Του Τάσου Οικονόμου,
Τον τελευταίο καιρό τα οικονομικά ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει η γειτονική μας χώρα ποικίλουν και χρήζουν άμεσης διαχείρισης. Από τη ριψοκίνδυνη τακτική του Ερντογάν με την υποτίμηση της λίρας μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία που έπληξε ακόμη και τη χώρα που διατυμπάνιζε τον ρόλο ανάμεσα σε Ρωσία και ΝΑΤΟ, τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί κατάφεραν βαθιά πλήγματα στο εσωτερικό της χώρας. Ο πιο άμεσος αποδέκτης όλων αυτών των δυσχερειών είναι τα απλά νοικοκυριά της Τουρκίας, για τα οποία η καθημερινότητα αποδεικνύεται άθλος.
H Νομισματική Κατάσταση της Τουρκίας
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιστεύει ότι θα αναδείξει την Τουρκία σε παγκόσμια οικονομική δύναμη. Για να καταφέρει αυτόν τον δύσκολο και σχεδόν άπιαστο στόχο, έχει ρίξει στα κάτεργα την αξία της τουρκικής λίρας. Τα τελευταία 5 χρόνια η τουρκική λίρα έχει χάσει το 80% της αξίας της. Πιο συγκεκριμένα, μόνο για το έτος 2022 η λίρα έχει μια πτώση 25% σε σχέση με το δολάριο. Παράλληλα, αποβλέποντας στο μεγαλόπνοο σχέδιο των επενδύσεων στην Τουρκία (όντως κάποιες μεγάλες εταιρείες έχουν δημιουργήσει κάποιες βάσεις στη χώρα), η Κεντρική Τράπεζα τα έτη 2019-20 για να σταματήσει την πτώση της λίρας, πούλησε 128 δις δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα. Αν και αυτή η πολιτική πώλησης των αποθεμάτων δεν βοήθησε ιδιαίτερα τη νομισματική ισορροπία, η Κεντρική Τράπεζα (ελεγχόμενη άμεσα από τον πρόεδρο) συνέχισε αυτή την τακτική ξεπουλήματος, ώστε το συναλλαγματικό υπόλοιπο να φτάσει στα 18 δις δολάρια! Όσο ο πρόεδρος προσπαθεί να εξασφαλίσει συνάλλαγμα από άλλες χώρες (Αζερμπαϊτζάν, Λιβύη, Σαουδική Αραβία) οι τόσο εξεζητημένοι επενδυτές της Τουρκίας ρευστοποιούν κρατικά ομόλογα και σε κάποιες περιπτώσεις τις ίδιες τις επιχειρήσεις τους.
«Κύμα» πληθωρισμού
Τον μήνα Ιούνιο, όλη η υφήλιος βίωσε ένα αυξανόμενο επίπεδο πληθωρισμού. Η πλειονότητα των χωρών που πλήγηκαν από την ενεργειακή κρίση που οδήγησε σε αυτό το φαινόμενο, οδηγήθηκαν σε αύξηση των τιμών από 6% μέχρι 20%, με τις χειρότερες περιπτώσεις να είναι αυτές της Εσθονίας, Λετονίας και Λιθουανίας. Η Ελλάδα, επίσης, για τον μήνα Ιούνιο παρουσίασε πληθωρισμό ύψους 12%, από τους πιο υψηλούς στην ευρωζώνη. Όμως, λίγες χώρες έχουν φτάσει το επίπεδο του 80% σε όλη τη διάρκεια της παγκόσμιας Ιστορίας και σίγουρα μας φέρνουν στο μυαλό μεσοπολεμικές καταστάσεις.
Το 80% του Ιουνίου δεν είναι κάτι τελείως ξένο και αναπάντεχο για την Τουρκία. Τον Μάιο του 2022 το ποσοστό του πληθωρισμού κυμαίνονταν στο 72%, πάλι ένα ποσοστό πάρα πολύ υψηλό. Η κυβέρνηση του Ερντογάν συνεχίζει να αναφέρει ότι δεν έχει θέμα με τον πληθωρισμό, αλλά αναγνώρισε το ζήτημα κόστους ζωής στη γείτονα χώρα. Αυτή η δήλωση κρύβει μια μεγάλη αλήθεια, αλλά, παράλληλα, υπονομεύει τη σημασία του πληθωρισμού. Όντως τα ζητήματα κόστους ζωής δεν ξεκίνησαν με τον πληθωρισμό, από την πρώτη κατάρρευση της λίρας η τιμή των εισαγομένων προϊόντων εκτοξεύτηκε και κατέστησε τα ψώνια και για τα βασικά αγαθά ένα μεγάλο πρόβλημα για τα νοικοκυριά.
Η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη για την οικονομική πρωτεύουσα της Τουρκίας, την Κωνσταντινούπολη, αφού εκεί ο πληθωρισμός άγγιξε το 94%! Ακόμη, έχει δημιουργηθεί ένα άλλο θέμα αξιοπιστίας σχετικά με τα δεδομένα που έρχονται στην επιφάνεια. Η αντιπολίτευση της γείτονας χώρας αναφέρει πως τα ποσοστά που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση είναι ψεύτικα και πως η αλήθεια είναι πολύ χειρότερη. Συγκεκριμένα, κάνουν λόγο για ποσοστό πληθωρισμού που ξεπερνά κατά πολύ το 100% σε όλη τη χώρα.
Προβλέψεις για το μέλλον
Σαφέστατα, η έλλειψη ενός ισχυρού νομίσματος δε βοηθάει την Τουρκία να ξεπεράσει σχετικά γρήγορα και χωρίς μεγάλο αντίκτυπο αυτήν την κρίση. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας, Nureddin Nebati, ο αντίκτυπος της κρίσης σταδιακά θα μειωθεί και μέχρι τον Δεκέμβρη, οι τιμές σε καταναλωτικά προϊόντα θα ξεκινήσουν να μειώνονται. Όμως, πολλοί επικριτές της κυβέρνησης αναφέρουν ότι λόγω των συνεχών αυξήσεων στον κατώτατο μισθό (που ως ένα σημείο είναι απαραίτητοι για την επιβίωση των ατόμων στη χώρα) ο ρυθμός του πληθωρισμού δε θα μπορέσει να πέσει, αλλά ούτε θα μπορέσει να κάνει κάτι ουσιαστικό η τουρκική Κεντρική Τράπεζα λόγω της συνεχώς μειούμενης αξίας της Τουρκικής Λίρας. Σίγουρα, οι «μανούβρες» του Ερντογάν στην εξωτερική πολιτική δε θα τον βοηθήσουν στην εύρεση οικονομικής και νομισματικής σταθερότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Turkey Inflation Rate, tradingeconomics.com, διαθέσιμο εδώ
- Inflation in the euro area, ec.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
