Του Δημήτρη Πατσιαβά,
«Το δικαστήριο μπορεί, μετά από πρόταση του εισαγγελέα ή και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει την αναβολή της δίκης για λόγους ανώτερης βίας, με αίτημα δε κάποιου από τους διαδίκους, για σοβαρούς λόγους υγείας ή λόγους ανώτερης βίας. Το σημαντικό αίτιο μπορεί να προβληθεί από οποιονδήποτε, ακόμη και όταν αφορά το πρόσωπο του διορισμένου κατ’ άρθρο 340 παρ. 3 πληρεξουσίου δικηγόρου. Ο σοβαρός λόγος υγείας αποδεικνύεται με ιατρική πιστοποίηση». Αυτά ορίζονται στο άρθρο 349 της Ποινικής Δικονομίας, σχετικά με τη δυνατότητα αναβολής μίας υπόθεσης. Πρόσφατα, κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή τροπολογία της εν λόγω διάταξης, η οποία όριζε πλαφόν στις αναβολές για λόγους ανωτέρας βίας (μία φορά για κάθε διάδικο), η απόδειξη δε της ασθένειας θα μπορεί να γίνεται με πιστοποίηση δημόσιου θεραπευτηρίου, ενώ οι εξ αναβολής δίκες θα προσδιορίζονται εντός τριών μηνών.
Αρχικά, πρέπει να σημειωθεί ότι η απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα να χάνεται η εμπιστοσύνη των πολιτών στο δικαστικό σύστημα. Είναι πολλοί οι πολίτες, οι οποίοι επιλέγουν να μην στραφούν στη δικαιοσύνη για να προστατεύσουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντά τους, σκεπτόμενοι μόνον ότι η διαδικασία αυτή μπορεί να κρατήσει εώς και χρόνια. Σαφώς, για την κατάσταση αυτή, ευθύνη φέρουν όλα τα συστατικά μέρη της απονομής της δικαιοσύνης. Η έλλειψη δικαστικών λειτουργών, ο φόρτος εργασίας που έχουν οι υπάρχοντες δικαστές, η καθυστέρηση έκδοσης αποφάσεων εκ μέρους τους, οφειλόμενη είτε στον φόρτο εργασίας είτε σε αμέλειά τους, ενώ τέλος, ευθύνη φέρουν και ορισμένοι συνήγοροι, οι οποίοι παρελκυστικά προβαίνουν σε αλεπάλληλα αιτήματα αναβολών, χωρίς σοβαρό λόγο ορισμένες φορές.
Ήταν και είναι επιτακτικής φύσης η ρύθμιση και η βελτίωση της ταχύτητας απονομής δικαιοσύνης, καθώς με την υπάρχουσα κατάσταση θίγονται τα δικαιώματα των πολιτών, καθώς και η εμπιστοσύνη των τελευταίων στο δικαστικό σύστημα. Αλλαγές πρέπει να γίνουν σε όλα τα επίπεδα και πιθανότατα η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ορθή χρήση της στο δικαστικό σύστημα να επιφέρει αποτελέσματα (π.χ. χρήση τεχνητής νοημοσύνης). Η νέα αυτή ρύθμιση έρχεται με αυτό τον σκοπό. Να βελτιώσει μερικώς την κατάσταση, ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο εισάγεται, δείχνει να στρέφεται κυρίως κατά των διαδίκων και των συνηγόρων τους.
Η εν λόγω νομοθετική ρύθμιση έφερε την άμεση αντίδραση της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, η οποία εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία τάχθηκε κατά της κίνησης της Κυβέρνησης, αναφέροντας ότι:
- Η κυβέρνηση, κατά παράβαση των κανόνων καλής νομοθέτησης και χωρίς προηγούμενη διαβούλεση με τους φορείς της Δικαιοσύνης, προβαίνει στον περιορισμό του δικαιώματος αναβολής αναφορικά με το πρόσωπο του πληρεξούσιου δικηγόρου.
- Η όποια προσπάθεια στοχοποίησης των δικηγόρων, ως αποκλειστικά υπεύθυνων για την αναβολή της συζήτησης υποθέσεων και για τις καθυστερήσεις στην απονομή της Δικαιοσύνης, είναι απαράδεκτη και αποπροσανατολιστική. Παράλληλα, αμφισβητείται η δικαιοδοτική κρίση του δικαστή, ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος, κατ’ άρθρο 87 του Συντάγματος, να αποφασίζει. Οι καθυστερήσεις στην απονομή της Δικαιοσύνης έχουν συγκεκριμένες αιτίες, τις οποίες το δικηγορικό σώμα έχει αναδείξει και στηλιτεύσει, κατ’ επανάληψη και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που, ως φαίνεται, έχει ενοχλήσει πολλούς.
- Η προωθούμενη διάταξη παραβιάζει βασικές αρχές της ποινικής δίκης, αφού στερεί από τους διαδίκους και ιδίως από τον κατηγορούμενο το δικαίωμα εκπροσώπησής τους από τον δικηγόρο της επιλογής τους και μάλιστα χωρίς να υφίσταται ιδιαίτερος λόγος, όπως σε περίπτωση κινδύνου παραγραφής του αδικήματος.
Με την ανακοίνωσή της αυτή, η Ολομέλεια κάλεσε την Κυβέρνηση να αποσύρει τη συγκεκριμένη διάταξη και να προχωρήσει άμεσα σε διάλογο με τους αρμόδιους για την απονομή δικαιοσύνης φορείς. Κατόπιν τούτων μάλιστα, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών προέβη σε αποχή και συγκέντρωση στο Εφετείο Αθηνών στις 21.06.2022, ημέρα ψήφισης της τροπολογίας, σε μία κίνηση δυσφορίας προς την διάταξη.
Κατά τη μέρα εκείνη, ο Υπουργός Δικαιοσύνης προέβη σε αλλαγές στη ρύθμιση του άρθρου 349, κατόπιν συνεννόησης με την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων και τον Πρόεδρο της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων. Συγκεκριμένα, με τις αλλαγές «αναδιατυπώνεται η διάταξη που αφορά στη δυνατότητα μίας μόνο αναβολής για λόγους κωλύματος συνηγόρου σε δίκη, προκειμένου να μπορεί κατ’ εξαίρεση να υπάρχει αναβολή και στην περίπτωση κατά την οποία προέκυψε σε μεταγενέστερο χρόνο άλλη δικάσιμος. Προστίθενται και οι γιατροί πρωτοβάθμιας υγείας σε εκείνους που μπορούν να εκδίδουν βεβαιώσεις για αναβολή δίκης για λόγους υγείας. Ανώτατο όριο 8 μηνών στον χρονικό προσδιορισμό των εξ αναβολής δικών, λαμβάνοντας υπόψιν τα υπερφορτωμένα πινάκια».
Συνοπτικά, είναι ξεκάθαρο ότι η απονομή της δικαιοσύνης πρέπει να γίνεται με πολύ ταχύτερους ρυθμούς. Δεν είναι δυνατόν, δίκες και εγκλήματα να φτάνουν στο όριο της παραγραφής τους προκειμένου να δικαστούν. Εάν η ρύθμιση αυτή, περιορίσει την πάγια πρακτική ορισμένων συνηγόρων να αιτούνται διαρκών αναβολών —με αμοιβή και ταυτόχρονα κόστος των εντολέων τους— είτε γιατί δεν έχουν προετοιμαστεί για την εκδίκαση είτε διότι έχουν την ίδια ημέρα κάποιο άλλο δικαστήριο είτε για λόγους παρέλκυσης του συστήματος, θα φανεί στην πορεία. Το πρόβλημα, όμως, είναι γενικότερο και δεν αφορά μόνο τους συνηγόρους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το άρθρο 349 ΚΠΔ και ο φούρνος του Ναστραντίν Χότζα, διαθέσιμο εδώ
- Άμεση απόσυρση της τροπολογίας για το άρθρο 349 του ΚΠΔ, ζητά η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας, διαθέσιμο εδώ
