Της Δήμητρας-Χριστίνας Καραουλάνη,
Η ψωρίαση είναι μια αυτοάνοση και χρόνια νόσος του δέρματος, που αφορά τόσο άνδρες όσο και γυναίκες κάθε ηλικίας και επηρεάζει περίπου το 1-3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Δεν είναι μεταδιδόμενη νόσος και για αυτό, δεν πρέπει να τη μπερδεύουμε με την ψώρα. Η τελευταία οφείλεται σε ενα ακάρεο, το Sarcoptes scabiei.
Τα κύτταρα του δέρματος (κερατινοκύτταρα) υπό φυσιολογικές συνθήκες ανανεώνονται περίπου κάθε 1 μήνα. Όμως, στην ψωρίαση ο ρυθμός αυτός αυξάνεται, με αποτέλεσμα τα νέα κύτταρα να ανεβαίνουν γρηγορότερα προς την ανώτερη στιβάδα της επιδερμίδας και να δημιουργούνται «μπαλώματα» φολίδων, οι ψωριακές πλάκες. Αυτό οφείλεται σε φλεγμονή, με ανοσολογικές αλλοιώσεις στο δέρμα.
Συμπτώματα
- Ερυθρές κηλίδες
- Απολέπιση
- Κνησμός
- Άλγος
- Αίσθημα καύσου
- Ξηροδερμία
- Πιθανή αιμορραγία
- Αρθρίτιδα
- Μικρές τρύπες (βοθρία), επιμηκείς γραμμώσεις και δυσχρωμία στα νύχια.
Παράγοντες
- Κληρονομικότητα
- Μηχανικό στρες (αντίδραση δέρματος σε τραυματισμούς)
- Ψυχολογικό στρες (Δυσμενής ψυχολογική κατάσταση)
- Ατμοσφαιρική ρύπανση
- Ηλιακή ακτινοβολία
- Φάρμακα (β-αναστολείς, λίθιο, φάρμακα κατά της ελονοσίας, ιντερφερόνες, ιμικιμόδη, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, τερβιναφίνη, τετρακυκλίνη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και φάρμακα φιμπράτης)
- Λοιμώξεις
- Αλκοόλ
- Κάπνισμα
- Μεταβολικά σύνδρομα
- Παχυσαρκία
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Δυσλιπιδαιμίες
- Αρτηριακή υπέρταση
- Εμβολιασμός (πχ εμβόλιο γρίπης).
Οι παραπάνω παράγοντες σχετίζονται με το φαινόμενο Koebner. Πρόκειται για μια αντίδραση του υγιούς δέρματος που προκύπτει μετά από τραυματισμό –ερεθισμό σε ανθρώπους που ταλαιπωρούνται από παθήσεις του δέρματος. Δηλαδή, ο τραυματισμός-ερεθισμός σε άτομα με ψωρίαση προκαλεί την εξάπλωση των συμπτωμάτων στο υγιές δέρμα.
Το φαινόμενο Koebner αφορά την απελευθέρωση νευροπεπτιδίων και τοξικών ουσιών που δρουν στα κύτταρα του δέρματος. Έτσι, οδηγούν στην επέκταση της βλάβης, που οι προαναφερόμενοι παράγοντες συμβάλουν σε αυτήν τη διαδικασία.
Τύποι ψωρίασης
- Ψωρίαση κατά πλάκας: Είναι ο επικρατέστερος τύπος που εκδηλώνεται με τις ερυθρές και λευκές φολίδες σε μορφή πλακών.
- Σταγονοειδής ψωρίαση: Αφορά, κυρίως, ανηλίκους. Χαρακτηρίζεται από ροζ σταγονοειδείς φολίδες, λιγότερο παχιές. Οφείλεται, κυρίως, σε βακτηριακή λοίμωξη.
- Ανάστροφη ψωρίαση: Παρατηρείται ερυθρότητα χωρίς απολέπιση. Συνήθως, εντοπίζεται στις περιοχές μασχάλης και βουβωνικής χώρας, κάτω από την κοιλιακή χώρα και το στήθος σε υπέρβαρα άτομα.
- Φλυκταινώδης ψωρίαση: Πρόκειται για μικρά εξογκώματα με πύον, όπου το περιβαλλόμενο δέρμα είναι ερυθρό και ευαίσθητο.
- Ερυθροδερμική ψωρίαση: Εντοπίζεται εκτεταμένη φλεγμονή και ξεφλούδισμα δέρματος σχεδόν σε όλο το σώμα. Συνυπάρχει ο κνησμός, το άλγος, το οίδημα, οι θερμορρυθμιστικές και οι αιμοδυναμικές διαταραχές.
- Ψωρίαση στα νύχια: Το κιτρινωπό χρώμα, ο θρυμματισμός, και η φλεγμονή είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά αυτού του τύπου.
- Ψωρίαση στο κεφάλι: Εντοπίζεται στο τριχωτό της κεφαλής με τη μορφή υπερκερατωσικών πλακών μαζί με κνησμό, πόνο, πιτυρίδα.
- Ψωριασική αρθρίτιδα: Αποτελεί το 30% των περιπτώσεων, όπου το άτομο πάσχει εκτός από ψωρίαση και από αρθρίτιδα. Συμπτώματα αποτελούν η φλεγμονή και το άλγος στις αρθρώσεις.
- Ψωρίαση στα γεννητικά όργανα: Ένα είδος ανάστροφης ψωρίασης που εντοπίζεται στα γεννητικά όργανα.
- Ψωρίαση στο πρόσωπο: Σπάνια περίπτωση, αλλά πολύ βαριά. Παρουσιάζονται ερυθρές πλάκες και μυρμηγκιές στο πρόσωπο.
Στάδια ψωρίασης
- Οξεία ταχέως εξελισσόμενη ψωρίαση: Σταγονοειδής μορφή
- Χρόνια προοδευτική ψωρίαση: Κοινή κατά πλάκας ψωρίαση, όπου τα συμπτώματα εξελίσσονται αργά
- Χρόνια σταθερή ψωρίαση: Τα συμπτώματα παραμένουν σταθερά
- Χρόνια φθίνουσα ψωρίαση: Μετά από τη χρήση κάποια θεραπευτικής αγωγής, τα συμπτώματα υποχωρούν.
Θεραπεία
Η θεραπεία διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες:
- στην τοπική
- στη συστηματική (για όλο το σώμα)
- στη φωτοθεραπεία
Οι στόχοι της θεραπείας είναι οι παρακάτω:
- Ρύθμιση ανανέωσης κυττάρων δέρματος
- Θεραπεία φλεγμονής
- Αποτροπή σχηματισμού ψωριακών πλακών
- Απολέπιση και λείανση δέρματος
Οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές. Οι κυριότερες είναι οι εξής:
- Ενυδατικές κρέμες και λοσιόν
- Σαλικυλικό οξύ, το οποίο βοηθά στην απολέπιση. Υπάρχει σε μορφή σαπουνιού, γέλης, λοσιόν.
- Πίσσα από άνθρακα, η οποία επιφέρει επιβράδυνση της ανάπτυξης των κυττάρων του δέρματος. Έχει δυσάρεστη οσμή και προκαλεί ερεθισμό, για αυτό και ακολουθούνται αυστηρά οι οδηγίες
- Τοπικά κορτικοστεροειδή. Πρόκειται για αντιφλεγμονώδεις αλοιφές, με ποικιλία βαθμού δραστικότητας αναλόγως την περιοχή και βλάβη του δέρματος
- Ανάλογα βιταμίνης D (καλσιποτριένης). Συμβάλλει στην επιβράδυνση της ανάπτυξης των κυττάρων του δέρματος. Έχουν μακροχρόνια χρήση και είναι πιο ασφαλή από τα κορτικοστεροειδή. Παρ’ όλα αυτά, πολλές φορές συνοδεύονται με τα τελευταία μαζί με βιταμίνη D
- Τοπικά ρετινοειδή. Περιέχουν βιταμίνη Α και συμβάλουν στην απόπτωση των δερματικών κύτταρων
- Ανθραλίνη. Απαγορεύεται η χορήγησή της στις εγκύους. Παρουσιάζονται ήπιες παρενέργειες, από τις οποίες μια είναι ο ερεθισμός
- Αναστολείς καλσινευρίνης. Επίσης, απαγορεύονται για τις εγκύους. Είναι αντιφλεγμονώδεις και μειώνουν το οίδημα
- UVA και UVB φωτοθεραπεία και Excimer laser. Οι UVA και UVB είναι δυο κατηγορίες υπεριώδους ακτινοβολίας που υπάρχουν φυσικά στο ηλιακό φως και αναστέλλουν την ανάπτυξη των δερματικών κυττάρων. Με τεχνητές πηγές αυτών, εκθέτουμε για εύλογο χρονικό διάστημα το πάσχον δέρμα, ώστε να επιβραδύνουμε τον αλόγιστο ρυθμό ανάπτυξης τους
- Μεθοτρεξάτη. Συνιστά ένα ανοσακατασταλτικό φάρμακο, δηλαδή δρα στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ασθενής πρέπει πάντα να κάνει αιματολογικές εξετάσεις
- Κυκλοσπορίνη. Είναι ένα βαρύ, ανοσοκατασταλτικό φάρμακο
- Υδρέα ή υδροξυουρία. Έχει λιγότερες παρενέργειες σε αντίθεση με τα δυο παραπάνω ανοσοκατασταλτικά, αλλά και μικρότερη αποτελεσματικότητα
- Βιολογικοί παράγοντες. Αναστέλλουν τη δράση των Τ-λεμφοκυττάρων, τα οποία προκαλούν φλεγμονή. Χρησιμοποιούνται σε μέτριες ή και σε σοβαρές περιπτώσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ψωρίαση, dermadvance laser clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Ψωρίαση, COSMETIC DERMA MEDICINE. Διαθέσιμο εδώ
- Pathophysiology, Clinical Presentation, and Treatment of Psoriasis: A Review, Pubmed. Διαθέσιμο εδώ
- Risk Factors for the Development of Psoriasis, MDPI. Διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι ψωρίαση, my derma ψωρίαση. Διαθέσιμο εδώ
- Pathogenesis and clinical features of psoriasis, Pubmed. Διαθέσιμο εδώ
- Φαινόμενο Koebner: Γιατί να μην κάνετε τατουάζ αν έχετε ψωρίαση, HealthyLivining.gr. Διαθέσιμο εδώ
- ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ KOEBNER, doctor4all. Διαθέσιμο εδώ
- Δύο βασικοί παράγοντες για τους ασθενείς με λεύκη, vitiligo-center.org. Διαθέσιμο εδώ
- Ψωρίαση, Μιχάλης Κακέπης Δερματολόγος. Διαθέσιμο εδώ
- Pathopysiology of Psoriasis, ScienceDirect. Διαθέσιμο εδώ
- ΨΩΡΑ Ή ΨΩΡΙΑΣΗ; ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΤΕ ΤΙ ΕΙΝΑΙ-ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ, SIKALIAS. Διαθέσιμο εδω
