Του Μάριου Κριτίδη,
Ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Vladimir Putin, από την αρχή του πολέμου με την Ουκρανία μέχρι πρόσφατα, δεν πραγματοποίησε καμία επίσκεψη σε ξένες χώρες, φαινόμενο που παρατηρείται από την αρχή της πανδημίας και πιθανότατα ενισχύει τη θεωρία για την εκπίπτουσα υγεία του Ρώσου Προέδρου. Παρόλα αυτά, την Τρίτη 19 Ιουλίου, ο Ρώσος Πρόεδρος παρευρέθηκε στην Τεχεράνη για τη διεξαγωγή μίας διμερούς συνάντησης με τον Ayatollah Khomeini και τον Πρόεδρο της χώρας, Ebrahim Raisi. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε μία τριμερής συνάντηση μεταξύ των δύο αναφερομένων και του Τούρκου Προέδρου, Recep Tayyip Erdogan. Η επίσκεψη του Putin στην Τεχεράνη αποτελεί τη δεύτερη επίσκεψή του σε άλλη χώρα μετά την αρχή του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου, με την τελευταία του επίσημη συνάντηση εκτός Ρωσίας να είναι στην Κίνα στις αρχές Φεβρουαρίου. Έχοντας αυτό υπόψιν, καταλαβαίνουμε και τη σημαντικότητα που πιθανότατα είχε αυτή η συνάντηση για τους συμμετέχοντες ηγέτες, πόσο μάλλον για τον Putin.
Στη διμερή συνάντηση Putin και Khomeini, επίκεντρο των συζητήσεων ήταν τόσο ο τρέχων πόλεμος στην Ουκρανία όσο και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλέον εξελιχθεί σε μία μακρά και αργή επιχείρηση, η οποία πλέον διαδραματίζεται στην περιοχή του Donbas και στις περιοχές προς την Αζοφική Θάλασσα. Ο θρησκευτικός ηγέτης Ayatollah Khomeini ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η επιχείρηση στην Ουκρανία ήταν η μόνη λύση για τη Ρωσία, ώστε να αντιταχθεί στον επεκτατισμό του ΝΑΤΟ και της Δύσης. Πιο συγκεκριμένα, είπε: «Αν ο δρόμος ήταν ανοιχτός, (Το ΝΑΤΟ) δεν θα τηρούσε κανένα όριο… Αν η Ρωσία δεν απαντούσε πρώτη, η Δυτική συμμαχία θα εξαπόλυε επίθεση, ώστε να επιστραφεί η Χερσόνησος της Κριμαίας πίσω στην Ουκρανία». Μίλησε, επίσης, για το σχέδιο και την επιθυμία του οι χώρες να πληρώνουν με το δικό τους νόμισμα για την αγορά αγαθών με στόχο, σύμφωνα με τον ίδιο, «να βγει εκτός του διεθνούς εμπορίου το δολάριο».
Πέρα, όμως, από τα ζητήματα αναφορικά με τη σύγκρουση με τη Δύση, η συνάντηση έφερε στην επιφάνεια τη συμφωνία για την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στο Ιράν, συνολικής αξίας 40 δις δολαρίων. Ακόμη, υπήρξαν συζητήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς και για τον εξοπλισμό της Ρωσίας με drone ιρανικής κατασκευής για την ενίσχυση των προσπαθειών των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία. Khomeini και Raisi χαρακτήρισαν πολύ θετική την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία και την επίσημη επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου στη χώρα για πρώτη φορά με το συγκεκριμένο αξίωμα.
Στη συνέχεια της διμερούς αυτής συνάντησης του Ρώσου Προέδρου και με τον Ιρανό Ανώτατο Ηγέτη, η επίσκεψη Putin περιλάμβανε, όπως αναφέραμε, και την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου, Recep Tayyip Erdogan, για την πραγμάτωση μίας εκ νέου τριμερούς συνάντησης μεταξύ τους. Η επίσκεψη του Erdogan στο Ιράν υπήρξε απαραίτητη στο να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις με τον Ρώσο Πρόεδρο για την επικείμενη συμφωνία των δύο μερών, πάνω στο ζήτημα της διανομής των σιτηρών της Ουκρανίας. Με την αρχή του πολέμου, το εμπόριο στην Αζοφική Θάλασσα και τις ακτές της Ουκρανίας, γενικότερα, έχει μειωθεί σημαντικά και, έτσι, έχουν περιοριστεί σε πλέον καίριο βαθμό τα παγκόσμια αποθέματα σε σιτηρά, δεδομένου του ότι το 1/3 των σιτηρών προέρχεται και περνάει από αυτές τις χώρες. Τα αποτελέσματα γίνονται αντιληπτά τόσο από τις αναπτυγμένες χώρες, με τη μεγάλη αύξηση των τιμών, και ακόμα περισσότερο από τις αναπτυσσόμενες, αφού πολλές από αυτές βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με σημαντικές επισιτιστικές κρίσεις. Η προσπάθεια των ομιλιών που έχουν ξεκινήσει στην Κωνσταντινούπολη με τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ, έχει ως στόχο να απελευθερωθούν έως και 22 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών που έχουν παραμείνει αποθηκευμένοι από την αρχή του πολέμου μέχρι σήμερα, δίχως τη δυνατότητα να φύγουν από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. «Υπάρχουν ακόμα αρκετά ζητήματα που εκκρεμούν, είναι θετικό το γεγονός ότι έχει υπάρξει κάποια πρόοδος» σχολίασε ο Ρώσος Πρόεδρος.
Στο επίκεντρο της τριμερούς αυτής συνάντησης ήταν η Συρία, η οποία έχει αποτελέσει πόλο συγκρούσεων μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας. Σε αυτή τη συνάντηση, συζητήθηκε το σχέδιο της Τουρκίας να εξαπολύσει εκ νέου επιχειρήσεις στη Βόρεια Συρία, εναντίον των Κούρδων αυτονομιστών και μέχρι πρότινος ανταρτών, εναντίον του καθεστώτος Assad στη χώρα. Το YPG (το Συριακό παράρτημα του Κουρδικού PKK) διατηρεί μέχρι σήμερα σημαντικό έλεγχο των Κουρδικών περιοχών στην ανατολική και βόρεια Συρία, ενώ η αυτόνομη κυβέρνηση των περιοχών αυτών, η SDF, λάμβανε διαχρονικά την υποστήριξη και τον εξοπλισμό από την Αμερική. Η Τουρκία θεωρεί απαραίτητη την επέκταση της λεγόμενης «ασφαλούς ζώνης», που έχει οριοθετήσει στη Βόρεια Συρία, κατά 30 μίλια παραπάνω, ώστε να προστατευτεί η χώρα από τις τρομοκρατικές ενέργειες του YPG. Στην πραγματικότητα, πιθανολογείται ότι ο Erdogan θέλει αυτές τις περιοχές και με στόχο να εγκαταστήσει ένα μεγάλο μέρος των Σύριων και όχι μόνο προσφύγων στις περιοχές αυτές, αλλοιώνοντας, έτσι, την κουρδική παρουσία.
Η θέση Ιράν και Ρωσίας παρέμενε αρνητική ως προς αυτό το σχέδιο της Τουρκίας. Ο Ayatollah Khomeini ανέφερε χαρακτηριστικά πάνω στο συγκεκριμένο θέμα: «Το σημαντικό είναι η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας. Οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση στη Βόρεια Συρία θα βλάψει ανεπανόρθωτα τόσο τη Συρία όσο και την Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή, ευνοώντας, εν τέλει, μόνο τους τρομοκράτες». Οπότε σε αυτό το ζήτημα, η Τουρκία δεν βρήκε κάποιο πλεονέκτημα, ενώ χρησιμοποιεί την εν λόγω κατάσταση ως διαπραγματευτικό «χαρτί» για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία για τα ουκρανικά σιτηρά. Ο Ρώσος Πρόεδρος έκλεισε την τριμερή συνάντηση με το μήνυμα να συνεχιστούν οι ομιλίες για τη σταθεροποίηση της Συρίας στο μέλλον.
Η συνάντηση αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς παρουσιάζει πολλά πράγματα για τις ανατρεπτικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στο παγκόσμιο διπλωματικό πεδίο. Η Ρωσία, με όλες τις πόρτες κλειστές από τη Δύση, βρίσκει πλέον κοινό συμφέρον και κατεύθυνση με όλες αυτές τις χώρες, οι οποίες για πολύ καιρό εναντιώνονταν στη Δύση. Το Ιράν είναι ο ιδανικός εταίρος για τη Ρωσία, καθώς για πολλά χρόνια βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων από τη Δύση, εξαιτίας του πυρηνικού του προγράμματος. Από την άλλη, η Τουρκία, αν και σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ, διατηρεί ισορροπίες και παραμένει «επιτήδειος ουδέτερος» σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με τη Ρωσία. Η συνάντηση αυτή, όμως, παρουσιάζει και τη δημιουργία ενός ξεκάθαρου αντιδυτικού μετώπου, το οποίο γίνεται ολοένα πιο δραστήριο για να επιτύχει τους στόχους της κυριαρχίας του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Putin forges ties with Iran’s supreme leader in Tehran talks, REUTERS, Διαθέσιμο εδώ
- Putin, in Tehran, gets strong support from Iran over Ukraine, Politico, Διαθέσιμο εδώ
- Putin meets with Iran, Turkey in Tehran amid deadly war in Ukraine, Fox News, Διαθέσιμο εδώ
- Putin arrives in Iran for first trip outside former Soviet Union since his invasion of Ukraine, CNN, Διαθέσιμο εδώ
