Της Νικολέττας Παπαθανασίου,
«Πιες τον χυμό σου για να πάρεις βιταμίνες», «Φάε όλο το κρέας για να δυναμώσεις» είναι μόνο μερικές από τις πολλές φράσεις με τις οποίες οι γονείς έχουν την τάση να βομβαρδίζουν τα παιδιά τους. Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι οι βιταμίνες συνιστούν ένα σπουδαιότατο όπλο στη φαρέτρα του οργανισμού μας. Αυτές οι χαμηλού μοριακού βάρους ουσίες ανευρίσκονται σε πλήθος τροφών και διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη διενέργεια ποικίλων διεργασιών στο εσωτερικό του σώματός μας. Στο παρόν άρθρο θα πραγματευτούμε τα διάφορα είδη των βιταμινών, τις πηγές αυτών, καθώς και τους πολλαπλούς ρόλους, τους οποίους αυτές κατέχουν.
Καταρχάς, χρειάζεται να καταστήσουμε εναργές πως είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε τις βιταμίνες από τις τροφές, εφόσον ο οργανισμός μας δεν διαθέτει μηχανισμούς για την ενδογενή βιοσύνθεση της συντριπτικής πλειοψηφίας αυτών. Με λίγα λόγια, το σώμα μας δεν δύναται να παράγει μόνο του τις βιταμίνες –εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις– αλλά τις προσλαμβάνει από τη διατροφή. Επομένως, καθίσταται κατανοητή η αναγκαιότητα τήρησης μιας ισορροπημένης διατροφής, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού.
Προτού εξετάσουμε την εκάστοτε βιταμίνη ξεχωριστά, χρειάζεται να τις διακρίνουμε σε δύο επιμέρους κατηγορίες: τις υδατοδιαλυτές και τις λιποδιαλυτές. Όπως υποδηλώνει και η ονομασία τους, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες είναι εκείνες που διαλύονται στο νερό, ενώ οι λιποδιαλυτές εκείνες που διαλύονται στο λίπος και αποθηκεύονται στον λιπώδη ιστό. Από τις 13 απαραίτητες βιταμίνες που απαντώνται, οι 9 είναι υδατοδιαλυτές, ενώ οι εναπομένουσες λιποδιαλυτές. Παρακάτω θα πραγματευτούμε την εκάστοτε εξ αυτών.
ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
- Σύμπλεγμα βιταμίνης Β
Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα 8 επιμέρους βιταμινών Β. Σε αυτό ανήκουν οι εξής: η θειαμίνη (Β1), η ριβοφλαβίνη (Β2), η νιασίνη (Β3), το παντοθενικό οξύ, η βιταμίνη (Β6), η βιοτίνη (Β7), το φυλλικό οξύ (Β9) και η βιταμίνη (Β12).
Από τις προαναφερθείσες, ιδιαίτερη μνεία χρήζουν το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β12. Ειδικότερα, η παρουσία του φυλλικού οξέος σε επαρκείς ποσότητες κρίνεται απαραίτητη για την παραγωγή υγιών ερυθροκυττάρων. Ακόμα, η πρόσληψη φυλλικού οξέος επιτάσσεται ιδίως κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, αφού έχει αποδειχθεί πως ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο σχετικά με το έμβρυο να γεννηθεί με συγγενείς ανωμαλίες, όπως η δισχιδής ράχη. Καλές πηγές αυτού αποτελούν τα λαχανικά, κυρίως τα φυλλώδη. Όσον αφορά τη βιταμίνη Β12, αυτή συμβάλλει επίσης στην παραγωγή υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και στη διατήρηση ενός υγιούς νευρικού συστήματος. Ανευρίσκεται σε τρόφιμα, όπως το κρέας, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά.
- Βιταμίνη C ή ασκορβικό οξύ
Οι περισσότεροι από εμάς θα έχουμε ακουστά αυτήν τη βιταμίνη. Είναι η γνωστή βιταμίνη για την οποία οι γονείς μας μας πίεζαν να πιούμε όλον τον φυσικό χυμό μας, έτσι ώστε να μη χαθεί ούτε ένα ίχνος της. Η βιταμίνη αυτή κατέχει εξέχουσες δράσεις στον οργανισμό μας. Από αυτές, εξαίρουμε την αντιοξειδωτική δράση και τη συμβολή της στη λειτουργία του ανοσοποιητικού και στον μεταβολισμό των πρωτεΐνών. Απαντάται μόνο στα φρούτα, κυρίως στα εσπεριδοειδή, και στα λαχανικά.
ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
- Βιταμίνη Α ή ρετινόλη
Η βιταμίνη Α κρίνεται αναγκαία για τη φυσιολογική λειτουργία της όρασης, για την ανάπτυξη υγιών οστών και για τη σωστή ανάπτυξη του ανοσοποιητικού μας. Επίσης, είναι ιδιαίτερα γνωστή για την ευεργετική της δράση στο δέρμα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός πως πολλές κρέμες σώματος και προσώπου είναι εμπλουτισμένες με βιταμίνη Α. Τροφές πλούσιες σε αυτήν είναι τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και ορισμένα λαχανικά, όπως για παράδειγμα τα καρότα.
- Βιταμίνη D
Ο εξέχων ρόλος της βιταμίνης D είναι η απορρόφηση του ασβεστίου και κατά συνέπεια, η ανάπτυξη και η διατήρηση υγιών οστών. Η συγκεκριμένη βιταμίνη δύναται τόσο να συντεθεί από τα κύτταρα του δέρματος με τη συνδρομή της ηλιακής ακτινοβολίας, όσο και να προσληφθεί από τις τροφές. Ωστόσο, ελάχιστες τροφές περιέχουν σημαντικές ποσότητες αυτής. Ενδεικτικά αναφέρουμε το συκώτι, τον κρόκο του αυγού, τα ψάρια πλούσια σε ω-3 λιπαρά, καθώς και ορισμένα γάλατα, τα οποία έχουν ενισχυθεί με αυτήν τη βιταμίνη.
- Βιταμίνη Ε
Η βιταμίνη Ε συνιστά πρωτίστως έναν αντιοξειδωτικό παράγοντα, δηλαδή προστατεύει τα κύτταρα του οργανισμού μας και ιδίως τις μεμβράνες αυτών από ελεύθερες οξειδωτικές ρίζες. Ίχνη της απαντώνται κυρίως στα φυτικά έλαια, στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και στα προϊόντα ολικής αλέσεως.
- Βιταμίνη Κ
Η επάρκεια της βιταμίνης Κ επιτάσσεται για τη σωστή πήξη του αίματος, αφού αυτή συνιστά έναν από τους παράγοντες πήξης του οργανισμού. Ανευρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι και το λάχανο, αλλά και σε γενικώς πράσινα λαχανικά, όπως το μπρόκολο. Ακόμα, η βιταμίνη Κ δύναται να συντεθεί στον οργανισμό από βακτήρια της εντερικής μικροχλωρίδας.
Συνοψίζοντας, αντιλαμβανόμαστε πως η παρουσία όλων των απαραίτητων βιταμινών στο σώμα μας είναι μείζονος σημασίας για τη διεξαγωγή μιας πληθώρας λειτουργιών στον οργανισμό μας. Τη σπουδαιότητα των βιταμινών αποδεικνύουν και οι ποικίλες παθολογικές καταστάσεις που ανακύπτουν από την ελαττωμένη διαιτητική πρόσληψή τους ή και από την ανεπάρκειά τους. Συνεπώς, με την τήρηση ενός ισορροπημένου διαιτολογίου και τον τακτικό αιματολογικό έλεγχο, μπορούμε να εξασφαλίσουμε την επάρκεια όλων των αναγκαίων βιταμινών για τον οργανισμό μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Vitamins: Their Functions and Sources, healthlinkbc.ca. Διαθέσιμο εδώ
- Vitamins and minerals, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
