Της Κωνσταντίνας Στάμου,
Ως Λεγεώνα των ξένων (Légion étrangère) χαρακτηρίζεται ένα από τα διασημότερα σώματα της παγκόσμιας στρατιωτικής Ιστορίας, που βρίσκεται στην υπηρεσία του γαλλικού κράτους. Την ίδρυσή της, η οποία χρονολογείται στις 10 Μαρτίου 1831, οφείλει στην έκδοση διατάγματος από τον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο-Φίλιππο και, κατ’ επέκταση, στον τότε Υπουργό Στρατιωτικών, Jean Soult, για την πίεση που άσκησε και την επίσπευση των διαδικασιών. Η επιτυχής εξέγερση κατά της δυναστείας των Βουρβόνων τον Ιούλιο του 1830 είχε ως αποτέλεσμα τη διάλυση του πιστού στο στέμμα μισθοφορικού σώματος, το οποίο αποτελούνταν κυρίως από Ελβετούς. Παράλληλα, η στρατιωτική εμπλοκή της Γαλλίας στη βόρεια Αφρική καθιστούσε επιτακτική την ανάγκη στρατολόγησης περισσότερων ανδρών. Έτσι, η πολιτική ηγεσία της Γαλλίας οδηγήθηκε στην απόφαση για τη στελέχωση ενός ειδικού σώματος, στο οποίο δεν θα συμμετείχαν Γάλλοι πολίτες.
Αρχικά, το στρατιωτικό σώμα της λεγεώνας ήταν προορισμένο για τις εξωτερικές μάχες. Η λεγεώνα αποτελούσε μία πολυπολιτισμική ομάδα, αλλά την πλειονότητά της συγκροτούσαν άτομα που διώκονταν από τις χώρες τους, για διαφόρους λόγους. Οι φυγάδες αποκτούσαν πρόσβαση κυρίως μέσα από τέσσερα στρατολογικά κέντρα στην Κεντρική Ευρώπη. Αποδεκτοί γίνονταν οι νεοσύλλεκτοι ηλικίας 18-40 ετών και υπήρχε η δυνατότητα απόκρυψης της αληθινής ταυτότητας των στρατιωτών με πλαστά στοιχεία που επικυρώνονταν ως επίσημα. Η πιο πιθανή κατάληξή τους ήταν ο θάνατος, όπως είπε χαρακτηριστικά το 1884 ο στρατηγός Négrier: «Λεγεωνάριοι, είστε στρατιώτες φτιαγμένοι για να πεθάνετε. Εμείς θα σας στείλουμε εκεί που οι άνδρες πεθαίνουν».
Το 1854, η λεγεώνα προσέφερε τις υπηρεσίες της στον Κριμαϊκό Πόλεμο και πέντε χρόνια αργότερα στην Ισπανία, ενώ αξιοσημείωτη είναι και η συμμετοχή της στον πόλεμο του Μεξικού. Στις 30 Απριλίου 1863 διεξήχθη η μάχη του Camerone στο Μεξικό. Η μάχη αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της αγριότητάς τους, αφού όταν μία ομάδα λεγεωναρίων (υπεύθυνων ανεφοδιασμού) είχε περικυκλωθεί από τον εχθρό, μετά από 10 ώρες ατελείωτης αντεπίθεσης και άμυνας, οι πέντε εναπομείναντες μισθοφόροι, έχοντας εξαντλήσει όλα τα πολεμικά εφόδια, όρμησαν στον εχθρό με ξύλινα κοντάρια. Ένας κανόνας της λεγεώνας υποχρεώνει τον πολεμιστή να υπερασπιστεί τους συντρόφους του θαρραλέα και να φύγει τελευταίος από τη μάχη.
Κατά τις επόμενες δεκαετίες, η λεγεώνα αξιοποιήθηκε στον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ειδικότερα, στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η συγκέντρωση στρατιωτών ήταν μεγαλύτερη. Τσεχοσλοβάκοι, Εβραίοι, Γιουγκοσλάβοι, Ισπανοί, Ελβετοί και Βέλγοι αποτέλεσαν καινούριες ομάδες εισαχθέντων, που πήραν μέρος σε πολλές μάχες. Μεταξύ άλλων, μονάδες του σώματος υπερασπίστηκαν τα γαλλικά εδάφη κατά τη γερμανική εισβολή του Μαΐου-Ιουνίου 1940. Άλλες μάχες, στις οποίες έλαβε μέρος, διεξήχθησαν το 1941 στη Συρία με τον De Gaulle και το 1942 στη Λιβύη και την Αίγυπτο κατά του Rommel. Στην Τύνιδα διέλυσαν τις ιταλογερμανικές φρουρές.
Μετά τον πόλεμο, η λεγεώνα ανασυντάχθηκε και πολλαπλασίασε τη στρατιωτική της δύναμη, η οποία πλέον ανερχόταν σε 20.000 στρατιώτες, με παράλληλη μεγάλη συγκέντρωση νεοφερμένων αιτήσεων και δηλώσεων εθελοντών στα γραφεία. Η πλειονότητα αποτελούνταν από Γερμανούς στρατιώτες των Ες-Ες και αλλοδαπούς φασίστες αντίθετους στη νέα πολιτική κατάσταση της χώρας τους. Σε εκείνη τη φάση, λόγω των γενικότερων αναταραχών και λαϊκών εξεγέρσεων στη Γαλλία, όλοι γίνονταν δεκτοί. Το 1945, διαπράχθηκε στην Αλγερία ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα, με τον αριθμό τον Αλγερινών νεκρών να ανέρχεται στους 40.000 στην περιοχή της Κωνσταντίνης.
Παρόμοιες βιαιότητες σημειώθηκαν στη Μαδαγασκάρη και την Ινδοκίνα. Ως επόμενος στόχος τους ορίστηκε η καταπολέμηση ανταρτικών βιετναμέζικων μονάδων. Εκεί, επήλθε και η μεγάλη ήττα τους με την απώλεια πολλών στρατιωτών. Ως τελευταία αποικιοκρατική αποστολή της λεγεώνας μνημονεύεται αυτή στην Αλγερία. Οι λεγεωνάριοι μετέτρεψαν για ακόμη μία φορά το πεδίο μάχης σε «αγρό αίματος» και διέπραξαν πολλά βασανιστήρια και λεηλασίες εις βάρος οπλισμένων αντιπάλων, αλλά και του άμαχου πληθυσμού.
Το 1961, τάχθηκαν στο πλευρό του στρατηγού Raoul Salan, ο οποίος μαζί με άλλους συναδέλφους του είχε οργανώσει πραξικόπημα εναντίον του De Gaulle, ο οποίος υποστήριζε τους Αλγερινούς. Το πραξικόπημα απέτυχε και η Λεγεώνα των Ξένων υπέστειλε τη σημαία της και μεταφέρθηκε στην Κορσική. Τρομερό πλήγμα για το κύρος της λεγεώνας αποτέλεσε και η αναπαράσταση της απροκάλυπτης αλήθειας της απάνθρωπης εξουδετέρωσης των εχθρών από έναν Γερμανό ταγματάρχη μπροστά σε μία κινηματογραφική κάμερα υπό την επήρεια μέθης. Το ντοκιμαντέρ διέρρευσε ταχύτατα και αποτέλεσε την αφορμή για την κατάθεση μαρτυριών ανθρώπων, αλλά και λιποτακτών της λεγεώνας που εμφανίστηκαν.
Παρά ταύτα, η δράση του μισθοφορικού αυτού σώματος συνεχίζεται έως και σήμερα σε τομείς του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σήμερα, η έδρα της λεγεώνας βρίσκεται στην Aubagne της Γαλλίας, στις εκβολές του Ροδανού. Η κεντρική της ομάδα στρατοπεδεύει στην Κορσική. Στη λεγεώνα συνεχίζει να τηρείται η παράδοση της στρατολόγησης ενός ευρέος φάσματος μισθοφόρων για περίοδο τουλάχιστον πέντε χρόνων. Τη θέση των αξιωματικών, ωστόσο, κατέχουν κυρίως Γάλλοι. Η πλειοψηφία των μισθοφόρων της Λεγεώνας των Ξένων είναι πλέον Ανατολικοευρωπαίοι και Λατινοαμερικάνοι, ενώ συμμετέχει σε όλο και περισσότερες στρατιωτικές επιχειρήσεις και «ειρηνευτικές αποστολές» υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Καρύκας, Παντελής (2014), «Η Λεγεώνα των Ξένων στον Β΄ ΠΠ: Από τη μάχη της Γαλλίας, στη βόρεια Αφρική και το Στρασβούργο», Στρατιωτική Ιστορία 208, σελ. 44-53
- Χατζηκώστας, Αλέκος (2020), Λεγεώνα των Ξένων: Μία ιστορία κάθε άλλο παρά γοητευτική…, atexnos.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Χριστοδούλου, Τίτος (2021), Λεγεώνα των Ξένων: Ιστορία, σύγχρονες επιχειρήσεις, infognomonpolitics.gr. Διαθέσιμο εδώ
