Της Δήμητρας-Κωνσταντίνας Μπαλόκα,
Ό,τι πρόβλημα και να αντιμετωπίζεις, πάντα θα σου πουν πως είναι στο χέρι σου να τα καταφέρεις, αν θέλεις κάτι πολύ, θα γίνει, επανάλαβε ότι είσαι ο καλύτερος/η καλύτερη και θα το πιστέψεις (σε μια “fake it till you make it” λογική) κ.λπ. Η τακτική αυτή θα μπορούσε να ενταχθεί στο πλαίσιο της Θετικής ψυχολογίας, η οποία αποτελεί έναν τομέα που εστιάζει σε ψυχολογικές καταστάσεις (χαρά, ικανοποίηση), ατομικά χαρακτηριστικά ή προσωπικά πλεονεκτήματα και κοινωνικούς θεσμούς, που ενισχύουν την προσωπική ευημερία και καθιστούν τη ζωή πιο εύκολα απολαύσιμη.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η θετική σκέψη και ενέργεια είναι ωφέλιμες, ότι αποτελούν καύσιμο για την επίτευξη στόχων και δεν κάνουν λάθος. Έρευνες έχουν αποδείξει, ή τουλάχιστον έχουν προσπαθήσει, μιας και πολλές αμφισβητούνται, το παραπάνω. Ωστόσο, το βασικό κήρυγμα από τους λεγόμενους life coaches, από τα της μόδας, πλέον, αυτοβελτιωτικά βιβλία και τις positive-thinking σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τύπου «είμαι δυνατός, θα πετύχω, οραματίσου την επιτυχία» κ.λπ. δεν δουλεύει σε όλους. Το πρόβλημα είναι ότι το βάρος κάθε ευθύνης ρίχνεται στον εαυτό μας και πιεζόμαστε να ξορκίζουμε την κάθε απαισιόδοξη (αλλά ρεαλιστική) σκέψη, να μην γκρινιάζουμε και απλά να πιστεύουμε σε εμάς. Κάποιοι, παρόλα αυτά, μπορεί να απεχθάνονται αυτήν την τοξική θετικότητα και να ανήκουν στους «αμυντικά απαισιόδοξους». Οι τελευταίοι κατευνάζουν το άγχος τους και επιτυγχάνουν τον σκοπό τους, σκεπτόμενοι μόνο τι μπορεί να πάει λάθος.
Όμως, την ευθύνη για το τι μπορεί να πάει λάθος, θα πρέπει να την αναζητήσουμε στο περιβάλλον μας. Γιατί κανείς δεν είπε σε μια έγκλειστη, χωρίς κανένα δικαίωμα, γυναίκα της Βικτωριανής Αγγλίας απλά να πιστέψει στον εαυτό της και να μην κλαψουρίζει; Πιθανότατα γιατί οι κοινωνικές συγκυρίες δεν βοηθούσαν. Οι συγκυρίες του περιβάλλοντός μας μας σαμποτάρουν και, ταυτόχρονα, μας κάνουν να αισθανόμαστε ενοχές γι’ αυτά που δεν έχουμε και που δεν επικεντρωνόμαστε στα θετικά.
Εδώ εμφανίζεται και το πρόβλημα των «Μεσσίων» της θετικότητας, που από την καλή τους την καρδιά βάζουν στόχο να βοηθήσουν ευάλωτους και κοινωνικά αδικημένους ανθρώπους. Πόσο εύκολο είναι, άραγε, να ασπαστούμε την τακτική για την επιτυχία ενός τυχαίου (που κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από πλούτο και δεν δυσκολεύτηκε όσο οι πιστοί του), ο οποίος απέκτησε τον τίτλο του life coach μέσα από δύο σεμινάρια και ένα TedTalk; Ή γιατί είναι τόσο δύσκολο να νιώσουμε άνετα με τον εαυτό μας, όταν influencers που βγήκαν από ταινία της Βarbie, μας λένε να αγαπάμε το σώμα μας; Ή γιατί δεν κατακτάμε την ευτυχία σε 10 βήματα, όπως μας υποσχέθηκε το νέο βιβλίο αυτοβελτίωσής μας; Μάλλον γιατί γεννηθήκαμε χωρίς τις ίδιες ευκαιρίες, πέσαμε θύματα κοινωνικού ρατσισμού, γιατί δεν έχουμε τον ίδιο χρόνο και πόρους να αυτοβελτιωθούμε και ίσως γιατί είμαστε καταδικασμένοι, χωρίς τεράστια προσωπική ευθύνη.
Οι όλες συμβουλές τύπου: «Δεν χρειάζεσαι κανένα παρά τον εαυτό σου, μόνο εσύ έχεις τη δύναμη να τα καταφέρεις» κ.λπ., απομονώνουν και οδηγούν στην πίστη ενός εγωκεντρικού και ναρκισσιστικού ψυχολογικού συστήματος βοήθειας. Αποτελούν μια γλυκιά αυτοχειραγώγηση, η οποία εξακολουθεί να είναι χειραγώγηση που απομακρύνει από τη ρεαλιστική θέαση της πραγματικότητας.
Αν, τέλος, πρέπει να κρατήσουμε κάτι από όλο αυτό, είναι πως πρέπει να σκεφτόμαστε πιο πέρα από εμάς και πως είναι εντάξει να είμαστε αρνητικοί. Η άρνηση αυτή ίσως ωθήσει στο να γίνει μια αλλαγή σημαντικότερη του εαυτού μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The ”Tyranny” of Positive Thinking Can Threaten Your Health and Happiness, newsweek.com, διαθέσιμο εδώ
- 9 Reasons Why Self-Help Books Are The Scam Of The Century, sociomix.com, διαθέσιμο εδώ
- APA Dictionary of Psychology, dictionary.apa.org, διαθέσιμο εδώ
