Του Ανδρέα Βλάχου,
Λίγοι κινηματογραφιστές «γλιστρούν» κάτω από το δέρμα και κατευθείαν στο κεφάλι τόσο ανελέητα όσο ο David Cronenberg. Για δεκαετίες καταφέρνει με μαεστρία να ανησυχεί το κοινό, να εκτροχιάζει τις προσδοκίες του είδους και διευρύνει τα όρια της ψυχαγωγίας στη μεγάλη οθόνη με κεφάλια που εκρήγνυνται, πληγές που λαχανιάζουν και σώματα που επιθυμούν να υποφέρουν και να μεταμορφωθούν. Ένας σύγχρονος οιωνός, ανοίγει χαρακτήρες -ψυχικά και σωματικά- με μια αποστασιοποιημένη κινηματογραφική τεχνική που μοιάζει με νυστέρι, εξερευνώντας τι κρύβεται μέσα, καθώς θεοποιεί ένα προφητικό νόημα.
Η πιο πρόσφατη ταινία του, Crimes of the Future είναι πολύ σκληρή και ανατριχιαστική, αλλά απίθανα χαλαρή. Eίναι μια επιστολή χαμηλών τόνων από το τέλος του κόσμου· τοποθετημένο σε ένα απροσδιόριστο μέλλον, επικεντρώνεται σε ένα ζευγάρι καλλιτεχνών –Viggo Mortensen ως Saul, Léa Seydoux ως Caprice- που κάνουν χειρουργικές επεμβάσεις ως παραστάσεις. Με τον Saul ξαπλωμένο σε ύπτια σε μια βιομορφική συσκευή, καθώς οι θεατές κοιτάζουν από το πλάι, το Caprice -χρησιμοποιώντας ένα πολύχρωμο χειριστήριο- διερευνά με λεπτότητα τα σπλάχνα του Saul, αφαιρώντας μυστηριώδη νέα όργανα που έχουν αναπτυχθεί μέσα στο σώμα του. Τα μέλη του κοινού είναι ήσυχα, προσεκτικά, και σεβάσμια (ενώ οι θεατές του κινηματογράφου μπορεί να ουρλιάζουν). Από την πλευρά του, όμως, ο Saul δείχνει ανεπηρέαστος και ίσως λίγο εκστασιασμένος.
Η ταινία διαδραματίζεται σε μια ερημωμένη παραθαλάσσια πόλη, όπου τα πτώματα των σκουριασμένων, καλυμμένων με βαρέλια πλοίων, μαραζώνουν στην ακτή. Εκεί, σε σκιώδεις δρόμους και ερειπωμένα κτίρια, άντρες και γυναίκες περιφέρονται συχνά χωρίς προφανή σκοπό, σαν να έχουν βαριά φαρμακευτική αγωγή ή ίσως να καταρρέουν από αυτήν τη συλλογική καταστροφή που ονομάζεται πραγματικότητα. Υπάρχει μια ανησυχητική, χαρακτηριστικά Cronenbergian έλλειψη συναισθήματος στους περισσότερους από αυτούς -λίγοι βιώνουν πια πόνο- ακόμη και όταν γδέρνει ο ένας στον άλλο σε σκοτεινές γωνίες ή σε παραστάσεις. Οι καιροί έχουν αλλάξει, αλλά η ανθρώπινη όρεξη για βία και θέαμα παραμένει ανέπαφη.
Η ιστορία αναδύεται σταδιακά σε σκηνές που φαίνονται να παρασύρονται ακόμα και όταν κλειδώνουν στη θέση τους. Ανάμεσα στις παραστάσεις και τις αγοραπωλησίες, ο Saul και η Capice παρασύρονται σε αλληλοεπικαλυπτόμενες ίντριγκες που περιλαμβάνουν ένα νεκρό παιδί και έναν διαγωνισμό εσωτερικής ομορφιάς. Μια διασκεδαστική Kristen Stewart εμφανίζεται με τον Don McKellar σε ένα άθλιο γραφείο που έχει τις ανησυχητικές λέξεις “National Organ Registry” χαραγμένες στην εξώπορτα. Υπάρχει επίσης ένας αστυνομικός (Welket Bungué) που τριγυρίζει με τον Saul στις σκιές, όπου ο πατέρας του νεκρού παιδιού (Scott Speedman) κρύβεται αινιγματικά.
Ως επί το πλείστον, ο κόσμος στο Crimes of the Future μοιάζει με αυτόν που φαντάζεστε ότι μπορεί να μοιάζει η καθημερινή ζωή σε ένα όχι και πολύ μακρινό μέλλον, ένα μέλλον που ορίζεται από την ανάγκη, τη φθορά, τη βία, την ακραία ψυχαγωγία και τις περιβαλλοντικές καταστροφές που έχουμε δημιουργήσει. Είναι τρομερό και απόκοσμα οικείο. Αλλά ο Cronenberg δεν το κρίνει, ούτε κουνάει τη γροθιά του στον ουρανό. Αντίθετα, με οπτική ακρίβεια, άτονο χιούμορ, συγκρατημένη μελαγχολία και ένα τρελά εφευρετικό όραμα για το αύριο, αποκαλύπτει έναν κόσμο που μπορεί να δει κανείς με αγωνία, εκθέτοντας τα πηχτά σπλάχνα του, όπως όταν η Caprice ανοίγει τον Saul.
Ο Mortensen και ο Seydoux είναι η ενωμένη καρδιά και η ψυχή του Crimes of the Future και εμποτίζουν την ταινία με κύματα συναισθήματος, θερμαίνοντας αισθητά τη συνολική ψύχρα. Με τα φρύδια του φαινομενικά ξυρισμένα και το πρόσωπο που συχνά κρύβεται από ένα κασκόλ, ο Saul παρουσιάζει μια περίεργη φιγούρα, που είναι ταυτόχρονα καλλιτέχνης, Νίντζα και θρησκευτικός ασκητής. Αν και τα χέρια και τα πόδια του φαίνονται άθικτα, η τοποθέτηση των καλωδίων στα εξαρτήματά του -καθώς και τα πολλά κοψίματα που κάνει η Caprice στο σώμα της κατά τις παραστάσεις τους- παρομοιάζουν τις πληγές του σταυρωμένου. Και ο Saul υποφέρει, ξεκάθαρα, αλλά για ποιον; Για αυτόν, για την Caprice ή μήπως για εμάς;
Το Crimes of the Future αφορούν πολλά πράγματα, όπως η επιθυμία και ο θάνατος, ο πόνος και η ευχαρίστηση, η μεταμόρφωση και η υπέρβαση. Και ο Saul είναι το επίκεντρό του.
Η προσοχή της φροντίδας του Saul, συμπεριλαμβανομένης και της Caprice, κάνει μια οδυνηρή αντίθεση με τη φρικτή αδιαφορία που επιδεικνύεται στο ένα παιδί της ταινίας (Σωτήρης Σιώζος). Το Crimes of the Future ξεκινά με τη δολοφονία αυτού του παιδιού. Είναι ένα σπλαχνικό, οδυνηρό τράνταγμα που θα διώξει τουλάχιστον ορισμένους κινηματογραφόφιλους από τις αίθουσες. Το άνοιγμα μιας ιστορίας με ένα σοκ βίας είναι ένας προφανής τρόπος για να ξεκινήσετε γεγονότα, να δημιουργήσετε ίντριγκα, να προσελκύσετε το κοινό. Το έχουμε συνηθίσει. Η δολοφονία ενός παιδιού, ωστόσο, είναι πιο ανησυχητική από τις περισσότερες βιαιοπραγίες στην οθόνη. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στον τρόμο του, αλλά και γιατί -ενώ οι ταινίες μας δείχνουν πολλά φρικτά πράγματα- τους αρέσει να πακετάρουν τη βία, να την κάνουν σεξ, να την κάνουν κινηματογραφική.
Με αυστηρά λειτουργικούς όρους, η δολοφονία χρησιμεύει ως κόκκινη σημαία -ένα είδος προειδοποίησης για το κοινό του κινηματογράφου- μια ανακοίνωση πρόθεσης ή τουλάχιστον αφηγηματικά όρια. Ο Cronenberg τηλεγραφεί τι είδους ταινία πρόκειται να παρακολουθήσετε: δεν θα αιχμαλωτίσει ούτε θα αμβλύνει τα άκρα της ιστορίας. Η δολοφονία είναι ειλικρινά απαίσια και σε συγκλονίζει μέχρι τον πυρήνα, δημιουργώντας ένα χαμηλό, αταλάντευτο θόρυβο βαθιάς ανησυχίας που παραμένει ανέπαφο μέσα από τις ετερόκλητες αφηγηματικές στροφές και εναλλαγές τόνου. Οι περισσότερες ταινίες που ασκούν βία την τακτοποιούν με κενή οργή και κενή ηθική. Εδώ, η βία σε στοιχειώνει.
Στα θέματα του, τη δουλειά του σώματος και τους σπασμούς βίας, το Crimes of the Future παραπέμπει σε ορισμένες από τις άλλες ταινίες του Cronenberg, κυρίως το Videodrome, ένα φιλμ σοκαριστικό (μεταξύ άλλων) για έναν άνθρωπο που χάνει σταδιακά το μυαλό του. Αυτή η νέα ταινία είναι πιο μελαγχολική από πολλές από τις προηγούμενες, αν και ίσως είμαι αυτός που έχει αλλάξει. Για άλλη μια φορά, οι άνθρωποι εξελίσσονται και εξελίσσονται, μεταλλάσσονται σε κάτι οικείο, αλλά και κάτι διαφορετικό και τρομακτικό. Ωστόσο, παρά τα νοσηρά γέλια και το όμορφο χαμόγελο που μπορεί να φωτίσει το πρόσωπο του Saul, το Crimes of the Future μοιάζει με ρέκβιεμ.
Ο Cronenberg ήταν πάντα ο διαγνωστικός της ανθρώπινης κατάστασης, αλλά εδώ, αισθάνεται πιο πολύ σαν τον νεκροθάφτης αυτής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- David Cronenberg Makes an Indifferent Return to Body Horror in Crimes of the Future, vulture.com, διαθέσιμο εδώ.
- David Cronenberg’s New Body Horror Film “Crimes of the Future’ is One of His Best, hollywoodinsider.com, διαθέσιμο εδώ.
