Της Δήμητρας Τσατζαλή,
Η ιστορία ενός άλλου μυθικού ήρωα-θεού θα ξεδιπλωθεί αυτή τη φορά με πολύ ενδιαφέρον. Ο Πάνας είναι μια ιδιαίτερη μορφή, η οποία έπαιξε ρόλο σε διάφορα γεγονότα, όπως απαγωγές νεαρών γυναικών, στην κατασκευή της φλογέρας σε σύνδεση με τη δημιουργία της λέξης πανικός, αλλά και στον διαγωνισμό μουσικής ανάμεσα στον ίδιο και τον θεό Απόλλωνα. Πρώτη αναφορά γίνεται στην καταγωγή του. Γεννήθηκε στην Αρκαδία, με γονείς τον Ερμή και μία νύμφη, επονομαζόμενη Δρυόπη. Ως παιδί ήταν ζωηρό και χαρούμενο. Εγκαταλείφθηκε από τη μητέρα του, διότι γεννήθηκε με διαφορετική μορφή από τη συνηθισμένη. Ο πατέρας του, όμως, τον λυπήθηκε και τον μετέφερε στον Όλυμπο, όπου οι θεοί γέλασαν, αλλά τελικά τον αποδέχτηκαν. Περισσότερο από όλους ο Διόνυσος.
Πώς έδειχνε δηλαδή; Το κεφάλι του και ο κορμός του σώματος ήταν ανθρώπινος, αλλά είχε κέρατα στο κεφάλι, μυτερά αυτιά και τα πόδια του ήταν σαν του τράγου. Κατοικούσε κοντά σε φαράγγια, γκρεμούς, βράχους και σπήλαια. Ήταν γνωστός ως ο θεός των κοπαδιών, των βουνών και της φύσης με τη γενική έννοια. Έτσι εμφανίζεται μέσα από το μυθολογικό ταξίδι να κυνηγά και να απαγάγει συνέχεια νύμφες. Ένα θύμα του ήταν η Σύριγγα. Όταν την είδε, την ερωτεύτηκε και της ζήτησε να πλαγιάσει δίπλα του, αλλά αυτή αρνήθηκε και τότε αναγκάστηκε να διαφύγει για να σωθεί, καθώς αυτός προσπάθησε να της επιβληθεί. Αυτή έφτασε μέχρι τον Λάδωνα ποταμό και ζήτησε βοήθεια από τις νύμφες. Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι ζήτησε βοήθεια από τον ποταμό. Όταν προσπάθησε να το σκάσει, ο Πάνας την έπιασε αλλά αυτή μεταμορφώθηκε σε καλαμιά, για να σωθεί. Αυτό το αποτέλεσμα του προκάλεσε τόση θλίψη, ώστε να φυσήξει μέσα στην καλαμιά λόγω του αναστεναγμού του και να γοητευτεί από τη μελωδία. Αποφάσισε, λοιπόν, να ενώσει τις καλαμιές μεταξύ τους και να κατασκευάσει το σουραύλι, που ονόμασε Σύριγγα.
Ο Πάνας περνούσε τον χρόνο του παίζοντας φλογέρα. Περιπλανιόταν ανάμεσα σε κοπάδια και βοσκούς, προσέχοντας τα βόδια. Επιζητούσε, επίσης, ερωτική συντροφιά κάθε φορά. Όταν βρισκόταν ανάμεσα στα κοπάδια, τα τρόμαζε, με συνέπεια να τα πανικοβάλλει κάθε φορά. Τους προκαλούσε πανικό. Εκεί αποδίδεται η εμφάνιση του πανικού. Η μουσική του, όπως προαναφέρθηκε, ήρθε σε σύγκρουση με αυτή του Απόλλωνα. Όταν ξεκίνησε να παίζει, οι όμορφες μελωδίες του μάγεψαν τα βουνά. Όταν ήρθε η σειρά του θεού Απόλλωνα, ο οποίος έπαιξε τη λύρα του, προκάλεσε ρίγη και συγκίνηση σε αυτούς που άκουγαν τη μουσική του. Ήταν η στιγμή που ο Πάνας έχασε τον διαγωνισμό και αποφάσισε να εξαφανιστεί στα λαγκάδια πάλι, παίζοντας τη σύριγγά του με θλίψη.
Η ερωτική ζωή του Πάνα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πλούσια, με τον πρωταγωνιστή μας να εμπλέκεται σε αρκετά ερωτικά επεισόδια. Μερικά από αυτά αναλύονται παρακάτω. Το πρώτο περιστατικό έλαβε χώρα μεταξύ του Πάνα και της Σελήνης. Τη συγκεκριμένη την πλησίασε δίνοντάς της δώρα. Συγκεκριμένα, της δώρισε λευκά βόδια. Υπάρχει και μία άλλη εκδοχή, κατά την οποία η κόρη έπαιζε με τα βόδια και καβαλούσε την πλάτη τους. Έτσι, άρπαξε κάποια στιγμή την ευκαιρία, ντυμένος με μια προβιά, για να συνευρεθούν.
Συνεχίζουμε με τον Πάνα και την Πίτυν. Πρόκειται για άλλη μία που έλκυσε τον πρωταγωνιστή μας. Δεν τον επιθυμούσε ερωτικά, με συνέπεια να μεταμορφωθεί σε δέντρο, όπως στην περίπτωση της Δάφνης με τον Απόλλωνα. Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί ο Πάνας και η Ηχώ. Η νύμφη αυτή, να τονίσω, ότι του έμοιαζε στον τρόπο που προσέγγιζε τους άλλους. Είτε την απέφευγαν, την απέρριπταν και έτρεχαν μακριά της, είτε αυτή τους απομάκρυνε από κοντά της. Όταν την προσέγγισε ο Πάνας, αυτή το έσκασε κι αυτός θυμωμένος μετέτρεψε κάποιους βοσκούς σε οργή, για να της επιτεθούν και να τη σκοτώσουν. Από τη φωνή της έμεινε μόνο η ηχώ. Μαζί της υποστηρίζεται ότι γέννησε μία κόρη, την Ίυγγα, η οποία με ένα μαγικό φίλτρο μάγεψε τον Δία να ερωτευτεί μία ιέρεια της θεάς Ήρας, την Ιώ.
Οι έρωτες και οι μεγάλες περιπέτειες του κερασφόρου θεού δημιούργησαν τη μεγάλη φήμη του. Ο ρόλος του υπήρξε καθοριστικός και στο πολεμικό πεδίο. Λέγεται ότι στη μάχη του Μαραθώνα βοήθησε τους Αθηναίους εναντίον των Περσών, φωνάζοντας ανάμεσά τους δυνατά παν παν, με σκοπό να αποκτήσουν πανικό οι εχθροί και να νικήσουν οι Αθηναίοι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- users.sch.gr, Αρχαία ελληνική μυθολογία (μιξογενή όντα- Θεοί και Δαίμονες). Διαθέσιμο εδώ
- Mixanitouxronou.gr, Τι σχέση έχει η αρχαιοελληνική λέξη “πανικός” με τον θεό Πάνα που κυνηγούσε νύμφες μέσα στις καλαμιές. Ποια ήταν η ερωτική αποτυχία που τον οδήγησε να κατασκευάσει τη διάσημη φλογέρα του… Διαθέσιμο εδώ
