Tης Κατερίνας Κωνσταντοπούλου,
Στην εποχή μας, κατά την οποία υμνείται η διαφορετικότητα και η ανεκτικότητα, παρατηρείται μία παραδοξολογία που πιστοποιεί τη δύναμη κάθε λογής τάσης, μόδας και διαφήμισης: το φαινόμενο της μαζοποίησης· η δίνη της αγέλης. Η εξομοίωση με το πλήθος όχι με κριτήρια ορθολογικά, αλλά επιδερμικά. Η μαζοποίηση ή αγελοποίηση συνιστά μία σύγχρονη μάστιγα που συνθλίβει την ατομικότητα του κάθε ατόμου, κονιορτοποιεί τις ιδιαιτερότητές του και καθιστά τον άνθρωπο ένα εργοστασιακό, τυποποιημένο προϊόν μαζικής παραγωγής. Τα «προϊόντα» που διαφέρουν από το σύνολο της παραγωγής, έστω και λίγο, θεωρούνται προβληματική παρτίδα και απορρίπτονται.
Η αγελαία συμπεριφορά και η προβολή –και σε μεγάλο βαθμό επιβολή– ενός τυποποιημένου τρόπου ζωής επιφέρουν τη ψυχική και συναισθηματική αποστέγνωση του ατόμου. Ο άνθρωπος, στερούμενος της πνευματικής του αυτοδυναμίας και με την κριτική του σκέψη να ατροφεί, μετατρέπεται σε ένα άβουλο, παθητικοποιημένο ον, άθυρμα των δημαγωγών και των εκάστοτε ισχυρών και επιτήδειων. Ένα ον που κατατρύχεται από αίσθημα μειονεξίας, άγχος, εσωτερική ανεπάρκεια. Ως συνέπεια αυτών, αδρανεί πνευματικά και βυθίζεται σε ένα συναίσθημα πνευματικής ρηχότητας και τύφλωσης. Τα αισθητικά του κριτήρια αμβλύνονται ή καταστρέφονται. Όπως είναι αναμενόμενο, η άρση του δικαιώματος του ανθρώπου στην ιδιαιτερότητα το καταδικάζει σε μία πληκτική, ασφυκτική ομοιομορφία με όλα τα υπόλοιπα μέλη του συνόλου.
Η ατομικότητα χάνεται στη στρόφιγγα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και της διαφήμισης, που προβάλλουν τον υλικό ευδαιμονισμό και τον καταναλωτισμό εις βάρος των πνευματικών αγαθών και ενασχολήσεων. Έτσι, το μόνο που απομένει στο τέλος είναι ένα αίσθημα κορεσμού, ένα συναισθηματικό κενό. Πλάθεται ένας καταναλωτής που κατατρύχεται από επιπόλαιες ανάγκες, αγωνιά για τον πολλαπλασιασμό των υλικών του αναγκών και ταλανίζεται από ένα αίσθημα πλεονεξίας και αχαριστίας για αυτά που διαθέτει, που όσα κι αν είναι, φαίνονται ανεπαρκή, για να τον καταστήσουν ευτυχισμένο. Γιατί ο άνθρωπος της εποχής του καταναλωτισμού είναι ένα αδηφάγο ον, περιχαρακωμένο σε μία κίβδηλη ευτυχία, μακριά από τον συνάνθρωπο και τη βαθιά επικοινωνιακή μέθεξη, στερούμενο την ηθική του ελευθερία και οδηγούμενο στον άκρατο ατομικισμό, τη συναισθηματική αφαίμαξη και την πνευματική αποξένωση.
Είναι, άραγε, εφικτή η στροφή του ανθρώπου προς τον πλούτο του εσωτερικού του κόσμου και η ανάκτηση της ατομικότητάς του; Παρότι κρίνεται δύσκολο έργο, είναι δυνατό – τουλάχιστον εν μέρει, με τη σύσσωμη κινητοποίηση των πολιτών και των κοινωνικό φορέων. Καταλυτικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η παρεχόμενη από το σχολείο και την οικογένεια παιδεία, μία παιδεία ανθρωπιστική, που θα αναδεικνύει τα υψηλά ιδανικά και την αξία της διαφορετικότητας.
Περαιτέρω, απαραίτητες είναι η ενδοσκόπηση και η αυτογνωσία, η ενδυνάμωση των αξιολογικών και αισθητικών κριτηρίων του ατόμου, καθώς και της κρίσης του, ώστε να αναπτύξει ηθικές αντιστάσεις απέναντι στους παραμορφωτικούς μηχανισμούς της μαζοποίησης και να αποφεύγει την ποδηγέτησή του. Μόνο έτσι θα διασφαλίσει την πνευματική του ελευθερία, την ψυχική του υγεία και θα αποτελέσει ένα παραγωγικό και ευτυχισμένο μέλος μιας πλουραλιστικής κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Μαζοποίηση, latistor.blogspot, διαθέσιμο εδώ
