Του Θάνου Κουλουβάκη,
Η τέχνη, σε όλες της τις εκφάνσεις, είναι αναμφίβολα μία προσφιλής ενασχόληση για όλους τους ανθρώπους – είτε αυτοί τη δημιουργούν είτε την απολαμβάνουν. Όλοι και όλες στην καθημερινότητά μας απολαμβάνουμε την τέχνη, ακόμη κι αν καμιά φορά δεν το συνειδητοποιούμε. Η μουσική που ακούμε, μία ταινία που θα δούμε πριν πέσουμε για ύπνο, μία γρήγορη ματιά σε μία φωτογραφία που υπάρχει στα banners του μετρό· όλα αυτά αποτελούν καλλιτεχνικά δημιουργήματα, στα οποία εμείς έχουμε πρόσβαση στην καθημερινότητά μας και ικανοποιούν κάποιες από τις ανησυχίες ή τις ανάγκες μας.
Έπειτα από αυτή τη μικρή εισαγωγή, στην οποία αναφερθήκαμε στο πώς η τέχνη καταλαμβάνει κομμάτια από τη ζωή μας, ακόμη κι αν οι ίδιοι δεν το καταλαβαίνουμε, θα ήθελα να περάσουμε στο κύριο θέμα. Η αλήθεια είναι ότι με έχει προβληματίσει ιδιαιτέρως τι μπορεί να χαρακτηρίζεται ως «καλή» και τι ως «κακή» τέχνη· ή μάλλον –για να το θέσω πιο σωστά– τι θεωρεί ο κόσμος καλή και κακή τέχνη. Σίγουρα, όσα θεωρούμε αισθητικά όμορφα αντιμετωπίζονται ως τέτοια, καθότι η κοινωνία μας μάς έχει μάθει ότι –κατά κάποιον τρόπο– οφείλουμε να τα αντιλαμβανόμαστε έτσι.
Επομένως, με βεβαιότητα θα μπορούσαμε να πούμε ότι και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την τέχνη ή αντιμετωπίζουμε ένα έργο τέχνης, έχει να κάνει ξεκάθαρα με την κοινωνία στην οποία έχουμε μεγαλώσει και τα ερεθίσματα που έχουμε λάβει από το περιβάλλον. Ωστόσο, βλέπουμε ότι ακόμη και μέσα στα πλαίσια μίας μόνο κοινωνίας υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με την εκάστοτε καλλιτεχνική δημιουργία. Συνεπώς, δεν είναι μόνο η επιρροή από την κοινωνία που διαμορφώνει την αισθητική, αλλά και άλλοι παράγοντες. Αν μιλήσω με γνώμονα τον εαυτό μου, νομίζω ότι τα βιώματά μας σίγουρα επηρεάζουν, επίσης, την αισθητική και, κατ’ επέκταση, το τι μας αρέσει –ή μη– στην τέχνη.
Με αυτόν τον τρόπο, έναν άνθρωπο μπορεί να τον συγκινεί μια σύνθεση του Τσαϊκόφσκι, ενώ κάποιον άλλο να τον αφήνει παντελώς αδιάφορο. Το ίδιο ισχύει, φυσικά, και για τον κινηματογράφο και το θέατρο, για τη φωτογραφία ή τη γλυπτική. Εν τούτοις, υπάρχουν ορισμένα έργα που αρέσουν σε αισθητά λιγότερους ανθρώπους σε σχέση με τα υπόλοιπα. Πιστεύω ότι σας έχει τύχει να μιλάτε για ένα έργο και τα περισσότερα άτομα με τα οποία το μοιράζεστε να μην έχουν θετική γνώμη ή, στην καλύτερη, να κρατούν μία ουδέτερη στάση. Πιστεύω πλέον, ότι αυτό συμβαίνει σε έργα που τείνουν να σοκάρουν τους ανθρώπους· σε έργα τέχνης που προκαλούν κάποιου είδους αναταραχή στο κοινωνικό σύνολο, που το μπερδεύουν ή το γεμίζουν με αμφιβολίες.
Σε αυτή την περίπτωση, ασυναίσθητα οι άνθρωποι απωθούνται και σαφώς προτιμούν να απέχουν. Ενίοτε, έχουν σοκαριστεί τόσο πολύ, που προτιμούν να απέχουν και από τη συζήτηση. Δεν μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση, ίσως τους προκαλεί αμηχανία, και νομίζω ότι δεν μπορούν να διαμορφώσουν εύκολα άποψη. Αυτό τους κάνει να αποστασιοποιούνται και να είναι ουδέτεροι.
Σε κάθε περίπτωση, η τέχνη είναι μία υπέροχη ενασχόληση, η οποία μπορεί να μας προσφέρει φανταστικές εμπειρίες και δημιουργικά συναισθήματα. Συνεπώς, αρχικά, πρέπει να την εκτιμάμε όπως της αξίζει και, ύστερα, να γινόμαστε συνδημιουργοί, συνδιαμορφωτές ή απλώς και θαυμαστές της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Τι είναι τελικά η τέχνη;, parallaximag.gr, διαθέσιμο εδώ.
