Του Χρήστου Παπαγεωργίου,
«Στη δική μου φιλοσοφία, είναι φυσιολογικό. Δεν έχει καμία σημασία το αν είσαι άνδρας ή γυναίκα – προστατεύεις το μέλλον των παιδιών σου» (Κατερύνα – γυναίκα στρατιώτης στην περιοχή του Ντονμπάς).
Τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου 2022 ξεκίνησε να γράφεται μια από τις πιο μελανές σελίδες της ευρωπαϊκής Ιστορίας. Αν υπήρχε κάτι που δεν ανέμενε κανείς μετά από 70 ολόκληρα έτη ευημερίας και ειρήνης στον ευρωπαϊκό χώρο, αυτό σίγουρα θα ήταν μια στρατιωτική κρίση – και για να μην υπεκφεύγουμε λεκτικά, έναν πόλεμο. 24 Φεβρουαρίου έγραφε το ημερολόγιο, όταν ο ρωσικός στρατός, καταπατώντας το διεθνές δίκαιο, εισέβαλε στην Ουκρανία, όταν ο Πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy έβγαλε το κοστούμι του και φόρεσε το αλεξίσφαιρο γιλέκο, όταν η ζωή για εκατομμύρια κατοίκους ενός κυρίαρχου κράτους άλλαξε ρότα – ίσως για πάντα.
Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες εγκατέλειψαν τη φυσιολογική τους ζωή, και, ντυμένες στα χακί, έσπευσαν στις πρώτες γραμμές, μαζί με άλλους στρατιώτες, για να υπερασπιστούν τη χώρα τους απέναντι στις βίαιες, αναίτιες και βασισμένες σε ασταθή επιχειρήματα και ψεύδη επιθέσεις των εχθρών. Σύμφωνα με την Πρώτη Κυρία της Ουκρανίας, Olena Zelenska, ο ουκρανικός στρατός αυτή τη στιγμή αριθμεί 37.000 γυναίκες, ενώ πάνω από 1.000 έχουν προαχθεί σε διοικητές.
Το 2016, δόθηκε στις γυναίκες η δυνατότητα να συμμετέχουν ως στρατιώτες στις συρράξεις. Δύο χρόνια αργότερα, το 2018, το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας (Verkhovna Rada of Ukraine) υιοθέτησε νόμο, που διασφάλιζε την ισότητα σε δικαιώματα και ευκαιρίες μεταξύ γυναικών και ανδρών στις ένοπλες δυνάμεις. Συγκεκριμένα, ο γραμματέας της κοινοβουλευτικής επιτροπής για την εθνική ασφάλεια και άμυνα, Ivan Vynnyk, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως: «Ο νόμος αυτός ασχολείται με την ισότητα των ανδρών και γυναικών, όταν παρέχουν στρατιωτικές υπηρεσίες στις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας. Σε ένα γενικό πλαίσιο, η ιδέα του νόμου είναι ότι δε διαχωρίζουμε τους ανθρώπους σε άνδρες και γυναίκες. Όλα τα άτομα απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα κατά τη διάρκεια της ενεργού υπηρεσίας». Τόνισε, επίσης, πως αυτό αποτελεί όχι μόνο δέσμευση της Ουκρανίας, αλλά και κοινή πρακτική της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Έκλεισε την τοποθέτησή του με το ότι εισαγάγουν την πρακτική αυτή με σεβασμό στους νόμους για την προστασία της μητρότητας. Άξιο αναφοράς είναι, επίσης, το γεγονός ότι, από το 2019, οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να σπουδάζουν σε στρατιωτικές σχολές.
Θα ήταν καλό να θυμηθούμε πως όταν η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία το 2014, οι γυναίκες της Ουκρανίας ήταν πρόθυμες να καταφύγουν στα όπλα, προκειμένου να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Τότε, εν μέσω αναταραχών, που κατά κάποιον τρόπο προμήνυαν τα γεγονότα του σήμερα, η Tetiana Turchina, κάτοικος του Λβιβ, δήλωνε άφοβη, έτοιμη να αναλάβει δράση, για να προστατεύσει τη χώρα και τους ανθρώπους της. «Εάν η Ρωσία καταλάβει την Ουκρανία, αυτό δε θα μας πάει μόνο “δυο βήματα” πίσω, αλλά “ολόκληρα μίλια”. Δε φοβάμαι να εμπλακώ στη μάχη και να ρισκάρω τη ζωή μου. Φοβάμαι να ζήσω χωρίς μέλλον». Υπενθυμίζεται ότι πολλές γυναίκες είχαν ανταποκριθεί στο κάλεσμα της χώρας τους για κινητοποίηση.
Κατ’ εντολή του Προέδρου Zelenskyy, δημιουργήθηκε ένα σώμα αποτελούμενο από ξένους εθελοντές, με το όνομα Διεθνής Λεγεώνα, στο οποίο, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, έχουν ενταχθεί παραπάνω από 20.000 άτομα από 52 χώρες, τα οποία έχουν αναλάβει στρατιωτικά καθήκοντα, όπως η Sandra Andersen Eira από τη Νορβηγία. Τα λόγια μιας άλλης γυναίκας, βρετανικής καταγωγής, ονόματι Hannah Jarvis, αρκούν για να προκαλέσουν ρίγη στον οποιονδήποτε. Όντας βετεράνος, με χρόνια προϋπηρεσίας (με την τελευταία φορά που βρέθηκε σε πεδίο μάχης να είναι στο Ιράκ), έχει δεχτεί κριτική από πολλούς για την επικείμενη αναχώρησή της για την Ουκρανία, με επίκεντρο την ίδια της την οικογένεια. «Με κατηγορούν στο διαδίκτυο ότι δε μεριμνώ για την οικογένειά μου. Όμως, αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο πηγαίνω (στην Ουκρανία). Δεν μπορώ να πω όχι σε άλλες μητέρες που βρίσκονται σε ανάγκη. Μπορώ να αποτελέσω ένα καλό πρότυπο», είναι τα ακριβή της λόγια. Με τις μνήμες από την εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008 ακόμα νωπές, η Nana Tomaradze, μια 31χρονη Γεωργιανή μητέρα και σύζυγος, έσπευσε στο Κίεβο, όπου βρισκόταν ήδη ο ουκρανικής καταγωγής σύζυγός της, καθώς δε θέλει να μείνει άπραγη σε αυτή την κατάσταση, την οποία βιώνει η βασανισμένη χώρα.
Φυσικά, η θηλυκή πλευρά του πολέμου δεν αποτυπώνεται μόνο στις γυναίκες στρατιώτες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης, αλλά και στις εθελόντριες που, με κίνδυνο της ζωής τους, επέλεξαν να αφήσουν την ασφάλεια του σπιτιού, του καταφυγίου, ακόμη και της χώρας τους και να προσφέρουν με τον δικό τους τρόπο σε ανθρώπους που είχαν την ανάγκη. Η προσφορά αυτή μπορεί να μην είχε στρατιωτική υπόσταση, όμως ήταν προσφορά φαγητού, φροντίδας και περίθαλψης. Δεν είναι λίγες ακόμη οι περιπτώσεις γυναικών ουκρανικής καταγωγής, οι οποίες, παρόλο που δε διέμεναν πλέον στην πολιορκημένη χώρα, επέστρεψαν για να βοηθήσουν.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ήρθαν στο φως μαρτυρίες που δύσκολα θα ξεχαστούν και δε θα έπρεπε να ξεχαστούν. Η σοκαριστική ιστορία της 13χρονης Dasha, η οποία προσποιήθηκε τη νεκρή, ώστε οι Ρώσοι στρατιώτες –οι οποίοι είχαν ήδη ανοίξει πυρ εναντίον της οικογένειάς της, σκοτώνοντας τον πατέρα και τη θετή μητέρα της– να την προσπεράσουν. Tα στυγερά εγκλήματα στη Bucha, μας θυμίζουν εποχές που θα έπρεπε να είχαν τελειώσει προ πολλού. Κι όμως, η γενική εισαγγελέας της Ουκρανίας, Iryna Venediktova, ζητά ήδη ποινικές διώξεις για εγκλήματα πολέμου στα εδάφη της χώρας. Η εισαγγελέας ανέφερε στην Deutsche Welle (DW) πως ο αριθμός των εγκλημάτων αγγίζει τα 15.000, όμως είναι πολύ δύσκολο να ερευνήσει κανείς και να καταδικάσει τους υπευθύνους «από τη στιγμή που συνεχίζεται ο επιθετικός πόλεμος στην Ουκρανία και από τη στιγμή που δεν έχουμε πρόσβαση σε περιοχές που βρίσκονται υπό προσωρινή κατοχή». Η εισαγγελέας έχει θέσει ως στόχο την εκδίκαση των εγκλημάτων πολέμου όχι μόνο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (Δ.Δ.Χ), αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, βάσει της «αρχής της οικουμενικής δικαιοδοσίας». H συγκεκριμένη αρχή, με λίγα λόγια, συνιστά το δικαίωμα κάθε κράτους να διώκει και να τιμωρεί ορισμένα εγκλήματα, ανεξαρτήτως του τόπου τελέσεώς τους και της εθνικότητας των αυτουργών ή των θυμάτων, με μόνη και αποκλειστική βάση τη φύση τους, ως εξαιρετικά επικίνδυνων για το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.
Οι εκτιμήσεις ανθρώπων, που θα ήταν συνετό να μην κατονομαστούν, ότι η Ουκρανία θα παραδινόταν σε σύντομο χρονικό διάστημα, φαίνεται πως «έπεσαν στο κενό». Έχοντας ήδη συμπληρωθεί τέσσερις μήνες από την αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία έχει κατορθώσει να αντισταθεί στους επίδοξους κατακτητές και να κερδίσει τη συμπόνια, αλλά και τον σεβασμό ενός κόσμου, που παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις. Βέβαια, ούτε από τη συγκεκριμένη περίπτωση δεν εκλείπουν οι γνωστές άγνωστες φωνές, που εντελώς αναίσχυντα δικαιολογούν και δίνουν άφεση αμαρτιών σε συμπεριφορές και πράξεις, που στην εποχή της ενημέρωσης, της παιδείας, της ορθής μόρφωσης και της πληροφόρησης δεν έχουν καμία θέση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 4 γυναίκες της Ουκρανίας που υπηρετούν σε θέσεις μάχης, Bovary, διαθέσιμο εδώ
- How Ukraine’s ‘women warriors’ are playing a vital role in the war, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- As Crimea Tensions Escalates, Ukrainian Women, Too, Ready To Take Up Arms, Radio Free Europe, Radio Liberty, διαθέσιμο εδώ
- I Can’t Say No to Mothers in Need.’ The Foreign Women Joining Ukraine’s Fight Against Russia, Time, διαθέσιμο εδώ
- Meet the Foreign Volunteers Risking Their Lives to Defend Ukraine—and Europe, Time, διαθέσιμο εδώ
- Ukrainian Girl, 13, Played Dead So Russian Soldiers Wouldn’t Execute Her: Police, Newsweek διαθέσιμο εδώ
