Του Παναγιώτη Σκόντζου,
Η 24η Ιουνίου 2022 θα αποτυπωθεί σε πολλούς ανθρώπους ως μία ημέρα λύπης και οπισθοδρόμησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ σε άλλους ως μία ημέρα νίκης και επιστροφής σε κάτι συνταγματικά και ηθικά ορθό. Είναι πραγματικά από ποια οπτική γωνία θα αναλύσει ο καθένας το γεγονός ότι το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών –ως το ανώτατο όργανο της ομοσπονδιακής δικαστικής εξουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών– με την τρέχουσα συντηρητική σύνθεσή του (6 συντηρητικοί δικαστές και 3 φιλελεύθεροι-προοδευτικοί), ανέτρεψε μία από τις πιο σημαντικές νομολογίες-ορόσημα του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Ιστορία της χώρας, τη Roe v. Wade του 1973.
Η υπόθεση Jane Roe v. Henry Wade του 1973 ήταν μία ιστορική απόφαση, η οποία πρώτη φορά στην Ιστορία προστάτεψε ομοσπονδιακά την ελευθερία των εγκύων γυναικών στο να μπορούν να επιλέξουν αν θα κάνουν έκτρωση. Η συγκεκριμένη απόφαση δημοσιεύτηκε στις 22 Ιανουαρίου 1973 (την ημέρα που πέθανε ο 36ος πρόεδρος Lyndon B. Johnson), ανατρέποντας τους υφιστάμενους ομοσπονδιακούς και πολιτειακούς νόμους που ίσχυαν μέχρι τότε ανά την επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Χρονικά, η υπόθεση ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1969, όταν η τότε 21χρονη κάτοικος του Ντάλας στο Τέξας, Norma L. McCorvey (για την υπόθεση έλαβε το ψευδώνυμο “Jane Roe”, προκειμένου να αποκρύψει την πραγματική της ταυτότητα), ανακάλυψε ότι ήταν έγκυος για τρίτη φορά. Η ίδια, παρόλο που δεν προχώρησε σε έκτρωση και γέννησε μια κόρη το 1970, η οποία υιοθετήθηκε, εκπροσωπήθηκε από δύο νέες δικηγόρους, τη Linda Coffee και τη Sarah Weddington, οι οποίες άσκησαν το 1970 αγωγή σε ομοσπονδιακό δικαστήριο στο Τέξας, για λογαριασμό της McCorvey –η οποία έλαβε το ψευδώνυμο Jane Roe– κατά του τότε εισαγγελέα της κομητείας του Ντάλας, Henry Wade, ο οποίος εκπροσωπούσε στην υπόθεση την πολιτεία του Τέξας. Η Coffee και η Weddington υποστήριξαν πως η Roe ισχυρίστηκε ότι, ενώ η ζωή της δεν κινδύνευε, η ίδια δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψει εκτός της πολιτείας, επειδή στο Τέξας, σύμφωνα με την τότε νομοθεσία, ήταν παράνομο να πραγματοποιηθεί έκτρωση και ήθελε να πραγματοποιήσει έκτρωση σε ασφαλές ιατρικό περιβάλλον. Τελικά, το ομοσπονδιακό περιφερειακό δικαστήριο αποφάνθηκε ομόφωνα υπέρ της McCorvey και κήρυξε τον νόμο του Τέξας για τις αμβλώσεις αντισυνταγματικό, σύμφωνα με το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, που περιγράφεται στην 9η Τροπολογία του Συντάγματος.
Όμως, το δικαστήριο αρνήθηκε να σταματήσει την επιβολή του συγκεκριμένου νόμου, κάτι το οποίο σήμαινε ότι η McCorvey, παρόλο που είχε κερδίσει την υπόθεση εναντίον του Τέξας, συνέχιζε να μην μπορεί να πραγματοποιήσει έκτρωση. Έτσι, λόγω της συγκεκριμένης εκδίκασης, αμφότεροι οι διάδικοι –McCorvey και η πολιτεία του Τέξας– άσκησαν έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών το 1970, το οποίο, τελικά, αποφάνθηκε, στις 22 Ιανουαρίου 1973, υπέρ της “Jane Roe”, υποστηρίζοντας ότι ο νόμος στην πολιτεία του Τέξας είναι αντισυνταγματικός και ενέκρινε ότι οι γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το θεμελιώδες δικαίωμα να επιλέξουν αν επιθυμούν να πραγματοποιήσουν αμβλώσεις χωρίς πολλούς περιορισμούς.
Ύστερα από την απόφαση, 43 πολιτείες επηρεάστηκαν από αυτήν, αναγκάζοντάς τες να αλλάξουν τους υφιστάμενους νόμους που είχαν μέχρι τότε. Η υπόθεση Roe v. Wade αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες υποθέσεις του 20ού αιώνα και η ισχύς της απόφασής της διήρκησε έως τον Ιούνιο του 2022, όπου και καταργήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο με την υπόθεση Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization.
Η υπόθεση Thomas Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization του 2022 αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου από την έναρξη του 21ου αιώνα, αφού κατάφερε να ανατρέψει την ιστορική απόφαση Roe v. Wade στις 24 Ιουνίου 2022, υποστηρίζοντας ότι το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών δεν παρέχει κανένα δικαίωμα στην έκτρωση. Εκτός από τη Roe v. Wade του 1973, κατάφερε να ανατρέψει και την υπόθεση Planned Parenthood v. Casey του 1992 (η οποία βασίστηκε στην υπόθεση Roe v. Wade). Η υπόθεση Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2018, ύστερα από την ψήφιση ενός νόμου στην πολιτεία του Μισισίπι, ο οποίος απαγόρευε τις αμβλώσεις μετά από τις 15 εβδομάδες κύησης, με εξαιρέσεις για λόγους υγείας. Την επόμενη ημέρα από την ψήφιση του πολιτειακού νόμου, η μοναδική κλινική που πραγματοποιούσε αμβλώσεις στην πολιτεία Jackson Women’s Health Organization στο Τζάκσον του Μισισίπι, υπέβαλε μήνυση στην πολιτεία σε ομοσπονδιακό περιφερειακό δικαστήριο, με την αιτιολογία ότι παραβιαζόταν το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση. Τον Νοέμβριο του 2018, το δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της κλινικής Jackson Women’s Health, με την πολιτεία, εκπροσωπούμενη από τον Thomas Dobbs (αξιωματούχο του πολιτειακού Υπουργείου Υγείας του Μισισίπι), να ασκεί έφεση στο ομοσπονδιακό εφετείο της 5ης περιφέρειας. Το ομοσπονδιακό εφετείο, στηριζόμενο στην απόφαση Roe v. Wade, επικύρωσε ομόφωνα την απόφαση του δικαστηρίου. Τον Ιούνιο του 2020, η πολιτεία του Μισισίπι, μέσω της πολιτειακής Γενικής Εισαγγελέως, Lynn Fitch, υπέβαλε αναφορά στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, ζητώντας, εκτός από τη διατήρηση του υπάρχοντος νόμου του 2018, και την ακύρωση της υπόθεσης Roe v. Wade, λόγω της μη επαρκούς συνταγματικής κάλυψής της. Τον Δεκέμβριο του 2021, εκδικάστηκε πρώτη φορά η υπόθεση και στις 24 Ιουνίου 2022, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών ακύρωσε την απόφαση του ομοσπονδιακού εφετείου με πλειοψηφία 6-3, υποστηρίζοντας ότι ο νόμος της πολιτείας δεν είναι αντισυνταγματικός, καθώς, επίσης, ακύρωσε την ιστορική απόφαση του Roe v. Wade μετά από σχεδόν 50 χρόνια, με πλειοψηφία 5-4, κρίνοντας ότι η έκτρωση δεν είναι προστατευόμενο δικαίωμα βάσει του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών. Συνεπώς, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υφίσταται. Από τις 24 Ιουνίου 2022, κάθε πολιτεία θα μπορεί να αποφασίζει για το νομικό καθεστώς της άμβλωσης.
Βρισκόμενοι πλέον στην πρώτη μετα-Roe v. Wade εβδομάδα, και οι αντιδράσεις που προέκυψαν είναι πάρα πολλές και δεν περιορίζονται μόνο στον εσωτερικό χώρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Την ημέρα της ανακοίνωσης της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο Δημοκρατικός Πρόεδρος Joe Biden πραγματοποίησε διάγγελμα ενώπιον του αμερικανικού λαού, δηλώνοντας τη λήψη μονομερών μέτρων εκ μέρους της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, προκειμένου να μετριαστεί όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται ο αντίκτυπος που φέρνει η ανατροπή του Roe v. Wade. Ένα από αυτά τα μέτρα μπορεί να είναι η εφαρμογή εκτελεστικού διατάγματος από τον Πρόεδρο Biden σε ομοσπονδιακές εγκαταστάσεις σε κάθε πολιτεία, δίδοντας κάποια ευελιξία στις γυναίκες με αυτόν τον τρόπο. Παράλληλα, το Αμερικανικό Πεντάγωνο, υπό τη διοίκηση του Υπουργού Άμυνας, Lloyd Austin, ανακοίνωσε ότι θα «εξεταστεί προσεκτικά η απόφαση της ανατροπής του Roe v. Wade και θα αξιολογήσουμε τις πολιτικές μας, για να διασφαλίσει ότι θα συνεχίσουμε να παρέχουμε απρόσκοπτη πρόσβαση στην αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη, όπως επιτρέπεται από την ομοσπονδιακή νομοθεσία», εφαρμόζοντας τον σχετικό ομοσπονδιακό νόμο, ο οποίος αναφέρει ότι εντός των στρατιωτικών εγκαταστάσεων επιτρέπονται να παρέχονται αμβλώσεις σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή κινδύνου της ζωής της γυναίκας.
Αντίθετα, ο πρώην Πρόεδρος Donald Trump, ο οποίος ήταν και διοριστής τριών εκ των πέντε δικαστών που ανέτρεψαν τη Roe v. Wade, είπε ότι η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι «θέλημα Θεού, που ακολουθεί το Σύνταγμα και επαναφέρει τα πάντα πίσω στις πολιτείες, οι οποίες είναι αρμόδιες να αποφασίζουν». Ύστερα από την ανακοίνωση της ανατροπής της Roe v. Wade, επικρατεί κυριολεκτικά αλαλούμ (όχι μόνο ανάμεσα σε πολίτες), αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, αφού οι κλινικές που προσέφεραν αμβλώσεις τοποθετούν λουκέτο η μία μετά την άλλη. Ήδη σε 16 πολιτείες (Γιούτα, Φλόριντα, Αλαμπάμα, Κεντάκι, Τενεσί, Οκλαχόμα, Μιζούρι, Δυτική Βιρτζίνια, Αρκάνσας, Άινταχο, Τέξας, Βόρεια Ντακότα, Ουαϊόμινγκ, Νότια Ντακότα, Λουιζιάνα και Μισισίπι), των οποίων τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικανούς, ανακοίνωσαν ότι τίθενται σε ισχύ νόμοι που απαγορεύουν σχεδόν εντελώς τις αμβλώσεις. Συνολικά, υπάρχει το πλάνο να απαγορευτούν οι αμβλώσεις σε 26 από τις 50 πολιτείες. Αντίθετα, οι Κυβερνήτες των τριών πολιτειών της Δυτικής Ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών –Καλιφόρνια, Όρεγκον και Ουάσινγκτον– σε κοινή τους δήλωση, ορκίστηκαν να προστατέψουν το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Αντίστοιχες δηλώσεις πραγματοποίησαν και οι υπόλοιποι Κυβερνήτες που ανήκουν στο Δημοκρατικό Κόμμα.
Τέλος, σχεδόν σύσσωμοι οι ηγέτες των χωρών της Δύσης προέβησαν σε δηλώσεις δυσαρέσκειας για την απόφαση που ελήφθη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Roe vs Wade, Britannica, Διαθέσιμο εδώ
- Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization, SCOTUS Blog, Διαθέσιμο εδώ
- Defense Department to keep access to “reproductive health care” after Roe v. Wade’s end, AXIOS, Διαθέσιμο εδώ
- Trump praises Supreme Court decision overturning Roe v. Wade, says ruling ‘will work out for everybody’, FOX NEWS,Διαθέσιμο εδώ
- With Roe v. Wade overturned, which states would restrict or protect abortion rights?, CBS NEWS, Διαθέσιμο εδώ
- ‘Big Step Backwards’: World Leaders React To Roe V. Wade Decision, FORBES, Διαθέσιμο εδώ
