Tης Κωνσταντίνας Λέφα,
Μια γωνιά της Θεσσαλονίκης που δεν περνά απαρατήρητη, λόγω της ιδιαίτερης και πρωτότυπης αρχιτεκτονικής της, αλλά και της κληρονομιάς που φέρει στο σήμερα, είναι η συνοικία Ουζιέλ. Ανάμεσα στις πολυόροφες πολυκατοικίες και στη βουή της μεγαλούπολης, η συνοικία των αρχοντικών αυτών βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης -περιοχή Ντεπώ- και εκτείνεται σε τρεις καθέτους: στην οδό Γεωργίου Παπανδρέου -πρώην Ανθέων-, ανάμεσα στη βίλλα Αλλατίνι -κτίριο Νομαρχίας- και στη βίλλα Morpurgo.
Είκοσι οκτώ αρχοντικά βγαλμένα από μια άλλη εποχή, με χαρακτηριστική πανομοιότυπη αρχιτεκτονική. Ισόγεια και ανώγεια νεοκλασικά σπίτια, βαμμένα με γήινα αλλά και ζωηρά χρώματα, ξύλινα παραθυρόφυλλα και παντζούρια κοσμημένα με κυκλικά λευκά αετώματα κάτω απ’ τις κεραμοσκεπές. Είναι μια ανάσα οξυγόνου μέσα στην πόλη, με αναρριχώμενα φυτά σε εξωτερικούς τοίχους και πέργκολες αυλών που φτάνουν μέχρι τα πέτρινα πλακόστρωτα, ενώ δέντρα πολλών ετών και έπιπλα «φερ φορζέ» ενισχύουν την ατμόσφαιρα εποχής. Η πλειονότητα των σπιτιών κατοικείται και συντηρείται από τους σημερινούς ιδιοκτήτες, που είναι ιδιαίτερα πρόσχαροι και πρόθυμοι να επικοινωνήσουν με τους περαστικούς και να αφηγηθούν μια αυθεντική και άκρως Θεσσαλονικιώτικη ιστορία.
Η ιστορία της γειτονιάς έχει την αφετηρία της στο 1927, όταν ο εργολάβος Δαβίδ Ουζιέλ, κύριος μέτοχος της «Εταιρείας Τροχοδρομιών Θεσσαλονίκης», σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Ζακ Μοσέ, σχεδίασαν και έχτισαν τα αρχοντικά με βασική πρόθεση να στεγαστούν στα σπίτια οι υπάλληλοι της «Εταιρείας Τροχοδρομιών», καθώς η αποθήκη της “Depot” βρισκόταν κοντά, αφήνοντας την ονομασία της στην περιοχή. Εν τέλει, οι υπάλληλοι δεν έμειναν ποτέ στη γειτονιά και τα αρχοντικά αργότερα πουλήθηκαν σε ιδιώτες. Κατοικήθηκε κυρίως από Εβραίους υπήκοους στα μέσα του 20ου αιώνα, ενώ μέχρι και σήμερα υπάρχουν κάποιοι απόγονοί τους. Το 1984 τα αρχοντικά χαρακτηρίστηκαν ως «κτίρια που χρήζουν ειδικής κρατικής προστασίας», μαζί με την γειτονική βίλα Morpurgo-Zαρντινίδη.
Δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί πολυσύχναστο σημείο της πόλης, αφού βρίσκεται σε περιοχή απομακρυσμένη από το κέντρο και παράλληλα είναι «χωμένη» μέσα στις πολυκατοικίες. Ακόμη και πολλοί ντόπιοι που δεν έχουν εξερευνήσει την περιοχή Ντεπώ, δεν έχουν γνώση της ύπαρξης αυτής της συνοικίας. Θαμώνες είναι πλέον μικρά παιδιά που συχνάζουν στο γειτονικό πάρκο, ενώ η συνοικία δεν προσφέρει κάποιο μέρος ψυχαγωγίας, καφέ ή εστιατόριο, που θα μπορούσε να την κάνει πιο γνωστή στον κόσμο της Θεσσαλονίκης. Τουριστικά, φαίνεται να μην έχει κάποιο είδος αξιοποίησης, όμως σίγουρα κάποιος που αναζητά κάποιο πιο «εναλλακτικό» αξιοθέατο ευκόλως το βρίσκει.
Η συνοικία με τα ανεξίτηλα στη μνήμη αρχοντικά στην ανατολική Θεσσαλονίκη είναι αναμφίβολα μια κοιτίδα πολιτισμού και τραβάει την προσοχή οποιουδήποτε περαστικού. Σπάει την μονοτονία της μεγαλούπολης τόσο αρχιτεκτονικά όσο και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων που διαβιούν σ’ αυτή, αφού η ύπαρξη αυλής σε σπίτια είναι πια σπάνιο φαινόμενο γι’ αυτή την περιοχή. Η ενδιαφέρουσα ιστορία με την «Εταιρεία Τροχοδρομιών» αφήνει ερωτηματικά για την κατάληξη αυτών των σπιτιών στο μέλλον, αλλά διεγείρει και την περιέργεια περαστικών και επισκεπτών να την πάνε ένα βήμα παραπέρα. Παραμένει μια γειτονιά που κρατάει καλά κρυμμένο το μυστικό της, ίσως από μια ηθελημένη σιωπηλή «ομερτά» των κατοίκων της να την έχουν «δικιά τους», αλώβητη και ανέγγιχτη, φυλάγοντάς την σαν κόρη οφθαλμού, μοναδική και αλλοτινή στο διάβα του χρόνου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Συνοικία Ουζιέλ: H συνοικία μιας άλλης εποχής στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, Από τις 4 στις 5, διαθέσιμο εδώ
- Συνοικία Ουζιέλ: Μια γειτονιά βγαλμένη από άλλη εποχή (Φώτο+Βίντεο), ThessalonikiGuide, διαθέσιμο εδώ
