Της Σύλιας Δόσπρα,
Την περασμένη εβδομάδα και συγκεκριμένα την Παρασκευή 25 Ιουνίου, στα σύνορα Ισπανίας – Μαρόκου, είδαμε να εκτυλίσσεται ένα από τα σοβαρότερα περιστατικά βίας που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια σε χερσαία σύνορα. Συγκεκριμένα, περίπου 2.000 πρόσφυγες, στην προσπάθειά τους να εισέλθουν από το Μαρόκο στη Melilla, βρήκαν έντονη αντίσταση από τις μαροκινές και τις ισπανικές αρχές, με αποτέλεσμα η κατάσταση να βγει γρήγορα εκτός ελέγχου και να υπάρξουν σοβαρότατοι τραυματισμοί και 37 θάνατοι. Το περιστατικό μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα πήρε διεθνή έκταση και η διεθνής κοινότητα, φανερά δυσαρεστημένη και, συνάμα, εξοργισμένη, απαίτησε εξηγήσεις τόσο από τις κυβερνήσεις Μαρόκου και Ισπανίας όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την οποία ζητά να προβεί στις απαραίτητες έρευνες για να επιρριφθούν οι ευθύνες και να αποδοθεί η δικαιοσύνη για τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν.
Η Melilla αποτελεί έδαφος ισπανικής κυριαρχίας και, ταυτόχρονα, πόλο έλξης πολλών μεταναστών, καθότι συνιστά ένα από τα δυο χερσαία περάσματα από αφρικανικό σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τα σύνορά της είναι από τα πιο οχυρωμένα στην Ευρώπη, αφού πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να τα διασχίσουν, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή από αυτή της φτώχειας και της βίας, που σε πολλές περιπτώσεις προσφέρει η αφρικανική ήπειρος. Η Μαδρίτη και το Rabat, μετά από χρόνια διενέξεων, αφού έχουν καταφέρει να εξομαλύνουν σε έναν βαθμό τις σχέσεις τους, συμφώνησαν αυτήν τη χρονιά να ενδυναμώσουν τη συνεργασία τους στον έλεγχο των συνόρων και των προσφυγικών ροών. Απ’ ό,τι φάνηκε, ωστόσο, από τη συγκεκριμένη περίπτωση, η «ενδυνάμωση» αυτή είναι πλέον συνώνυμο κρατικής και αστυνομικής βίας απέναντι σε όποιον αναζητά μια μετάβαση σε μια φαινομενικά καλύτερη ζωή.
Οι μαροκινές αρχές, παρ’ ότι υποστηρίζουν πως αρκετοί πρόσφυγες ήταν οπλισμένοι και είχαν βίαιες προθέσεις, φέρουν μεγάλο βάρος ευθύνης, καθώς άφησαν ανθρώπους να αιμορραγούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να μεριμνήσουν να τους προσφέρουν την παραμικρή ιατρική περίθαλψη. Συγχρόνως, το μαροκινό Υπουργείο Εσωτερικών φαίνεται να βρίσκεται στο στόχαστρο σημαντικών οργανώσεων, όπως η μαροκινή Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η ισπανική Walking Borders, αφού εξέδωσε μικρότερο αριθμό νεκρών από τον πραγματικό, εγείροντας ακόμη περισσότερο τον φόβο για απόκρυψη των πραγματικών γεγονότων. Στο ίδιο μήκος κύματος, βέβαια, κινήθηκε και η Ισπανία, με τον Pedro Sanchez να επικροτεί ουσιαστικά τα όσα έγιναν, δηλώνοντας πως το Μαρόκο, σε συνεργασία με τις ισπανικές αρχές, έπραξε ως έπρεπε, «διαφυλάσσοντας τα σύνορα της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενάντια σε μια “βίαιη” επίθεση προσφύγων», ενώ, ταυτόχρονα, δε δίστασε να επιρρίψει την πλήρη ευθύνη όσων έγιναν στις μαφίες που διακινούν ανθρώπους.
Η στάση αυτή των δύο χωρών απέναντι στα γεγονότα εξόργισε ακόμη περισσότερο τη διεθνή κοινότητα, η οποία, φυσικά, δεν έμεινε αμέτοχη. Ήδη την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήθηκαν δεκάδες διαδηλώσεις τόσο σε Ισπανικές πόλεις όσο και στο Rabat, με τους πολίτες να ζητούν δικαίωση για τα εκατοντάδες θύματα. Την ίδια στιγμή, μαροκινές και ισπανικές οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε συμφωνία με την Αφρικανική Ένωση, ζητούν να ξεκινήσουν άμεσα έρευνες, έτσι ώστε να εξακριβωθεί ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων, ενώ ο Πρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης, Moussa Faki Mahamat, υπενθύμισε στα κράτη την υποχρέωση που έχουν, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, να μεταχειρίζονται όλους τους πρόσφυγες με αξιοπρέπεια, δίνοντας προτεραιότητα στην ασφάλεια και στην προστασία των δικαιωμάτων τους.
Οι έντονες προσπάθειες για τη διάσχιση των συνόρων της Melilla σίγουρα γεννούν προβληματισμούς και ανησυχίες για την ασφάλεια των συνόρων, αλλά σε καμία περίπτωση δε δικαιολογούν την αλόγιστη χρήση βίας. Ωστόσο, θα ήταν πιο ωφέλιμο τόσο η ισπανική κυβέρνηση όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση να σταματήσουν να ανησυχούν τόσο για την ασφάλεια των συνόρων και να αρχίσουν να ανησυχούν για την ανθρώπινη εκμετάλλευση και την κατάχρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην οποία επιδίδεται το Μαρόκο και οι μαφίες του. Άλλωστε, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, έχουν υποχρέωση να υπερασπίζονται την ανθρώπινη ζωή και ελευθερία. Θα λέγαμε, μάλιστα, πως σε άλλες περιπτώσεις επιτελούν εξαιρετικά την υποχρέωσή τους. Τι γίνεται, όμως, όταν η ανθρώπινη ζωή προέρχεται εκτός της ευρωπαϊκής ηπείρου; Μήπως σε αυτήν την περίπτωση το συμφέρον υπερβαίνει την υποχρέωση;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Morocco/ Spain: Horrific migrant deaths at Melilla Border, Human Rights Watch, Διαθέσιμο εδώ
- Morocco: AU and UN call for investigation into Melilla tragedy, Africanews, Διαθέσιμο εδώ
- Melilla migrant deaths spark anger in Spain, BBC, Διαθέσιμο εδώ
