Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Η Μικρασιατική Εκστρατεία αποτελεί ένα γεγονός-σταθμό για την ιστορία του ελληνικού κράτους. Μία από τις πλέον σημαντικές στιγμές αυτής της στρατιωτικής επιχείρησης, και, παράλληλα, το τέλος της, αποτελεί η καταστροφή της Σμύρνης. Χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι έπεσαν θύματα της τουρκικής εκδικητικότητας. Το μεγαλύτερο μέρος Σμύρνης καταστράφηκε και όσοι γλύτωσαν από τις τουρκικές βιαιοπραγίες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή.
Την ώρα που η πόλη παραδιδόταν στις φλόγες, πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί στην προκυμαία, αναζητώντας μια σανίδα σωτηρίας. Τα περισσότερα πλοία που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση από την προκυμαία παρακολουθούσαν τα εκτυλισσόμενα γεγονότα παραμένοντας άπραγα. Εξαίρεση αποτελούσε ένα πλοίο κινεζικών συμφερόντων, το Tokei Maru. Η παρουσία και η δράση του πλοίου και του πληρώματός του στη Σμύρνη, εκείνες τις δραματικές στιγμές, αποτέλεσαν την αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου Tokei Maru. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα της Ελένης Ανδρεάδου και του Ζάχου Σαμολαδά, το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη.
Το συγκεκριμένο βιβλίο, το οποίο είναι το τρίτο για την Ελένη Ανδρεάδου και το πρώτο για τον Ζάχο Σαμολαδά, μας παρουσιάζει ως πρωταγωνιστή τον πλοίαρχο του Tokei Maru, ονόματι Νόρι Ίτο. Για τον λόγο αυτόν, τα πρώτα δύο κεφάλαια του βιβλίου στοχεύουν να μας ενημερώσουν για την οικογενειακή κατάσταση του Ιάπωνα πλοιάρχου. Παρουσιάζονται γεγονότα στα οποία συμμετείχε ο πατέρας του ήρωα και τα οποία θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι σημάδεψαν τον πρωταγωνιστή μας, αποτελώντας τη βάση για πολλές από τις μελλοντικές του αποφάσεις.
Στο τρίτο κεφάλαιο μεταφερόμαστε στο κέντρο των εξελίξεων, στη Σμύρνη του 1922. Παρατηρούμε τον Νόρι Ίτο να έχει αναλάβει τον ρόλο του πλοιάρχου στο εμπορικό πλοίο Tokei Maru. Το τελευταίο μεταφέρει εμπορεύματα με προορισμό τη Σμύρνη, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Προσεγγίζοντας τη Σμύρνη, το πλήρωμα γίνεται μάρτυρας της αναταραχής που επικρατεί στην περιοχή, με τον πλοίαρχο να προσπαθεί να πληροφορηθεί τον λόγο της διάχυτης αυτής έντασης. Όσο περιμένει να ενημερωθεί, ο νους του «ταξιδεύει» στο παρελθόν, ενθυμούμενος την πατρίδα του, την Ιαπωνία. Με αυτόν τον τρόπο, οι συγγραφείς μάς ενημερώνουν για τη ζωή του Ιάπωνα πλοιάρχου, προτού γίνει μάρτυρας των γεγονότων της Σμύρνης.
Στο επόμενο κεφάλαιο, ο πρωταγωνιστής μας και το πλήρωμα του πλοίου παρακολουθούν συγκλονισμένοι τα τεκταινόμενα στη Σμύρνη. Βλέποντας τους απεγνωσμένους ανθρώπους στην προκυμαία να μην έχουν καμία υποστήριξη, ο Νόρι Ίτο αποφασίζει να παρακούσει τις αυστηρές συστάσεις των ξένων πολεμικών πλοίων και να βοηθήσει όσους περισσότερους μπορεί, εγκαταλείποντας το φορτίο του πλοίου στη θάλασσα της Σμύρνης. Ακολουθεί ένα κεφάλαιο στο οποίο το πλήρωμα του Tokei Maru βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των τουρκικών δυνάμεων. Τουρκική αντιπροσωπεία προσεγγίζει το πλοίο, με σκοπό να σταματήσει την παροχή βοήθειας προς τους Έλληνες και τους Αρμένιους. Η αποφασιστικότητα και η γενναιότητα του Νόρι Ίτο, όμως, αναγκάζουν τους Τούρκους, παρά τις απειλές που εξαπέλυσαν, να εγκαταλείψουν τις προσπάθειες. Το Tokei Maru μπορεί πλέον να σαλπάρει με όσους πρόσφυγες περισυνέλεξε προς τα ελληνικά λιμάνια, με τρεις σταθμούς: Μυτιλήνη, Θεσσαλονίκη και Αθήνα.
Στο έκτο κεφάλαιο συναντάμε άλλη μία αναδρομή στο παρελθόν του Ιάπωνα ναυάρχου. Συγκεκριμένα, μεταφερόμαστε στη Θεσσαλονίκη του 1916, την οποία ο Νόρι Ίτο επισκέπτεται ως μέλος του ιαπωνικού αυτοκρατορικού στόλου. Σκοπός ήταν να μεταφέρουν τραυματισμένους στρατιώτες της Αντάντ. Η Θεσσαλονίκη έμελλε να είναι και ο τελευταίος σταθμός του ήρωά μας ως πλοίαρχος του πολεμικού στόλου.
Μετά από αυτήν την αναδρομή, επιστρέφουμε στο 1922, μέσω του επόμενου κεφαλαίου. Σε αυτό, ο πρωταγωνιστικός ρόλος «αλλάζει χέρια». Ειδικότερα, μεταφέρεται σε δύο από τους διασωθέντες, τη Μαρία Πατρικίου και τον Βαρτ Τσαγκρισιάν. Οι δύο τους μοιράζονται προσωπικές στιγμές, εμπειρίες και βιώματα, μεταφέροντας έτσι τα συναισθήματα όλων όσων μέσα σε μία στιγμή έχασαν τα πάντα. Ακολουθεί η άφιξη στη Θεσσαλονίκη, όπου το πλήρωμα και οι πρόσφυγες μένουν έκπληκτοι από την αυστηρή αντιμετώπιση των Αρχών προς το πρόσωπό τους. Το σκηνικό αυτό επαναλαμβάνεται και στον Πειραιά, όπως πληροφορούμαστε στο ένατο κεφάλαιο. Μάλιστα, στον σταθμό αυτόν ένας εξαγριωμένος έμπορος ελληνικής καταγωγής ζητά τη σύλληψη του Νόρι Ίτο, προσδίδοντας μεγαλύτερη αξία στο απολεσθέν εμπόρευμά του από ό,τι στις ζωές των προσφύγων.
Τα επόμενα τρία κεφάλαια, τα οποία είναι και τα τελευταία, αναφέρονται στα μετέπειτα ταξίδια του πλοιάρχου και του Tokei Maru. Ενημερωνόμαστε για τις συνθήκες που συναντούν οι ναυτικοί στις αφιλόξενες θάλασσες όλου του κόσμου και τους κινδύνους που διατρέχουν. Τέλος, παρατηρούμε την αλλαγή στον χαρακτήρα του πρωταγωνιστή μας, με μια πλευρά πιο ανθρώπινη, συναισθηματική και κοινωνική να βγαίνει στην επιφάνεια.
Έχοντας ολοκληρώσει το «ταξίδι» στις σελίδες του συγκεκριμένου βιβλίου, ο αναγνώστης μπορεί να μείνει απόλυτα ικανοποιημένος. Αυτό συμβαίνει καθώς η Ιστορία με τη Λογοτεχνία συνδυάζονται σε όλη την έκταση του βιβλίου, προσφέροντας ταυτόχρονα γνώσεις και ψυχαγωγία σε όποιον θελήσει να το διαβάσει. Μάλιστα, στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου παρέχονται ιστορικές πληροφορίες σχετικά με τη δράση του Tokei Maru, οι οποίες δεν μπορούν παρά να μας κινητοποιήσουν για περαιτέρω έρευνα του συγκεκριμένου γεγονότος.
