Της Δώρας Νικολάου,
Απροσδόκητα αγαπημένο γίνεται το βιβλίο του Πασχάλη Πασχαλίδη, Το Χρονικό της Ανατολής, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός. Αν και πράγματι αποτελεί βιβλίο μεγάλου όγκου και από συγγραφέα σχετικά νεαρής ηλικίας (γεννηθείς το 1994), μας φέρνει αρκετά κοντά —από ιστορική σκοπιά— στο θέμα που πραγματεύεται και μας δημιουργεί ζωντανότατες εικόνες.
Ένα χειρόγραφο, ένα ημερολόγιο ενός αφηγητή που βιώνει από πρώτο χέρι την πολιτική και θρησκευτική πραγματικότητα του Ισλαμικού κράτους, από τη θέση του σε ένα χωριό της Συρίας. Μελέτη για το φαινόμενο του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, δίπολα μεταξύ της μικρής χριστιανικής κοινότητας όπου και ζει ο κύριος χαρακτήρας μας και πηγή πληροφοριών μας, κοινότητα-μειονότητα όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε, η βαναυσότητα της έχθρας, της καταπίεσης, των αντίρροπων ανάμεσα σε κάθε άνθρωπο σκέψεων περί ηθικής και ηγεσίας. Το Χρονικό της Ανατολής προσφέρει φιλοσοφικές ανησυχίες και ο ιστορικός του χαρακτήρας περιβάλλεται από ακρίβεια. Αναλυτικότατη οπτική με φόντο την πολυβασανισμένη, ζεστή ανατολίτικη περιοχή του Ιράκ και του Λεβάντε, κατακτημένα από το ISIS.
Σίγουρα αποτελεί δύσκολο θέμα να το αγγίξουν συγγραφείς και ιστορικοί, ενώ τα γεγονότα είναι όχι μόνο πρόσφατα, αλλά και ενέχουν έντονη πολιτική προέκταση, πέραν των ορίων του Ισλαμικού κράτους έως τον Δυτικό κόσμο. Πώς βιώνει μια κοινότητα τον θρησκευτικό Μεσαίωνα που πέρασε και ο ίδιος ο χριστιανισμός μερικούς αιώνες πριν, ποια κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα διαμόρφωσαν τις συνθήκες όπως τις ξέρουμε (ή τις μαθαίνουμε) σήμερα; Όλα μεταφέρονται με θαρραλέα διάθεση και με ομολογουμένως όμορφη γλώσσα. Τα ιστορικά πονήματα τείνουν να κουράζουν, ιδιαίτερα αν δεν είμαστε παθιασμένοι ή πολύ ένθερμοι με το θέμα, αλλά το συγκεκριμένο έχει μια λογοτεχνική μορφή, προσεγμένη λέξη προς λέξη που το καθιστά έως και όμορφο στα μάτια μας. Δεν λείπει, δε, η μυθιστορηματική πλοκή για να κρατήσει το ενδιαφέρον μας ζωντανό.
Υποχρεωτική στρατολόγηση, εκτελέσεις των ανυπότακτων και ένα μικρό χωριό χριστιανών στα μέσα της ανατολής, με γυναίκα αρχηγό, που παραμένει «ελεύθερο» από τον εκτεταμένο φανατισμό που κυριαρχεί γύρω του. Για τον καθένα το θέμα είναι ενδεδυμένο με άλλη σημασία —θρησκευτική, πολιτική, κοινωνική, ανθρωπιστική. Προσωπικά ερωτήματα προκύπτουν περί της ελευθερίας και της υποταγής, περί της βαρβαρότητας με την οποία έρχονται αντιμέτωποι πραγματικοί, ζωντανοί άνθρωποι, μερικά χιλιόμετρα μακριά μας, στον 21ο αιώνα! Πόσο είμαστε δεμένοι με τον τόπο μας και πόσο με τους ανθρώπους του; Όσα ενώνουν και διχάζουν και οδηγούν τους πολίτες αυτού του μικρού χωριού (κατά αναλογία με τόσους και τόσους δύστυχους πλέον λαούς), να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς μακριά από τον τόπο που τους έδεσε υπερασπίζοντάς τον.
Είναι, μεν, το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα, το εγχείρημά του, δε, μεταφέρεται σε εμάς με πλήρη επιτυχία. Στον καθένα μας, πιστεύω, θα απευθυνθεί τούτο το έργο με διαφορετικό τρόπο. Θα χτυπήσει σε διαφορετικές ευαισθησίες, το θέμα, άλλωστε, απασχολεί βαθιά και σε πολλές διαστάσεις. Αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια αξιόλογη ευκαιρία να έρθουμε κοντά με όσα γίνονται, να διασαφηνιστεί λίγο η κατάσταση, να δούμε μια καθαρότερη εικόνα. Γιατί, πράγματι, είναι τόσο ζωντανές οι εικόνες που μας μεταφέρει, τόσο ζεστό το φόντο ανατολής τυλιγμένο στο χρώμα της ώχρας, που το σκεπάζουν οι φιγούρες και τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα σε μια ιστορία με πλοκή που ρέει γρήγορα, παράλληλα με την ωμή αλήθεια.
