Του Χρήστου Παπαγεωργίου,
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1991, διεξήχθη δημοψήφισμα στην Αρμενία, όπου οι πολίτες κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερώτημα: «Συμφωνείτε η Δημοκρατία της Αρμενίας να είναι ένα δημοκρατικό και ανεξάρτητο κράτος, έξω από τη σύνθεση της ΕΣΣΔ;». Με την απάντηση να είναι θετική, δόθηκε στους Αρμενίους το δικαίωμα να οικοδομήσουν το μέλλον τους με μεγαλύτερη αισιοδοξία και ασφάλεια, αφήνοντας πίσω τους τις μελανές εκείνες εποχές.
Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ανεξαρτησία της Αρμενίας. Τις δυο αυτές χώρες τις συνδέει μακροχρόνια φιλία και, εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες που έχουν αναγνωρίσει επισήμως τη γενοκτονία των Αρμενίων, καθώς και ότι η άρνηση της εν λόγω γενοκτονίας έχει ποινικοποιηθεί. Μάλιστα, στις 24 Απριλίου, ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε ανάρτησή του στο Twitter, ανέφερε πως «107 χρόνια από την έναρξη της Γενοκτονίας των Αρμενίων και της συστηματικής εξόντωσης 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων, τιμούμε τη μνήμη των θυμάτων. Η ανάμνηση μελανών σελίδων του παρελθόντος είναι οδηγός για την αποτροπή παρόμοιων εγκλημάτων στο μέλλον. Πρωταρχικό μέλημά μας είναι ένα μέλλον ειρήνης και αμοιβαίου σεβασμού για όλους».
Προ ολίγων ημερών, ο Υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας, Αραράτ Μιρζογιάν, παραχώρησε συνέντευξη σε γνωστή εφημερίδα, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, τις διαχρονικές σχέσεις των δύο χωρών, αναφερόμενος, μάλιστα, στην κοινή ιστορία των εθνών. Βέβαια, δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην υποστήριξη της Ελλάδας στην Αρμενία, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τον πόλεμο του 2020. Να υπενθυμίσουμε πως από τις 27 Σεπτεμβρίου 2020 έως τις 10 Νοεμβρίου του ιδίου έτους, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν συγκρούστηκαν σε έναν σκληρό πόλεμο, ο οποίος αφορούσε τον έλεγχο της αμφισβητούμενης περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ο κ. Μιρζογιάν επεσήμανε πως το 2022 συμπληρώνεται μια τριακονταετία διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και Αρμενία και πως, μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια, έχουν αναπτυχθεί ισχυρές διακρατικές σχέσεις, ενώ έχει προωθηθεί και μια στέρεη πολιτική ατζέντα, η οποία καλύπτει μεγάλο αριθμό τομέων (άμυνα, οικονομία, εκπαίδευση). Εξέφρασε, επίσης, την ικανοποίησή του, μετά από τις παραγωγικές, όπως τις χαρακτήρισε, συζητήσεις με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, οι οποίες έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης του Αρμένιου Υπουργού στην Αθήνα. Αναφερόμενος σε «στρατηγικούς εταίρους», ο κ. Μιρζογιάν πιστεύει πως οι σχέσεις των δυο χωρών πρέπει να αναβαθμιστούν σε ανώτερο επίπεδο.
Σχεδόν έναν μήνα πριν, υπογράφηκε Μνημόνιο Συν-αντίληψης και Συνεργασίας στον τομέα της Διασποράς, από την Ελλάδα, την Αρμενία και την Κύπρο, με εκπροσώπους τον Υφυπουργό Εξωτερικών, Ανδρέα Κατσανιώτη, αρμόδιο για θέματα Απόδημου Ελληνισμού, τον Ύπατο Αρμοστή για Θέματα Αποδήμων, Zareh Sinanyan, και τον Επίτροπο Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα και Θέματα Αποδήμων, Φώτη Φωτίου, αντίστοιχα. Με αυτόν τον τρόπο, κατορθώνεται η υπενθύμιση των ισχυρών θρησκευτικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ των χωρών, αλλά και η ενίσχυση της «τριμερούς φιλίας» τους. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στη δέσμευση των τριών χωρών, για από κοινού προσπάθεια διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, της Γενοκτονίας των Ποντίων, αλλά και για τη διεθνή καταδίκη της παράνομης κατοχής του βορείου τμήματος της Κύπρου από τη γείτονα χώρα.
Βέβαια, με την έναρξη της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το 2020, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μέσω του εκπροσώπου του, Ιμπραχήμ Καλίν, έσπευσε να προσφέρει στήριξη στο Αζερμπαϊτζάν, επιδιώκοντας να προωθήσει τα συμφέροντά του για ακόμη μια φορά. Να σημειωθεί, επίσης, ότι και στην πρώτη ένοπλη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Τουρκία είχε λάβει την ίδια θέση. Συγκεκριμένα, ο κ. Καλίν ανέφερε πως «Η Τουρκία παραμένει αλληλέγγυα με το Αζερμπαϊτζάν. Δεσμευόμαστε να στηρίξουμε το Αζερμπαϊτζάν με κάθε δυνατό μέσο […]. Φυσικά, θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε στο πλευρό των Αζέρων και της κυβέρνησης εναντίον κάθε είδους επιθετικότητας από την Αρμενία ή κάποιο άλλο κράτος».
Αυτή η υποστήριξη είναι φυσιολογική, δεδομένων των ήδη καρποφόρων σχέσεων των γειτονικών κρατών, κάτι το οποίο αποδεικνύεται όχι μόνο από τους κοινούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς (οι δυο χώρες αναφέρονται στις σχέσεις τους ως «δύο κράτη-ένα έθνος») και από το γεγονός ότι η Τουρκία ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Αζερμπαϊτζάν από την ΕΣΣΔ το 1991, αλλά και από τις επενδύσεις του ενός κράτους στο άλλο (19,5 δις δολάρια από μέρους του Αζερμπαϊτζάν στην Τουρκία και 11 δις δολάρια από την Τουρκία στο Αζερμπαϊτζάν).
Φυσικά, μια μικρής εκτάσεως αναφορά θα γίνει και στις στρατιωτικές-αμυντικές σχέσεις των δυο κρατών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Συμφωνία «Στρατιωτικού Συνεταιρισμού και Αμοιβαίας Αλληλοβοήθειας», που υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2010, με δεκαετή ισχύ και δυνατότητα ανανέωσης για ακόμη δέκα έτη. Η Ελλάδα, λοιπόν, και η Αρμενία έχουν απέναντί τους έναν κοινό αντίπαλο, ο οποίος, όπως ανάγεται από τα παραπάνω, –και λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις, όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά ζητήματα–, δεν φαίνεται πρόθυμος για κάποιου είδους συζήτηση.
Στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων μεταξύ Ελλάδος-Αρμενίας, αξίζει να επισημανθούν οι συνεχείς εκατέρωθεν επισκέψεις αξιωματούχων, με πρόσφατο παράδειγμα την επίσκεψη της Υφυπουργού Τουρισμού, Σοφίας Ζαχαράκη, στο Ερεβάν (03/06/2022), στο πλαίσιο συμμετοχής της στην 67η συνάντηση της Επιτροπής για την Ευρώπη του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού. Οι σχέσεις των δυο χωρών βρίσκονται σε πολύ καλό επίπεδο και, φυσικά, ελπίζουμε όχι μόνο να συνεχίσουν, αλλά και να εξελιχθούν ανοδικά.
Αναμφίβολα, οι μνήμες από τη γενοκτονία των Αρμενίων είναι ακόμη νωπές και καθώς τον Σεπτέμβριο του 2022 θα συμπληρωθεί ένας αιώνας από τη Μικρασιατική Καταστροφή, δίνεται η ευκαιρία σε Έλληνες και Αρμενίους να εμβαθύνουν ακόμη περισσότερο στην κοινή τους ιστορία. Προφανώς, οι εγκληματικές πρακτικές των Νεοτούρκων, οι οποίες αποσκοπούσαν σε «εκτουρκισμό», δεν θα έπρεπε να ξεχαστούν, και, αντιθέτως, θα πρέπει να καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια υπενθύμισης σε παίκτες της διεθνούς σκακιέρας με «τάσεις αμνησίας». Το μέλλον, όμως, που θα οικοδομηθεί, θα πρέπει να διασφαλίσει την ειρηνική επίλυση των διαφορών, την καταδίκη οποιασδήποτε παραβίασης του διεθνούς δικαίου, την προστασία των συνόρων και την αποτροπή αναθεωρητικών πράξεων και απειλών καθ’ οιονδήποτε τρόπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αρ. Μιρζογιάν στην «Κ»: Να αναβαθμίσουμε τη συνεργασία Ελλάδας – Αρμενίας, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- K. Μητσοτάκης-Γενοκτονία Αρμενίων: Οι μελανές σελίδες οδηγός αποτροπής παρόμοιων εγκλημάτων, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πάτρα: Ελλάδα – Κύπρος – Αρμενία υπέγραψαν Μνημόνιο συνεργασίας για θέματα Αποδήμων, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (2020), wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Η Τουρκία προωθεί τα συμφέροντά της στον Καύκασο, dw.com, διαθέσιμο εδώ
- Η στρατηγική συνεργασία Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας και η αζεροτουρκική παγίδα, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
