Της Έλενας Αμπελακιώτη,
Καλοκαίρι στην Αθήνα σημαίνει νοσταλγικές βραδιές στα θερινά σινεμά της πόλης. Κάθε συνοικία και ένα θερινό σινεμά, ποπ κορν στο ταμείο και έξοδος που ακολουθεί την καλοκαιρινή ραστώνη, μετά το μπάνιο στη Βάρκιζα. Καλοκαίρι στην Αθήνα σημαίνει παγωμένη μπύρα στην εξαρχειώτικη ταράτσα του Βοξ και στην αστείρευτη ταινιοθήκη του σινέ Θησείον, με θέα τη φωτισμένη Ακρόπολη και την αυγουστιάτικη πανσέληνο. Καλοκαίρι στην πόλη σημαίνει διακοπές, μετά τη δουλειά, σε κάποιο θερινό σινεμά, με παρέα ή και χωρίς.
Εάν επιτρέπεται να βαφτίσουμε το θερινό σινεμά ως μια προέκταση των διακοπών, έναν δροσερό άνεμο μέσα στη λάβα της καυτής Αθήνας, αναντίρρητα μπορούμε να χαρακτηρίσουμε θιασώτη της καλοκαιρινής προβολής ίσως τον μοναδικό σκηνοθέτη της γενιάς του, του οποίου το καλλιτεχνικό στυλ και η σκηνοθετική άποψη είναι έκδηλες από το πρώτο πλάνο μιας ταινίας του: τον Άλφρεντ Χίτσκοκ. Καλοκαίρι σημαίνει σινεμά και η έβδομη τέχνη θα ήταν ενδεής χωρίς τον Χίτσκοκ.
Ίσως για τον λόγο αυτό οι θερινοί κινηματογράφοι της Αθήνας φροντίζουν κάθε καλοκαίρι να προβάλλουν τις ταινίες του, αποτίοντας φόρο τιμής στο ταλέντο και την ευφυΐα του σκηνοθέτη που άφησε πλούσια παρακαταθήκη στο σινεφίλ, και όχι μόνο, κοινό του. Το πιο πρόσφατο αφιέρωμα στο κινηματογραφικό έργο του πολυσχιδούς δημιουργού περιλαμβάνει την προβολή της ταινίας Ο Άγνωστος του Εξπρές (Strangers on a Train) στην ταράτσα του Βοξ, στο Θησείον, το Αμίκο, το Εκράν και την Άνοιξη.
Υπάρχει κάποια λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τον απλό άνθρωπο από το έγκλημα; Είμαστε όλοι ικανοί να διαπράξουμε έγκλημα ή ο βιολογικός παράγοντας διαδραματίζει τον πλέον καίριο ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και κατ’ επέκταση στην εκδήλωση εγκληματικής συμπεριφοράς; Ένα άτομο που πάσχει από κάποια ψυχική ή διανοητική διαταραχή δύναται αποκλειστικά να διαπράξει έγκλημα ή μήπως η ύπαρξη ψυχικής ασθένειας είναι άσχετη με την τέλεση στυγερών εγκλημάτων; Είναι η γενετική του κατασκευή που προδιαθέτει το άτομο να ενεργήσει κατά συγκεκριμένο τρόπο και να αφαιρέσει τη ζωή κάποιου άλλου ή ίσως είναι αποτέλεσμα των ερεθισμάτων που λαμβάνει από τον κοινωνικό του περίγυρο;
Τα παραπάνω είναι ελάχιστα από τα ερωτήματα που αναφύονται στη σκέψη του θεατή της ταινίας Ο Άγνωστος του Εξπρές, έπειτα από την παρακολούθηση της ταινίας. Λογικό, κρίνοντας από το σενάριο: Στο τρένο που πραγματοποιεί τη διαδρομή Ουάσινγκτον-Νέα Υόρκη, ο διάσημος τενίστας Γκάι δέχεται εμβρόντητος την πρόταση του συνταξιδιώτη του, Μπρούνο, να ανταλλάξουν φόνους, χωρίς, ωστόσο, να την απορρίπτει. Η πρόταση; Ο Γκάι θα σκοτώσει τον πατέρα του Μπρούνο, αφήνοντας του ελεύθερο το πεδίο, ώστε να κληρονομήσει την οικογενειακή περιουσία και ο Μπρούνο θα δολοφονήσει τη σύζυγο του Γκάι, Μύριαμ, που δεν του δίνει διαζύγιο για να ξαναφτιάξει τη ζωή του. Πρόταση δελεαστική, που, ωστόσο, μόνο στη σφαίρα της φαντασίας μπορεί να πραγματοποιηθεί κατά τον Γκάι. Τι γίνεται, όμως, όταν η Μύριαμ βρίσκεται δολοφονημένη;
Ο Χίτσκοκ μεταφέρει αριστουργηματικά στη μεγάλη οθόνη το αστυνομικό μυθιστόρημα της Πατρίτσια Χάισμιθ, φωτίζοντας αριστοτεχνικά τις δυαδικές αντιθέσεις που κυβερνούν τον κόσμο και τις ψυχές των ανθρώπων: τον αγώνα για την επικράτηση του καλού ή του κακού, του φωτός ή του σκότους. Στον νου μας φέρνει τη διδασκαλία των Πυθαγορείων, σχετικά με τη θεωρία των «εναντίων», κατά την οποία οι αντιθετικές δυνάμεις αλληλοσυμπληρώνονται και παλεύουν μεταξύ τους μέχρι να επιτευχθεί ισορροπία.
Χίτσκοκ σημαίνει σασπένς, εκτενέστατη ψυχαναλυτική παρουσίαση των χαρακτήρων, ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και δεξιοτεχνικός χειρισμός του κινηματογραφικού φακού. Η αγωνία είναι ο καλύτερος τρόπος συγκράτησης της προσοχής και ο σκηνοθέτης το γνωρίζει καλά, εφαρμόζοντας την αρχή αυτή σε όλες του τις ταινίες. Και τι άλλο χρειάζεται κανείς από την αγωνία και το σασπένς που προκαλεί μια ταινία, για να αποφορτιστεί από τη γεμάτη ένταση καλοκαιρινή ημέρα στο κέντρο της πόλης; Το δροσερό αεράκι σε κάποιο από τα ατμοσφαιρικά θερινά της Αθήνας με συντροφιά Χίτσκοκ είναι, ίσως, η καλύτερη αναπλήρωση της χαλάρωσης που προσφέρουν οι καλοκαιρινές διακοπές. Ραντεβού με τον Χίτσκοκ και τους Άγνωστους στο Εξπρές, λοιπόν, στα σινεμά της Αθήνας!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «13 ταινίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ (που λάτρευε το “13”)», Lifo, διαθέσιμο εδώ
- «Τα αγαπημένα μας θερινά σινεμά», Lifo, διαθέσιμο εδώ
- «O Αγνωστος του Εξπρές», Αθηνόραμα, διαθέσιμο εδώ
