Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Τα τελευταία σαράντα χρόνια, η πολιτική σκηνή της Γαλλίας έχει στιγματιστεί από το συντηρητικό Ρεπουμπλικανικό κόμμα, το οποίο ανά τα χρόνια έχει αλλάξει αρκετές ονομασίες και το Σοσιαλιστικό κόμμα. Αυτές οι δύο παραδοσιακές παρατάξεις της Δεξιάς και της Αριστεράς ανέδειξαν Προέδρους όπως ο François Mitterand και ο Jacques Chirac, και έπαιξαν σημαντικό ρόλο έως τώρα στη διαμόρφωση της Γαλλίας κατά την Πέμπτη Δημοκρατία της.
Το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 για πολλά κράτη της Ευρωζώνης αποτέλεσε την αρχή μιας αλλαγής του πολιτικού τους πεδίου. Τα προηγούμενα χρόνια είχε παρατηρηθεί μια σταθερή εναλλαγή κομμάτων της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς για τα περισσότερα κράτη μέλη της Ε.Ε., με ελάχιστες εξαιρέσεις. Μετά το σημείο καμπής, την έναρξη της διεθνούς οικονομικής ύφεσης, η οποία μετεξελίχθηκε σε δομική κρίση της Ένωσης και κρίσης χρέους για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, τα μετριοπαθή παραδοσιακά κόμματα των κρατών αποδυναμώθηκαν και έκαναν την εμφάνισή τους ριζοσπαστικά, λαϊκιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κινήματα.
Εξαίρεση δεν αποτέλεσε και η Γαλλία, με το Ρεπουμπλικανικό και Σοσιαλιστικό κόμμα να δέχονται την τελευταία δεκαετία τεράστια πλήγματα, έπειτα από μια σειρά σκανδάλων στελεχών τους, αποτυχίας διαχείρισης της κρίσης και εκπροσώπησης της χώρας τους στην Ε.Ε., καθώς και παντελή έλλειψη ηγετικών προσώπων για την καθοδήγησή τους. Η κορύφωση (μάλλον) της πτώσης τους αποτυπώθηκε στα αποτελέσματα των φετινών προεδρικών και βουλευτικών εκλογών. Το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό κόμμα, το οποία φάνηκε πως δέχτηκε τη μεγαλύτερη εκλογική κατάρρευση, μέχρι πρότινος ήταν διχασμένο, όπως και όλη η αριστερά της Γαλλίας, αλλά κατάφερε να συσπειρωθεί σε έναν συνασπισμό αριστερών κομμάτων υπό την ηγεσία του ριζοσπάστη αριστερού Jean-Luc Mélenchon. Δημιούργησαν μια ισχυρή κοινοβουλευτική ομάδα κερδίζοντας τον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Εθνοσυνέλευση. Φαίνεται πως ήταν μια αναγκαία επιλογή για εκείνο ώστε να επιβιώσει, αλλά και να συνεχίζει να ακούγονται οι απόψεις του στην Εθνοσυνέλευση.
Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, μετά την πενταετή προεδρική θητεία του κεντροαριστερού Hollande, φαινόταν πως ήταν έτοιμο να ξανακερδίσει τα ηνία της ηγεσίας και της κυβέρνησης της χώρας, με τον υποψήφιο για Πρόεδρο, François Fillon. Τελικά, βγήκε τρίτος σε ψήφους στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και αυτό οφειλόταν κυρίως σε ένα σκάνδαλο στο οποίο είχε διορίσει τη γυναίκα και δύο από τα παιδιά του σε εικονικές κρατικές θέσεις μισθωτής εργασίας. Η εμφάνιση, επίσης, διάφορων άλλων σκανδάλων από στελέχη του κόμματος, σε συνδυασμό με την απόσχιση αρκετών μελών από το κόμμα και την προσέλκυση των περισσότερων εξ αυτών από το κεντρώο κόμμα του Macron, έριξε κι άλλο τη δημοτικότητα των Ρεπουμπλικάνων την τελευταία πενταετία.
Τον Δεκέμβριο που μας πέρασε, διεξήχθησαν εσωκομματικές εκλογές στο νέο-γκωλικό κόμμα, εκλέγοντας για υποψήφια τη Valérie Pécresse. Είναι η πρώτη γυναίκα υποψήφια με το Ρεπουμπλικανικό κόμμα για το προεδρικό χρίσμα της Γαλλίας, η οποία κατάφερε να εκτοπίσει τα τότε φαβορί, τον πρώην υπουργό Xavier Bertrand, τον πρώην διαπραγματευτή της Ε.Ε. για τη διευθέτηση του Brexit, Michel Barnier, καθώς και τον πιο ακραία συντηρητικό Eric Ciotti. Η Pecresse, αν και αναγκάστηκε να σκληρύνει τη ρητορική της σε θέματα μετανάστευσης, ασφάλειας και ταυτότητας, λόγω της δεξιάς στροφής του πολιτικού συστήματος μέχρι πριν τις προεδρικές εκλογές, αποτελεί έναν μετριοπαθή και οικονομικά φιλελεύθερο πόλο στο κόμμα. Με την εκλογή της, εκτοξεύτηκαν τα ποσοστά της και μέχρι τα τέλη του προηγούμενου έτους φαινόταν πως θα ήταν η κύρια αντίπαλος του Macron στις προεδρικές εκλογές. Γρήγορα, όμως, έπειτα από κάποια επικοινωνιακά λάθη, αλλά και της έλλειψης ταλέντου ως ομιλήτρια, τα οποία της κόστισαν πολύ, τα ποσοστά της έπεσαν κατακόρυφα. Με αποτέλεσμα, στις προεδρικές εκλογές να λάβει ένα ποσοστό χαμηλότερο του 5%, παρότι οι δημοσκοπήσεις την έδειχναν γύρω στο 8-10%. Εκτός από την προφανή έλλειψη σοβαρής ηγεσίας στο κόμμα, το σοβαρότερο πρόβλημα που δημιουργήθηκε είναι αυτό της χρηματοδότησης της προεκλογικής καμπάνιας. Οι υποψήφιοι με ποσοστά χαμηλότερα του ορίου 5% λαμβάνουν μηδαμινή κρατική επιχορήγηση για την εκστρατεία τους. Αυτό είχε και ως αποτέλεσμα χαμηλό budget για την προώθηση του κόμματος για τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.
Στις εκλογές της Εθνοσυνέλευσης του Ιουνίου, το ποσοστό του Ρεπουμπλικανικού κόμματος είναι αισθητά πεσμένο, συγκεκριμένα κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση του 2017. Όλος παραδόξως, παρόλο που έχασε την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Κάτω Βουλή, κατάφερε να ανακτήσει ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό εδρών, ώστε να έχει διαπραγματευτική ισχύ στην ψήφιση νέων νομοσχεδίων. Ο συνασπισμός του Macron, Ensemble!, αν και βγήκε πρώτο κόμμα σε ψήφους, δεν κατάφερε να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία. Συνεπώς, θα χρειαστεί τη συνεργασία κάποιου άλλου κόμματος, για να καταφέρει να πραγματοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις του και να περάσει τα νομοσχέδια που θέλει. Αυτό το κόμμα θα μπορούσε να είναι μόνο το ρεπουμπλικανικό, καθώς το κόμμα της Le Pen και ο συνασπισμός του Mélenchon έχουν αρκετά αντισυστημικές θέσεις για να έρθουν σε συμφωνία με το κατεστημένο. Επιπλέον, προεκλογικά τουλάχιστον, παρατηρήθηκαν αρκετά σημεία τομής, κυρίως όσον αφορά οικονομικές πολιτικές μεταξύ Macron και Ρεπουμπλικάνων, τα οποία κάνουν πιο πιθανή την συνεργασία τους, έστω και επιλεκτικά σε κάποια μείζονα θέματα. Αν και βέβαια, μέσα στην απόγνωσή του ο Πρόεδρος είναι διατεθειμένος να συνεργαστεί με την Εθνική Συσπείρωση, της Le Pen, όπως ισχυρίζεται η ίδια, ώστε να αποφύγει το πολιτικό αδιέξοδο. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε και υποχωρήσεις απέναντι στο ακροδεξιό κόμμα.
Την απελπισία και αδυναμία του Macron πολύ πιθανόν να την εκμεταλλευτεί το Ρεπουμπλικανικό κόμμα προς όφελός του. Προς το παρόν, ο ηγέτης του, Christian Jacob, έχει δηλώσει πως δεν θα συνεργαστούν με τους κεντρώους του Προέδρου, αλλά μάλλον θέλουν να κερδίσουν το μέγιστο όφελος για αυτούς. Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα καλύπτει ένα φάσμα πολιτικών ιδεολογιών. Αποτελείται από κάποιους πιο βαθιά συντηρητικούς της λαϊκής δεξιάς, οι περισσότεροι εξ αυτών είναι αυστηροί επικριτές του Macron και θα απέρριπταν οποιαδήποτε συμφωνία με την παράταξή του. Ίσως θα στήριζαν και τη Le Pen σε συγκεκριμένα θέματα. Επίσης, συσπειρώνει και άτομα της παραδοσιακής κεντροδεξιάς της Ευρώπης, τους Χριστιανοδημοκράτες, που είναι πιο μετριοπαθής πολιτική ομάδα από τους ανωτέρω. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, όπως στα περισσότερα κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης, έχουν εισχωρήσει και επικρατήσει πολιτικοί με πιο φιλελεύθερες τάσεις, εστιάζοντας σε οικονομικά παρά σε κοινωνικά θέματα. Όσοι από αυτούς δεν έχουν ενταχθεί στην παράταξη του Macron, θα είναι οι πιο θετικοί στο σενάριο συνεργασίας μαζί του.
Για να καταφέρει να επιβιώσει το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, θα πρέπει να ακολουθήσει τις τάσεις των ψηφοφόρων και να κρίνει μεμονωμένα περιπτώσεις πιθανής συμφωνίας με τον συνασπισμό Ensemble!, όπως ακριβώς έχει ανακοινώσει μέχρι τώρα. Επιπρόσθετα, πρέπει να βρει ένα νέο ηγετικό πρόσωπο για να το αναπροσδιορίσει πολιτικά και ιδεολογικά, κάτι που δεν κατάφερε η Pécresse και οι μέχρι τώρα ηγέτες του, αφού δεν κατάφεραν να διαφοροποιηθούν από τον λεγόμενο «μακρονισμό». Η αναστύλωσή του θα αποτελέσει μια θετική σηματοδότηση για το μέλλον του πολιτικού πεδίου της Γαλλίας, όπως επίσης και αυτή του Σοσιαλιστικού κόμματος από τα αριστερά. Μόνο έτσι θα αποφευχθεί η περαιτέρω άνοδος των δύο άκρων, που γίνεται συνεχώς πιο επικίνδυνη. Καλώς ή κακώς, μια δυτική δημοκρατία για να καταφέρει να διατηρηθεί μέσα στον χρόνο και να αποτρέπει την εμφάνιση εξτρεμιστικών και γενικότερα ακραίων κινημάτων που θα απειλήσουν τη σταθερότητά της, χρειάζεται τόσο τους συντηρητικούς όσο και τους φιλελεύθερους και τους σοσιαλιστές πολιτικούς στο προσκήνιο. Δημοκρατία και ελευθερία αποφέρουν και τον πλουραλισμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- France’s Les Républicains choose Pécresse as 2022 presidential candidate, france24.com, διαθέσιμο εδώ
- Οι Ρεπουμπλικάνοι αποκλείουν το ενδεχόμενο ενός “συνασπισμού” με την παράταξη του Μακρόν, capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Is This the End of France’s Old Ruling Parties?, voanews.com, διαθέσιμο εδώ
