Της Γεωργίας Παγιαβλά,
Στις 24 Ιουνίου 2022 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε τη συνταγματική απόφαση “Roe v. Wade”, κρίνοντας ότι δεν υπάρχει πλέον ομοσπονδιακό δικαίωμα στην άμβλωση και, λίγη ώρα μετά από την ανακοίνωση της απόφασης, το Μιζούρι έγινε η πρώτη πολιτεία της χώρας που τερματίζει εντελώς τις αμβλώσεις. Συνολικά 21 πολιτείες, με τις περισσότερες να βρίσκονται στον Νότο (Αλαμπάμα, Αριζόνα, Κεντάκι, Τενεσί, Τέξας, Γιούτα μεταξύ άλλων), έχουν στα συρτάρια τους έτοιμους «νόμους ζόμπι», που θα μπορούσαν άμεσα να ενεργοποιηθούν και να απαγορεύσουν τις αμβλώσεις μετά τη σημερινή απόφαση. Επιπλέον, υπάρχουν περίπου 20 πολιτείες «καταφύγια» για τις γυναίκες που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν άμβλωση (Καλιφόρνια, Χαβάη, Νιου Τζέρσεϋ, Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον μεταξύ άλλων).
Μια απόφαση που, όπως φαίνεται από την παρακάτω εικόνα, εγκρίνει μια μειοψηφία Αμερικανών πολιτών, της τάξης του 28%. Όπως σημειώνει ο Ρόουντς, οι ισχυρότεροι θεσμικοί υποστηρικτές αυτού του οράματος είναι οι κοινωνικά συντηρητικές, «φονταμενταλιστικές», προτεσταντικές Εκκλησίες, οι οποίες έχουν ασπαστεί έντονα το θεολογικό επιχείρημα ότι η άμβλωση είναι στην πραγματικότητα μια «πράξη δολοφονίας». Δεν προκαλεί εντύπωση, μάλιστα, ότι η Ποντιφική Ακαδημία για τη Ζωή επαίνεσε την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για τις αμβλώσεις, λέγοντας ότι αυτή «θέτει προκλήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο» για ζητήματα ζωής και υπογράμμισε ότι η υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής δεν μπορεί να περιορίζεται σε ατομικά δικαιώματα, επειδή η ζωή είναι ένα θέμα «ευρείας κοινωνικής σημασίας».
Να σημειωθεί ότι η ετυμηγορία των δικαστών δεν καθιστά αυτομάτως παράνομες τις αμβλώσεις, όμως, γυρίζει τις ΗΠΑ στην κατάσταση που ίσχυε πριν από την εμβληματική απόφαση “Roe v. Wade” του 1973, όταν, δηλαδή, η κάθε πολιτεία ήταν ελεύθερη να τις εγκρίνει ή να τις απαγορεύσει.
Σε ένα μεγάλο μέρος της χώρας, επομένως, οι γυναίκες που θέλουν να κάνουν άμβλωση θα αναγκαστούν είτε να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη είτε να παρανομήσουν (για παράδειγμα, παραγγέλνοντας χάπια μέσω του διαδικτύου) ή να ταξιδέψουν σε άλλες πολιτείες, όπου η άμβλωση θα επιτρέπεται. Βέβαια, η συγκεκριμένη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου θα πλήξει κυρίως τις φτωχές γυναίκες ή εκείνες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους, και, ειδικότερα, τις μειονότητες των ισπανόφωνων και των Αφροαμερικανών. Παράλληλα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ υπογραμμίζει ότι ο περιορισμός της πρόσβασης στην άμβλωση δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να αναζητούν αυτήν τη διαδικασία, «απλώς την καθιστά πιο θανατηφόρα». Έτσι, ο νόμος για τις αμβλώσεις στοχεύει στο να αποτρέψουν τις γυναίκες από το να κάνουν αμβλώσεις αυξάνοντας το κόστος τους. Όμως, οι γυναίκες που είναι πιο πιθανό να αποθαρρυνθούν από το υψηλό κόστος της άμβλωσης είναι εκείνες που είναι φτωχές. Οι ίδιες γυναίκες που αντιμετωπίζουν υψηλότερους κινδύνους εγκυμοσύνης, επειδή δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την αποτελεσματική αντισύλληψη.
Στη βιβλιογραφία υπάρχει μια καλά τεκμηριωμένη συσχέτιση μεταξύ της άμβλωσης και της φτώχειας. Χαρακτηριστικά, οι φτωχές γυναίκες κάνουν περισσότερες αμβλώσεις από τις πλουσιότερες αδερφές τους. Εξίσου καλά τεκμηριωμένη είναι η συσχέτιση μεταξύ της μη προγραμματισμένης εγκυμοσύνης και της φτώχειας. Τέλος, το υψηλό κόστος της μητρότητας για τις φτωχές γυναίκες και τους απογόνους τους εκδηλώνεται με δυσανάλογα υψηλά ποσοστά φτώχειας, κακής υγείας και θνησιμότητας για τους απογόνους και τις μητέρες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί προσφέρουν μια ζωντανή απεικόνιση της ιατρικοποίησης της φτώχειας, δηλαδή, σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης οι ασθενείς παρουσιάζουν προβλήματα που δημιουργούνται σε μεγάλο βαθμό από το γεγονός ότι είναι φτωχοί.
Στα αποτελέσματα μιας μεγάλης ερευνητικής μελέτης σχετικά με το ερώτημα «γιατί οι γυναίκες επιλέγουν την άμβλωση», η μεγάλη πλειοψηφία (73%), επεσήμανε το υψηλό κόστος της μητρότητας, λέγοντας ότι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν τώρα ένα μωρό. Αυτές οι γυναίκες μάς λένε κάτι που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: Υπάρχει έντονη ταξική διάταση στην άμβλωση, γιατί είναι ακριβό το να είσαι μαμά. Όταν γεννιέται ένα μωρό από μια φτωχή γυναίκα, το πιθανότερο σενάριο είναι να παραμείνουν φτωχοί και η ίδια και το παιδί της. Σύμφωνα με μελέτες, περισσότερες από 1 στις 3 μονογονεϊκές οικογένειες ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Συγκεκριμένα, το ποσοστό φτώχειας το 2016 για τις γυναίκες επικεφαλής οικογένειας με παιδιά ήταν 36,5%, σε σύγκριση με 22,1% για τις οικογένειες με επικεφαλής άντρα με παιδιά και 7,5% των οικογενειών με επικεφαλής παντρεμένα ζευγάρια με παιδιά.
Σίγουρα δεν είναι φτωχές όλες οι γυναίκες που παρουσιάζονται για αμβλώσεις σε κλινικές των ΗΠΑ. Αλλά δεν παύει να ισχύει το γεγονός ότι η πλειονότητα των γυναικών που κάνουν εκτρώσεις σήμερα είναι φτωχές. Η φτώχεια τους οδηγεί στην απόφασή τους να ζητήσουν άμβλωση και, δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι φτωχές γυναίκες όσον αφορά την πληρωμή για αντισύλληψη, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η ανάγκη τους για άμβλωση πηγάζει —τουλάχιστον εν μέρει— από την έλλειψη πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή αντισύλληψη. Εν ολίγοις, η επίσκεψή τους σε μια κλινική αμβλώσεων δεν είναι απλώς μια απάντηση στην κρίση μιας απρογραμμάτιστης εγκυμοσύνης, αλλά μάλλον είναι απόρροια της φτώχειας τους.
Φαντάζει οξύμωρο ότι αυτοί που μάχονται κατά των αμβλώσεων με το επιχείρημα ότι η ζωή είναι ένα θέμα «ευρείας κοινωνικής σημασίας» ενδιαφέρονται να υπερασπιστούν ένα έμβρυο, αλλά από τη στιγμή της γέννησης κι έπειτα να αποποιούνται κάθε ευθύνη. Το να μάχεσαι «υπέρ της ζωής» σημαίνει να μάχεσαι για δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, προγεννητικό έλεγχο και τοκετό, για υποστήριξη της μητέρας (οικογένειας) για τις διατροφικές και λοιπές ανάγκες του παιδιού, για επιπρόσθετη παροχή στήριξης για παιδιά με ειδικές ανάγκες, για την παροχή άδειας μητρότητας και πατρότητας, για δωρεάν εκπαίδευση, για αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας, για αξιοπρεπή στέγαση και συνθήκες διαβίωσης και για αξιοπρεπή θάνατο.
Ως γυναίκα εννοείται ότι τάσσομαι υπέρ της άμβλωσης, με κανένα κράτος και κανένα θεσμικό αλλά και φυσικό πρόσωπο να κατέχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στο σώμα μου. Ωστόσο, αναγνωρίζω ότι η άμβλωση έχει ταξικό πρόσημο και για πολλές είναι η επιλογή της μη επιλογής. Ο αγώνας δεν ολοκληρώνεται στην εξασφάλιση του δικαιώματος της άμβλωσης, αλλά συνεχίζεται και στην εξασφάλιση όλων των αναπαραγωγικών επιλογών, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης παιδιού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Finer, L. B., Frohwirth, L. F., Dauphinee, L. A., Singh, S., & Moore, A. M. (2005). Reasons US women have abortions: quantitative and qualitative perspectives. Perspectives on sexual and reproductive health, 37(3), 110-118.
- 59% Of Women Seeking Abortions Are Mothers Facing High Poverty Risk, Forbes, Διαθέσιμο εδώ
- Αμβλώσεις: Ποιες πολιτείες είναι υπέρ και ποιες κατά, Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ
- Έντουαρτ Ρόουντς στην «Κ»: Οι αμβλώσεις και το ρήγμα της αμερικανικής κοινωνίας – Τι κρύβει η διαμάχη στις ΗΠΑ, Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ
- ΗΠΑ ανατράπηκε το Συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση λεπτό προς λεπτό όλες οι εξελίξεις, Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ
- ΟΗΕ: Η απαγόρευση της άμβλωσης δεν τη σταματά, απλώς την καθιστά πιο θανατηφόρα, Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ
- Oberman, M. (2018). Motherhood, abortion, and the medicalization of poverty. Journal of Law, Medicine & Ethics, 46(3), 665-671.
- Patrick, K., Berlan, M., & Harwood, M. (2018). Low-wage jobs held primarily by women will grow the most over the next decade. National Women’s Law Center Fact Sheet, August.
- Οι ΗΠΑ γυρίζουν 150 χρόνια πίσω: 25 Πολιτείες θα απαγορεύσουν τις αμβλώσεις μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, The Toc, Διαθέσιμο εδώ
