Της Κωνσταντίνας Στάμου,
Οι Σταυροφορίες σαν κίνημα που αναπτύχθηκε τον Μεσαίωνα ήταν κατά βάση στρατιωτικές επιχειρήσεις υπό την πνευματική ηγεσία του εκάστοτε Πάπα της Ρώμης. Η έννοια της «Σταυροφορίας» εμπεριέχει ένα είδος ιερού πολέμου, κάτι που είχε τις ρίζες του από την αρχαιότητα. Μέχρι και το τέλος του 11ου αιώνα η Δυτική Ευρώπη είχε μετατραπεί σε μία σημαντική δύναμη, την ώρα που στο Βυζάντιο επιτίθενταν τα τουρκικά φύλα. Στο ανατολικό κομμάτι, λοιπόν, ακολούθησαν εμφύλιοι πόλεμοι από τους οποίους αυτοκράτορας αναδείχθηκε ο Αλέξιος Κομνηνός. Το 1095 ζητάει βοήθεια από τον Πάπα Ουρβανό για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής. Οι χριστιανοί τελικά πήραν τα όπλα οραματιζόμενοι την ανάληψη των Αγίων Τόπων από τους μουσουλμάνους.
Στις 22 Ιουλίου του 1209 πραγματοποιείται η σφαγή των κατοίκων της Μπεζιέ, γεγονός που αποτελεί και την πρώτη στρατιωτική δράση της σταυροφορίας των Αλβιγηνών. Το ιστορικό αυτό γεγονός σχετίζεται με την πολιορκία της πόλης και τον ξεκληρισμό του πληθυσμού της. “Caedite eos! Novit enim Dominns qui sunt eius”, δηλαδή «Σκοτώστε τους! Ο Κύριος γνωρίζει αυτούς που είναι δικοί Του», αυτά ήταν τα λόγια που αντήχησαν με την έναρξη της ορμώδους εισβολής των παπικών στρατευμάτων στη Μπεζιέ, την πόλη που κατείχαν οι Αλβιγηνοί. Σκοπός της όλης πολιορκίας και βιαιοπραγίας αποτέλεσε η επίμονη θέληση της Καθολικής Εκκλησίας για ριζικό ξεκληρισμό των αιρετικών Καθαρών (Αλβιγηνών) της Νότιας Γαλλίας. Σύμφωνα με χρονικό της εποχής, όταν οι άνδρες του ηγουμένου ανακάλυψαν ότι υπήρχαν και Καθολικοί στην πόλη, που ζούσαν ανάμεσα στους αιρετικούς Αλβιγηνούς και συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν εύκολα να διακρίνουν μεταξύ πιστών και αιρετικών, ο ηγούμενος έδωσε την εντολή να θανατωθούν όλοι οι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των βρεφών.
Βέβαια, σύμφωνα με στοιχεία, φημολογείται ότι πίσω από την αίρεση των Καθαρών υπήρχαν στοιχεία από τον Παυλικιανισμό της Μικρά Ασίας. Οι ρίζες της συγκεκριμένης αίρεσης τοποθετούνται στην περιοχή του Λανγκντόκ κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα από έξι επισκόπους των Καθαρών. Θεμελιώδης κανόνας τους αποτελούσε η διαίρεση του σύμπαντος στο Καλό (Θεός, Πνεύμα) και στο Κακό (Σατανάς, Ύλη). Για τους Καθαρούς η ανθρώπινη σάρκα αποτελούσε δημιουργία του Σατανά για τον άνθρωπο και άνηκε στον ιδεατό κόσμο. Έτσι, οι Καθαροί πίστευαν ότι οι άνθρωποι υποχρεούνται να εγκαταλείψουν αυτή την ύλη για να γνωρίσουν τον Θεό. Ως μέσα πραγματοποίησης αυτού του σταδίου τελειότητας θεωρούσαν τη μετάνοια, τη φτωχική ζωή κ.τ.λ. Αυτή η κατάσταση ήταν ιδιαιτέρως ανησυχητική για την Εκκλησία, καθώς επρόκειτο για μία αντιεκκλησιαστική κίνηση που αναπτυσσόταν σε χριστιανικά εδάφη και ήδη από το 1119 ο πάπας Κάλλιστος Β΄ την είχε αποκηρύξει.
Το 1177 ο κόμης Ραϋμόνδος Ε΄ της Τουλούζης συνεργάστηκε με το αββαείο του Σιτώ για την καταπολέμηση αυτής της αίρεσης που αναπτυσσόταν ραγδαία. Ένα εκστρατευτικό σώμα στρατού, στο οποίο ηγούνταν ο κόμης και ο αββάς Ερρίκος του Μαρσιάλ, πολιόρκησε τη Λαβώρ, η οποία ήταν γνωστή ως η εστία της αίρεσης. Όταν η πόλη τελικά παραδόθηκε, ενώ δύο εκπρόσωποι των Καθαρών αιχμαλωτίστηκαν και απαρνήθηκαν την πίστη τους, ο Ερρίκος του Μαρσιάλ επέστρεψε, τότε, στο αββαείο του, αλλά η αίρεση αναβίωσε μετά την αποχώρησή του.
Το 1194 ο Ραϋμόνδος Στ´ γίνεται κόμης της Τουλούζης, διαδέχεται τον πατέρα του και έρχεται αντιμέτωπος με την εδραίωση της αίρεσης, κάτι που δεν του επιτρέπει να δράσει έντονα, καθώς θα έρθει σε μεγάλη σύγκρουση με τους κατοίκους της κομητείας του. Επίσης, ενδεικτικό της μεγάλης εξάπλωσης της αίρεσης ήταν και η παρουσία Καθαρών σε τομείς της διοίκησης. Μέσα σε αυτό το κλίμα βλέπουμε τον υπό κόμη του Μπεζιέ, Ρογήρο Β´, να προβαίνει σε λεηλασία και κάψιμο ενός μοναστηριού και τη φυλάκιση του ηγούμενου και του επισκόπου. Ο κόμης της Φουά έδιωξε τους μοναχούς από τη μονή του Παμιέ και την έκανε στρατώνα. Ύστερα από όλα αυτά, ακόμα και ο Ραϋμόνδος κατέληξε να καταστρέφει εκκλησίες και να διώκει τους μοναχούς, κατί που είχε ως αποτέλεσμα τον αφορισμό του.
Έπειτα, ο ίδιος ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ´ ήταν ιδιαίτερα ανήσυχος με την εξάπλωση της επιρροής των Καθαρών. Αυτός ο προβληματισμός δεν έβρισκε σύμφωνους τους αρχιεπισκόπους της Ος και της Ναρμπόν, που θεωρούσαν πως η κατάσταση βρισκόταν υπό έλεγχο. Ο Ιννοκέντιος απέστειλε αρκετούς ιερωμένους, μεταξύ των οποίων ο άγιος Δομίνικος και ο Γκυ ντε Βω ντε Σερναί, για την επιστροφή των κατοίκων της περιοχής στον καθολικισμό. Οι ενέργειές τους στην αρχή ήταν άκαρπες κι έτσι ο Δομίνικος είχε την ιδέα της δημιουργίας του Τάγματος των Δομινικανών, αρχή του οποίου ήταν η περιπλάνηση και η προσευχή, κάτι που θα έβρισκε ευρύτερη αποδοχή του ντόπιου πληθυσμού.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, ο Πάπας διόρισε τον Πιέρ ντε Καστελνώ, ως εκπρόσωπό του, ώστε ο ίδιος να τους πείσει για την ανάγκη λήψης μέτρων κατά των Καθαρών, χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Ο Ραϋμόνδος αρνήθηκε να επιβάλει διά της βίας τις απόψεις της Εκκλησίας και προσφέρθηκε να μεταστρέψει τους αιρετικούς διά της πειθούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον αφορισμό του, το 1208, έπειτα όμως δήλωσε μετάνοια, γεγονός που του εξασφάλισε την πολυπόθητη άφεση, δίχως όμως στην ουσία να έχει αλλάξει κάτι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ: Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΛΒΙΓΗΝΩΝ (1208-1244), greekworldhistory.com, διαθέσιμο εδώ
- Σταυροφορία των Αλβιγηνών, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Ξεχνώντας να είσαι άνθρωπος, amagi.gr, διαθέσιμο εδώ
