περασμένο Σάββατο, οι βουλευτές της Βόρειας Μακεδονίας ενέκριναν μια συμφωνία μετά από γαλλική μεσολάβηση, που αποσκοπεί στη διευθέτηση της διαφοράς με τη γειτονική Βουλγαρία και έτσι ανοίγει τον δρόμο για τις μακροχρόνιες ενταξιακές συνομιλίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Με 68 ψήφους, το Κοινοβούλιο των 120 εδρών ψήφισε υπέρ της συμφωνίας. Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης δεν συμμετείχαν στην ψηφοφορία και αποχώρησαν από την αίθουσα, γεγονός που όπως θα δούμε εγείρει ανησυχίες.
Αργότερα το Σάββατο, μετά από συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Πρωθυπουργός Dimitar Kovacevski ανακοίνωσε ότι η χώρα θα ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες με την Ε.Ε. στις 19 Ιουλίου. Πλέον Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία θα καθίσουν με την ομόφωνη γνώμη και των 27 στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. «Κάναμε ένα ακόμη σημαντικό βήμα για να φέρουμε τα Δυτικά Βαλκάνια πιο κοντά στην Ένωση», δήλωσε ο Kovacevski μετά το πράσινο φως που έλαβε η χώρα του για την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών, σε συνάντηση των απεσταλμένων της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες.
Από τη δική του πλευρά, ο Rama, Πρωθυπουργός της Αλβανίας, μοιράστηκε στις 19 Ιουλίου ένα tweet του Γερμανού Καγκελάριου Olaf Scholz, ο οποίος είχε επισκεφθεί τη Βουλγαρία τον περασμένο μήνα σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει τον αποκλεισμό της Σόφιας πριν από τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. «Σας θέλουμε ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα είμαστε στο πλευρό σας σε όλη τη διαδρομή!» δήλωσε.
Πού οφείλεται, όμως, η έναρξη αυτής της ενταξιακής διαδικασίας;
Η έναρξη της διαδικασίας, η οποία αναμένεται να διαρκέσει χρόνια, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής διεύρυνσης της Ένωσης, η οποία σηματοδοτεί την αυξημένη στρατηγική σημασία των Δυτικών Βαλκανίων για την Ε.Ε. που έγινε φανερή ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Για τη Βόρεια Μακεδονία, η ευκαιρία ένταξης έχει δημιουργηθεί 17 χρόνια, καθώς η χώρα των δύο εκατομμυρίων κατοίκων έγινε για πρώτη φορά υποψήφια χώρα το 2005. Ωστόσο ο δρόμος της για την ένταξη στην Ε.Ε. ήταν μέχρι τώρα στρωμένος με εμπόδια. Το πρώτο εμπόδιο ήρθε από την Ελλάδα, που ζητούσε αλλαγή του ονόματος της χώρας, που τελικά επιλύθηκε μέσω της συμφωνίας των Πρεσπών το 2018, με την οποία τα Σκόπια συμφώνησαν να προσθέσουν το «Βόρεια» στο όνομά τους. Στη συνέχεια, η Γαλλία δυσκόλεψε περισσότερο την κατάσταση, ζητώντας τη μεταρρύθμιση ολόκληρης της διαδικασίας διεύρυνσης και, τελικά, η Βουλγαρία «έβαλε το κερασάκι στην τούρτα» απαιτώντας αναγνώριση των πολιτιστικών και ιστορικών δεσμών.
Ποιο το όλο πρόσκομμα της ενταξιακής διαδικασίας όσον αφορά τη Βουλγαρία;
Η διαμάχη μεταξύ Βουλγαρίας και Βόρειας Μακεδονίας καθυστέρησε την προσπάθεια της Αλβανίας να γίνει μέλος του μπλοκ των 27 εθνών, λόγω της μακροχρόνιας πολιτικής ότι οι φιλοδοξίες και των δύο χωρών να ενταχθούν στην Ε.Ε. πρέπει να αντιμετωπιστούν από κοινού.
Η Σόφια είχε μέχρι πρόσφατα εμποδίσει οποιαδήποτε πρόοδο για ενταξιακές συνομιλίες λόγω μιας διαμάχης με τα Σκόπια για έναν μακρύ κατάλογο γλωσσικών και ιστορικών ζητημάτων. Τέτοια είναι για παράδειγμα είναι η απαίτηση της Βουλγαρίας από την Βόρεια Μακεδονία για συνταγματικές τροποποιήσεις, ώστε να αναγνωρίσουν πως η γλώσσα έχει στην πραγματικότητα βουλγαρικές ρίζες, αναγνώριση βουλγαρικής μειονότητας και αποκήρυξη κάθε μισαλλόδοξης συμπεριφοράς και πρακτικής κατά της Βουλγαρίας. Υπό την πίεση της Γαλλίας, η οποία κατείχε την προεδρία της Ε.Ε. μέχρι την 1η Ιουλίου, το βουλγαρικό Κοινοβούλιο, τον περασμένο μήνα, συμφώνησε να άρει το βέτο του, με αντάλλαγμα εγγυήσεις της Ε.Ε. ότι η Βόρεια Μακεδονία θα ανταποκριθεί σε ορισμένες απαιτήσεις σε επίμαχα ζητήματα.
Τόσο η Αλβανία όσο και η Βόρεια Μακεδονία έχουν επικριθεί για την καθυστέρησή τους όσον αφορά την εφαρμογή των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων για την ένταξή τους. Ωστόσο στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι πλέον και με τις νέες γεωπολιτικές συνθήκες θα μπορούσαν να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Μάλιστα, ο Oliver Varhelyi, Επίτροπος Διεύρυνσης, τόνισε πως «αν η Ευρώπη θέλει να ζήσει με ασφάλεια, ευημερία και σταθερότητα θα πρέπει να έχει τη γειτονιά της τα Δυτικά Βαλκάνια ενσωματωμένη. Αυτός ο πόλεμος στην Ευρώπη, η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, έχει αποδείξει την αξία όλου αυτού».
Τι ακολουθεί τώρα για τις δύο χώρες;
Η πρώτη φάση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων συνεπάγεται «εξέταση» του κεκτημένου της Ε.Ε. «Η προβολή θα επιτρέψει στην Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία να εξοικειωθούν με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Ένωσής μας, από τις συνθήκες μέχρι τη νομοθεσία και τις διεθνείς συμφωνίες, όπως το πείτε», είπε η von der Leyen, υποσχόμενη ότι «θα προχωρήσουμε πολύ γρήγορα σε αυτό».
Στη συνέχεια, μπορούν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τους υποψηφίους, που απαιτείται να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις για την επίτευξη των προτύπων της Ε.Ε. που παρακολουθούνται και αξιολογούνται τακτικά. Έπειτα, η Συνθήκη Προσχώρησης επικυρώνεται, όταν όλα τα μέρη είναι ικανοποιημένα με την πρόοδο, που έχει σημειωθεί. Η διάρκεια των διαπραγματεύσεων διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία χρειάστηκαν μόλις δύο χρόνια διαπραγματεύσεων για να ενταχθούν στο μπλοκ, για την Κροατία από την άλλη ήταν πιο κοντά στα οκτώ. Κατά μέσο όρο πάντως, χρειάζονται κάτι λιγότερο από πέντε χρόνια.
Ο Πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας μπορεί να εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η διαδικασία θα είναι γρήγορη, αλλά η ελπίδα του θα μπορούσε να διακοπεί από τους νομοθέτες της χώρας του οι οποίοι έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι θα αντιταχθούν στη συνταγματική τροποποίηση, που απαιτεί η γαλλική πρόταση για άρση του βουλγαρικού βέτο, η οποία μπορεί να ψηφιστεί μόνο με πλειοψηφία δύο τρίτων. Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο υπάρχει ακόμα ένα κλίμα αβεβαιότητας γύρω από την ένταξη των δύο χωρών, αδιαμφισβήτητα όμως την προηγούμενη εβδομάδα έγινε ένα μεγάλο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Μένει, λοιπόν, να δούμε τι έπεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Historic moment’: EU opens accession negotiations with Albania and North Macedonia, euronews, διαθέσιμο εδώ
- EU agrees to accession talks with Albania, North Macedonia, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Τα επόμενα βήματα για Αλβανία-Βόρεια Μακεδονία, καθώς η ΕΕ συμφωνεί στην έναρξη ενταξιακών συνομιλιών, euractiv.gr, διαθέσιμο εδώ
