Του Παντελή Κοτζάμπαση,
Μετά την πτώση της κυβέρνησης Τσαλδάρη, στις 13 Ιανουαρίου 1933, ο Ε. Βενιζέλος σχηματίζει την έβδομη και τελευταία κυβέρνησή του. Η σύνθεση της Κυβέρνησης είναι η εξής: Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Ε. Βενιζέλος, Υπουργός Εξωτερικών Α. Μιχαλακόπουλος, Οικονομικών Γ. Καφαντάρης, Γεωργίας και Εθνικής Οικονομίας Α. Παπαναστασίου, Εσωτερικών Γ. Μαρής, Δικαιοσύνης Α. Μάρκου, Συγκοινωνίας Γ. Παπανδρέου, Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγιεινής Κ. Γκότσης, Ναυτικών και Αεροπορίας Ι. Κούνδουρος, Στρατιωτικών Γ. Κατεχάκης, Παιδείας Α. Μυλωνάς, Υφυπουργός Συγκοινωνίας Π. Λεβαντής, Υφυπουργός Οικονομικών Σ. Κρεμεζή, Υφυπουργός Γεωργίας Α. Μπακαλμπάσης, Υπουργός-Γενικός Διοικητής Μακεδονίας Γ. Εξηντάρης, Υπουργός-Γενικός Διοικητής Ηπείρου Δ. Νότη Μπότσαρης, Υπουργός-Γενικός Διοικητής Θράκης Γ. Ζερβός, Υπουργός-Γενικός Διοικητής Κρήτης Μ. Κύρκος. Η κυβέρνηση Βενιζέλου ορκίστηκε στις 16 Ιανουαρίου 1933.
Η πρώτη ενέργεια του Βενιζέλου ήταν να διαλύσει τη Βουλή, που είχε προκύψει από τις εκλογές της 26ης Σεπτεμβρίου, και να προκηρύξει εκλογές μέσω πλειοψηφικού συστήματος με στενή περιφέρεια για τις 5 Μαρτίου 1933. Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος, από αναλογικό σε πλειοψηφικό, ήταν αποτέλεσμα της πεποίθησης του αρχηγού των Φιλελευθέρων ότι η βενιζελική παράταξη θα νικήσει στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933. Είχε νικήσει, άλλωστε, στις εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928, στις οποίες από τις 250 έδρες είχε κερδίσει τις 223. Όμως, σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1927, η νέα κυβέρνηση θα έπρεπε να εμφανιστεί στη Βουλή. Αφού λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, τότε να εισηγηθεί τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών. Ο Βενιζέλος μαζί με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Α. Ζαΐμη απέκρουσαν τη λύση περί εμφανίσεως της κυβέρνησης στο Κοινοβούλιο και απηύθυναν ερώτημα στη Γερουσία περί διαλύσεως της Βουλής.
Η Γερουσία, η οποία απαρτιζόταν κυρίως από βενιζελικούς, ενέκρινε, στις 23 Ιανουαρίου 1933, τη διάλυση της Βουλής. Η ενέργεια αυτή ασφαλώς εξόργισε την αντιπολίτευση. Έτσι, 89 βουλευτές της αντιπολίτευσης, ανάμεσα τους και οι Π. Τσαλδάρης, Γ. Κονδύλης, Α. Χατζηκυριάκος και Ι. Μεταξάς, υπέγραψαν πράξη κατηγορίας κατά του προέδρου της Δημοκρατίας, Ζαΐμη, μέσω της οποίας ζητούσαν την παραπομπή του σε ειδικό δικαστήριο. Η πράξη αυτή συνέβη, διότι παραβίασε το Σύνταγμα, ενώ, παράλληλα, ο αντιπολιτευόμενος τύπος χαρακτήρισε την ενέργειά του ως «βενιζελικό πραξικόπημα» και «αντισυνταγματικό πραξικόπημα της κυβέρνησης». Όμως, λίγο αργότερα, η αντιπολίτευση απέσυρε, τελικά, την πράξη κατηγορίας.
Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933, η βενιζελική παράταξη, που είχε ονομαστεί Εθνικός Συνασπισμός, πήρε το 46,32% των ψήφων και συγκέντρωσε 110 έδρες, ενώ η αντιβενιζελική παράταξη Ηνωμένη Αντιπολίτευσις πήρε το 46,19% των ψήφων και κέρδισε 136 έδρες. Οι Αγροτικοί του Ι. Σοφιανόπουλου κέρδισαν 2 έδρες. Το ΚΚΕ του Ζαχαριάδη παρόλο που πήρε το 4,64% των ψήφων, δεν συγκέντρωσε καμία έδρα λόγω του εκλογικού συστήματος. Επομένως, η αντιβενιζελική παράταξη που είχε ενισχυθεί με την προσχώρηση των Κονδύλη και Χατζηκυριάκου –οι οποίοι ήταν πριν μια δεκαετία οι πυρήνες του βενιζελισμού– δεν πλειοψήφησε σε αριθμό ψήφων, αλλά σε αριθμό εδρών.
Σε σύγκριση με τις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου 1932, η δύναμη των κομμάτων που συμμετείχαν στον Εθνικό Σύνδεσμο έπεσε κατά 7%, ενώ η δύναμη των κομμάτων της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης αυξήθηκε κατά 10%. Η σημαντική μετατόπιση των εδρών σε σχέση με το 1932 ήταν σαφώς αποτέλεσμα του πλειοψηφικού συστήματος. Σημαντικό γεγονός που καθόρισε τη νίκη της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης ήταν η μεταστροφή των προσφύγων από το βενιζελικό στρατόπεδο στο αντιβενιζελικό.
Οι πρόσφυγες είχαν δυσαρεστηθεί με την πολιτική του Βενιζέλου κατά το διάστημα 1928-1932 και ιδιαίτερα με την υπογραφή της Σύμβασης της Άγκυρας, τον Ιούνιο του 1930, την οποία υπερασπίστηκε ο αρχηγός των Φιλελευθέρων και υποστήριζε ότι το όραμα της «πλήρους αποζημίωσης» έπρεπε να εγκαταλειφθεί οριστικά και να αντικατασταθεί από το όραμα της «πλήρους αποκατάστασης». Τότε, η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις ήταν αυτή που τους υποσχέθηκε ότι θα τους δώσει το 25% της προκαταβολής των αποζημιώσεων, με αποτέλεσμα πολλοί πρόσφυγες να «αποστατήσουν». Παράλληλα, η αναγνώριση του πολιτεύματος της προεδρευόμενης δημοκρατίας από τον Τσαλδάρη έκανε ακόμα ευκολότερο για τους πρόσφυγες να τιμωρήσουν στην κάλπη τους βενιζελικούς.
Αρκεί να παρατηρήσει κανείς το παράδειγμα της «μάχης των Αθηνών», όπου από τις 21 έδρες, οι αντιβενιζελικοί κέρδισαν 20 έδρες με 1.650 ψήφους, ενώ μόνο μία έδρα κατάφεραν να αποσπάσουν οι βενιζελικοί. Ενδεικτικά στον Βύρωνα, Καισαριανή και Νέα Ιωνία που ήταν προσφυγικές γειτονιές της εκλογικής περιφέρειας των Αθηνών, η βενιζελική παράταξη στις εκλογές του 1932 και 1933 θα χάσει χίλιες περίπου ψήφους. Έτσι, σε περίπτωση που πλειοψηφούσαν οι βενιζελικοί στην εκλογική περιφέρεια των Αθηνών, ο Εθνικός Συνασπισμός θα κέρδιζε 130 έδρες, η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις 116 έδρες και οι Αγροτικοί του Σοφιανόπουλου 2 έδρες.
Όμως, η εκλογική νίκη της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης αμαυρώθηκε με το κίνημα της 6ης Μαρτίου 1933 από τον φανατικό υποστηρικτή του Βενιζέλου, Ν. Πλαστήρα. Ο Ν. Πλαστήρας δεν ήθελε τους αντιβενιζελικούς στην εξουσία, γιατί φοβόταν ότι θα επαναληφθούν οι διώξεις που πραγματοποιήθηκαν μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου την 1η Νοεμβρίου 1920.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Υλικό από τις Εφημερίδες: Ακρόπολις, Ελληνικόν Μέλλον, Πατρίς
- Δαφνής, Γρηγόριος (1997), Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα
- Συλλογικό έργο (1993), Δελτίο Μικρασιατικών Σπουδών. Μικρασιατική Καταστροφή και Ελληνική Κοινωνία, Ένατος τόμος, Εκδόσεις Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα
- Gunner, Hering (2008), Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, Τόμος Β΄, Εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα
- Mavrogordatos, Th. George (1983), Stillborn Republic: Social Coalitions and Party Strategies in Greece, 1922-1936, publisher Univ of California Pr
